با افراد مبتلا به بیماری وسواس فکری چگونه رفتار کنیم؟

اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یک اختلال اضطراب است که مشخصه ی آن افکار غیرقابل کنترل و ناخواسته و الگوهای مکرر رفتاری است که شما برای انجام آنها احساس اجبار می کنید. اگر OCD داشته باشید، احتمالا می دانید که افکار و رفتارهای وسواس گونه ی شما غیرمنطقی است، با وجود این، برای مقاومت در برابر این مشکل و رهایی از آن، احساس ناتوانی می کنید.اختلال وسواس فکری-عملی مانند سوزنی که روی یک صفحه ی گرامافون قدیمی گیر کرده باشد، سبب می شود مغز، روی برخی افکار یا تمایلات، قفل کند. برای مثال، شاید برای اطمینان از بسته بودن شیر اجاق گاز یا تمیز بودن دست های تان، ۲۰ بار به سمت گاز بروید یا ۲۰ بار دست های تان را بشویید.

وسواس فکری عبارت است از افکار، تصاویر یا انگیزه هایی غیرارادی که به صورت مکرر در ذهن شما ایجاد می شود. این چیزی نیست که شما بخواهید، اما توان جلوگیری از آن را هم ندارید. متأسفانه، این افکار وسواس گونه، اغلب ناراحت کننده و مزاحم هستند.وسواس عملی، رفتار یا الگوهای مکرر رفتاری است که شما نسبت به انجام مکرر آن، احساس تمایل می کنید. وسواس عملی، معمولا در تلاش برای از بین بردن وسواس فکری انجام می شود.

برای نمونه، اگر از آلودگی می ترسید، تمایل به نظافت اساسی در شما ایجاد می شود. با این حال، آرامش حاصل از این کار، هرگز پایدار نیست. در واقع، افکار وسواس گونه، هر بار قوی تر از قبل بروز می کنند و اغلب منجر به اضطراب می شوند، زیرا نسبت به گذشته، سخت تر و زمان گیرتر می شوند. این دور باطلِ OCD است.

مشکلات اطرافیان فرد وسواسی

زندگی با شخصی که مبتلا به وسواس است، بسیار دشوار، خسته کننده و رنج آور است. اعضای خانواده و دوستان ممکن است عمیقا درگیر سبک زندگی فرد مبتلا شده و مجبور شوند که مسئولیت بسیاری از فعالیت های روزمره را که شخص وسواسی قادر به انجام آن ها نیست، به عهده بگیرند.فرد وسواسی می تواند ساعت های زیادی از یک روز خانواده را به خود اختصاص دهد و این موضوع ممکن است به شدت بر کار، تحصیل، آرامش و روابط خانوادگی او تأثیر منفی بگذارد.اما تبعات زندگی با فرد وسواسی به همین جا ختم نمی شود و گاها سلامت روان کل خانواده را به خطر می اندازد.افراد مبتلا به وسواس معمولا از اینکه وسواس فکری و یا عملی آن ها غیر منطقی و بیش از حد است، آگاه هستند، اما در عین حال نمی توانند بر آن ها كنترل داشته باشند یا در برابرشان مقاومت کنند.در عین حال در اغلب موارد، اطرافیان نیز راه های ارتباط با مبتلایان را نمی دانند و با رفتار های خود باعث وخامت اوضاع می شوند. معمولا سؤالات رایجی که خانواده ها در این شرایط مطرح می کنند این است که:

• فرد مبتلا چه زمانی به کار های خود پایان می دهد؟
• آیا آن ها وظیفه دارند که وضعیت موجود را تحمل کنند؟
• آن ها برای کمک چه کاری می توانند انجام دهند؟

رفتار با بیمار وسواس فکری و حمایت از او در زندگی

بیماری وسواس به ین معنی است که فرد مبتلا افکار ناخوشایندی دارد که برای از بین بردن این افکار و اضطراب ناشی از آن ها به رفتارهای کلیشه ای، تکراری و خارج از کنترل دست می زند. وسواس با عنوان اختلال وسواس جبری یا اختلال وسواس فکری عملی نیز شناخته می شود. این افراد برای از بین بردن استرس خود، ساعت های بسیار زیادی را صرف انجام کارهای غیر ضروری می کنند؛ به طوری که بر تمام ابعاد زندگی خود و اطرافیان شان تاثیر می گذارد. به همین دلیل اطرافیان هم باید نسبت به این بیماری و روش های برخورد با آن آگاهی کسب کنند.

