معرفی شهر بردسکن

بَردَس۫کَن۫ با نام تاریخی زبسک از شهرهای غرب استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز شهرستان بردسکن است و در سال ۱۳۹۵، تعداد ۲۸٬۲۳۳ نفر جمعیت و ۸٬۵۷۰ خانوار داشته است. بردسکن در قدیم بر سر یکی از راه های اصلی تجاری خراسان به دیگر نقاط ایران از طریق کویر قرار داشت. گرمترین دمای آن گاهی به ۴۵ درجه و سردترین آن به ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر می رسد. در کتاب های تاریخ نخستین بار اعتمادالسلطنه در ذکر راه های نیشابور به دیگر نقاط، از منزل چهارم از جاده سوم طبس به نام برداسکن سخن می گوید.ترتیب زمانی نام بردسکن را زبسک، بردمسکن، دست برکن، بردسکن و برداسکن گفته اند که در مورد هر یک از این نام ها دیدگاه های گوناگونی وجود دارد:

• نام بردسکن را می توان برگرفته از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی سامن یا اسکان برداشت می شود. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است شاید بتوان به این دلیل نامگذاری نزدیکتر شد؛ بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستان های سرد و خشک بوده که مردم در آن اسکان یافته اند و اگر به دلیل نامگذاری دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن هستند.
• همچنین می گویند، در این منطقه چون درختان میوه بسیار بوده است به ویژه میوه هایی مانند انجیر، انگور و گلابی که با دست و به سختی چیده می شوند. مسافرانی که از راه کویر به نیشابور سفر می کردند، هنگام گذشتن از این مسیر و دیدن رنج مردم منطقه در چیدن میوه ها، اصطلاح بردست کندن را برای آن ها به کار می بردند یعنی مردمی که میوه ها را با دست می کندند. در واقع بر به معنی میوه است و با ترکیب بَرْ و دست کن با گذشت زمان، بردسکن شده است.
• یکی از نظریاتی که کمتر به آن پرداخته شده استفاده از ترکیب بر+دسکن است با توجه به اینکه در منطقه ترشیز برای آدرس دهی استفاده از کلمه بر به معنی کنار بسیار مرسوم است و مثال های فراونی برای آن هست مانند بَر کال (به معنای کنار کال) و بر چاه (کنار چاه) می توان این نظریه را مطرح کرد که بردسکن به معنای کنار دسکند هست (در دوره حمله افغان ها حفر دسکند در منطقه ترشیز مرسوم بوده) احتمالاً دسکندی در ان منطقه قرار داشته که مردم برای آدرس دهی از بر دسکند استفاده می کردند که به مرور این منطقه به بردسکن معروف شده است.

جمعیت شهر بردسکن

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۸٬۲۳۳ نفر (در ۸٬۵۷۰ خانوار) بوده است

پیشینه تاریخی شهر بردسکن

شهرستان بردسکن دارای گذشتهٔ تاریخی چندین هزار ساله می باشد. برج فیروزآباد از یادگارهای دورهٔ سلجوقیان، برج علی آباد مربوط به دورهٔ ایلخانیان و آثار بی شمار دیگر شهرستان از جمله تپه های چوپان مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد نشان از دیرینگی منطقه دارد.

موقعیت جغرافیایی شهر بردسکن

شهرستان بردسکن در کرانه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه عرض جغرافیائی گستردگی دارد. شهرستان بردسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده است. این شهرستان از سمت شمال با شهرستان سبزوار و شهرستان ششتمد، از شرق با شهرستان خلیل آباد و کاشمر، از شمال شرقی با شهرستان کوهسرخ، از جنوب با شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شهرستان شاهرود در استان سمنان محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد. بلندی این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و برپایه آخرین تصمیمات کشوری دارای ۳ بخش، مرکزی، انابد و شهرآباد و دارای ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می باشد.

اقلیم شهر بردسکن

این شهرستان از دو منطقه کوهپایه ای شمال و جلگه ای جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای کرانه کویر نمک شکل گرفته است.