وسواس فکری می تواند یک وضعیت بسیار سخت را برای افراد مبتلا و همچنین دوستان و اعضای خانواده ایجاد کند زیرا آن ها هم درگیر رفتارهای خاصی از این افراد هستند که در این قسمت قصد داریم به شما آموزش دهیم تا چگونه با افراد مبتلا به وسواس فکری رفتار کنید و با هدف حمایت چگونه بتوانید شرایط بهتری را برایش ایجاد کنید.

سعی کنید از لحاظ احساسی این افراد را حمایت کنید

حمایت عاطفی بسیار مهم است و به افراد کمک می کند تا حس بهتری داشته باشند. اگر خودتان تحت هیچ آموزشی قرار نگرفته اید و نمی توانید راهکار درمانی پیدا کنید، تنها کاری که باید انجام دهید، این است که نشان دهید حامی این افراد هستید و وضعیت آن ها را پذیرفته و از آن ها حمایت می کنید. همین که در کنار آن ها باشید، افکار، احساسات و وسواس های آن ها را درک کنید، یعنی از آن ها حمایت کرده اید و در لحظات سخت و هنگامی که وسواس به آن ها غلبه کرده است، می توانید به یک فنجان چای یا قهوه دعوت شان کنید و با آرامش در کنارشان حضور داشته باشید.

همدل و دلسوز باشید

دلسوزی و همدلی برای افراد مبتلا به وسواس فکری شبیه یک درمان عمل می کند و باعث می شود که آن ها بتوانند لحظات سخت را پشت سر بگذارند. پس سعی کنید آن ها را بفهمید و یک زندگی رمانتیک برای شان ایجاد کنید تا راحت تر بتوانند با شما صحبت کنند. از رفتار آن ها هیچ انتقادی نداشته باشید و اجازه ندهید که ترس و ناامیدی به آن ها غلبه کند و همیشه بهترین خود را نشان دهید.

با آن ها ارتباط خوبی برقرار کنید

هنگامی که شخص مورد علاقه شما به وسواس فکری مبتلاست، باید متوجه حمایت عاطفی و ارتباط حمایتگرانه شما باشد. مثلاً به او بگویید :" بسیار متاسفم که به این شرایط دچار هستی اما در کنار هم می توانیم وضعیت را بهتر کنیم. من امیدوارم که به زودی خوب شوی، زیرا اینجا هستم تا به تو کمک کنم که بتوانی دوباره افکار خودت را شناسایی کنی و راهکارهای درمانی را در پیش بگیری . "

هرگز او را قضاوت نکنید

فرقی ندارد که چه کاری انجام می دهد. در هر صورت باید از قضاوت کردن و انتقاد کردن از فرد مبتلا به وسواس فکری دوری کنید. قضاوت کردن روحیه این افراد را به هم می ریزد و سپری کردن این شرایط را برای آن ها سخت می کند. پس در کلام خود هیچ گونه قضاوت یا انتقادی را جای ندهید. شاید بعضی از کارهای این افراد برای شما بی معنی به نظر برسد اما از نظر خود این افراد این گونه نیست. در نتیجه انتقاد و قضاوت باعث ایجاد اضطراب و استرس در آن ها می شود.

انتظارات خود را تغییر دهید

تا زمانی که انتظار بیش از حد زیادی از فرد مبتلا به وسواس فکری داشته باشید، او نمی تواند همه انتظارات شما را برآورده کند و در نتیجه دچار ناامیدی، تشویش و اضطراب می شود. این افراد معمولاً در برابر تغییر مقاوم هستند. پس به خودتان یادآوری کنید که نباید مانند یک فرد معمولی از آن ها انتظارات بی جا داشته باشید و هیچ گاه آن ها را با دیگران مقایسه نکنید.

به یاد داشته باشید که همه انسان ها شبیه به هم نیستند

شاید فرد مبتلا به وسواس فکری را هم در خارج از خانواده خود مشاهده کرده باشید که توانسته است به این وسواس غلبه کند و بهبود پیدا کند اما نباید این فرد را با کسی که دوستش دارید، مقایسه کنید زیرا سرعت رشد و بهبودی در افراد مختلف است. پس صبور باشید و هیچ گاه برای یک درمان با کیفیت عجله نکنید.

او را تشویق کنید

هر زمان که تغییر رفتاری را در او مشاهده کردید، سریعا تشویقش کنید و باعث ایجاد انگیزه بیشتر در او شوید. به عنوان مثال بگویید :حواسم بود که امروز حساسیت کم تری به خرج دادی.

در صورت نیاز ، از او فاصله بگیرید

گاهی اوقات زمانی که افراد بیش از حد در کنار هم قرار می گیرند، کلافه می شوند. به همین دلیل در بعضی از مواقع نیاز است که از یکدیگر فاصله بگیرید تا دوباره با میل و اشتیاق بیشتری به سمت یکدیگر برگردید. پس این زمان ها را بشناسید و درست عمل کنید.

به یاد داشته باشید که حمایت با ترحم متفاوت است

بعضی از افراد احساس می کنند که افراد مبتلا به وسواس فکری ناتوان هستند. در نتیجه آن ها را دست کم می گیرند و می خواهند در هر موردی به آن ها کمک کنند و همین باعث کاهش اعتماد به نفس افراد مبتلا به وسواس فکری می شود و وضعیت آن ها را بدتر می کند. پس مراقب باشید که ترحم بی مورد نداشته باشید و او را ناتوان جلوه ندهید.

بیش از حد به اطرافیان یادآوری نکنید که مراقب رفتارشان باشند

درست است که شما نگران این هستید که دیگران در روحیه کسی که دوستش دارید، تاثیر منفی نگذارند .یادآوری بیش از حد باعث می شود که فرد مبتلا به وسواس فکری را ناتوان جلوه دهید. در نتیجه وضعیت به خوبی پیش نخواهد رفت.

به او کمک کنید که برای درمان انگیزه داشته باشد

به کسی که دوستش دارید کمک کنید تا بتواند مزایا و معایب تغییر کردن را بفهمد و برای تغییر کردن انگیزه بالایی داشته باشد. مزایای انجام درمان را به او یادآور شوید تا بتواند با اشتیاق بیشتری به سمت درمان برود.

گزینه های درمانی مختلف را برای او در نظر بگیرید

قطعاً باید از یک متخصص کمک بگیرید تا بتوانید کسی را که دوستش دارید درمان کنید. البته باید راهکار ها و متدهای درمانی متفاوتی داشته باشد تا بتواند حق انتخاب داشته باشد. معمولاً متخصصان قرص های ضد افسردگی با دوزهای مختلف تجویز می کنند. این دارو ها می تواند به درمان این افراد کمک کند اما اگر بتوانید از چندین متخصص کمک بگیرید، قطعا نتیجه بهتری خواهید داشت. چه بهتر که فرد مبتلا به وسواس ذهنی هم در انتخاب درمان خود نقش داشته باشد.

حتماً از یک روانشناس و مشاور هم کمک بگیرید

در کنار این که روانپزشک می تواند قرص و دارو تجویز کند، یک روانشناس و مشاور نیز می تواند از لحاظ ذهنی تاثیرات بسیار عالی را در فرد مبتلا به وسواس فکری ایجاد کند و ذهن او را برای مواجهه با درمان آماده سازد.

از اعضای خانواده کمک بگیرید

اگر همسر شما به وسواس فکری مبتلاست، بهتر است که در طول درمان از اعضای خانواده او، مثل پدر، مادر، خواهر و برادر هم بخواهید که در کنارش باشند، از او حمایت کنند و ارتباط او را بدون هیچ گونه استرس حفظ کنند تا بتواند روحیه بهتری در طول درمان داشته باشد.

حتماً دارو ها را با تجویز پزشک مصرف کنید

حواستان باشد که فرد مبتلا به وسواس فکری دارو ها را کمتر یا بیشتر از حد مجاز مصرف نکند و خودتان نیز در مصرف دارو ها نظارت داشته باشید.

اجازه ندهید که او از ادامه درمان سر باز بزند

سعی کنید روی کسی که دوستش دارید، کنترل بیشتری داشته باشید و اجازه ندهید که در میانه راه درمان را رها کند و در کنار آن از خودتان نیز مراقبت کنید تا بتوانید در این شرایط سخت روحیه خود را حفظ کنید و به فرد مبتلا به وسواس فکری بیشتر کمک کنید.

سوء تفاهم ها در مورد این بیماری را برطرف کنید

هر طور که شده در مورد این بیماری تحقیق کنید. نقاط حساس این بیماری را بشناسید. حتماً سوء تفاهم ها را برطرف کنید تا روش و راهکار غلطی را در پیش نگیرید. همین باعث می شود که وضعیت طرف مقابل را بهتر درک کنید.

تست روانشناسی برای تشخیص اختلال وسواس فکری (OCD)