صنایع دستی شهر بردسکن

از صنایع دستی و هنرهای سنتی شهرستان بردسکن که امروزه در این منطقه رواج دارد می توان بافت انواع فرش های دستباف با طرح های خطوط مستقیم – خطوط شکسته «گردان» طرح عبدالسرخ – طرح بلوچی – طرح های اصیل شاه عباسی – شاه عباسی لچک ترنج – گل های منظره ای – طرح محرابی – طرح گل ختایی و طرح های زیر خاکی اشاره نمود و طرح زیر خاکی این منطقه برگرفته از تصویر طرح هایی که چندین سال قبل از محوطه باستانی فیروز آباد این شهرستان کشف شده است اشاره کرد و طرح یک دوم که نقش دو نیمه قالی با یکدیگر قرینه است و طرح یک دوم قرینه سازی در چهار قسمت اجرا می گردد؛ و هنرهای دیگر نظیر گلیم بافی، جاجیم بافی، خورجین بافی در منطقه درونه و نمد مالی، کلاه مالی و سفالگری در روستای باب الحکم این شهرستان رواج دارد که نمدهای این روستا به کشورهای آلمان، روسیه و عربی صادر می شود؛ و هنر معرق روی چوب، گلسازی، نقاشی روی شیشه در بردسکن رایج است.

آداب و رسوم مردم شهر بردسکن

در فرهنگ همگانی مردم شهرستان بردسکن جشن و مراسم شادمانی و سرور فراوانی وجود دارد. جشن خواستگاری، جشن عقد خوانی، جشن عروسی، جشن به دنیا آمدن فرزند و نام گذاری او در روز سوم و دعوت از اقوام و آشنایان در روز هفتم تولد، جشن خرمن پس از جمع آوری محصول با مراسم ویژه و رقص چوب بازی همراه است. جشن ختنه سوری، جشن عید نوروز، جشن سده که معمولاً در شب دهم بهمن برگزار می شود و در شب های زمستان نیز اقوام در منزل ریش سفید قبیله تجمع می کنند و داستان های نجما، فرهاد و شیرین، عارف، سراج القلوب، امیر ارسلان، موش و گربه، طوطی نامه، محمد حنفیه، شاه عباس، سلیمان، پسر سقا، تنبل شاه عباس، حیدر بیگ، اسب پریزاد، هابیل و قابیل، موسی و فرعون، جنگ های علی، ضامن آهو، بهرام گور، یوسف و زلیخا، عاق والدین و ماجراهای کتاب طوفان را نیز نقل می کنند.

سوغات شهر بردسکن

از سوغات و ارمغان های شهرستان بردسکن می توان به انواع گلیم ها و قالیچه های خوش نقش و نگار اشاره کرد. همچنین گیوه های دست دوز و سبدهای حصیر باف، کلاه و نمد این منطقه مورد توجه گردشگران و مسافرین است. بردسکن دارای محصولات باغی معروفی از جمله انار، انجیر، انگور، کشمش، پسته، برگه زردآلو و خشکبار این منطقه از شهرت بسزائی برخوردار است و حلوا مغزی این منطقه که با شیره انگور و کنجد و گیاهی بنام بیخ در باب الحکم در ست می شود. شغل بیشتر مردم این روستا جنبه صادراتی به خود گرفته است. زعفران و زیره سبز نیز جزو سوغات این شهرستان به حساب می رود.همچنین پسته تولیدی روستاهای رکن آباد، عظیم آباد و قوژدآباد کیفیت بالا و خواهان بسیاری دارد.

جاذبه های گردشگری شهر بردسکن

اگر با بردسکن آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری بردسکن را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.

رباط کبودان

مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بردسکن، روستای کبودان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۰۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.بنای قاجاری رباط کبودان در میان روستایی به همین نام در ۱۰ کیلومتری بردسکن قرار دارد . به قولی واقف این رباط (حاجی میرزا احمدی مجتهد کاشمری) بوده و به سعی و اهتمام (کربلائی غلامرضا طبسی)بنیان شده است .شالوده رباط سنگی است و با طرح و نقشه یک ایوانی مشتمل بر حیاط مرکزی، دوازده اتاق، نماز خانه، محل نگهداری چهار پایان (اصطبل) و… می باشد.

قلعه رحمانیه

این قلعه در روستای رحمانیه و در ۱۹ کیلومتری جنوب غربی بردسکن قرار گرفته و بنا بر مطالعات انجام شده قدمت آن به قرون ۸ تا ۱۲ ه.ق باز می گردد.قلعه رحمانیه دارای پلانی دایره ای شکل می باشد که نحوه قرار گرفتن ان در ارتفاع موید این نکته است که قلعه رحمانیه یکی از ابنیه نظامی و مستحکم دوران خود بوده است. فضاهای داخلی نیز به صورت دایره ای و متحد المرکز ساخته شده اند و در ساختار آن از ملات کاهگل و خشت استفاده شده است.

امام زاده الله آباد

مزار امام زاده الله آباد در روستای الله آباد در ۲۲ کیلومتری بردسکن قرار گرفته است. بنای امام زاده دارای نقشه ای چهار گوش است.با نگرش به شواهد این بنای مذهبی احتمالاً در عصر صفویه ساخته شده و از گذشته تا کنون برای مردم منطقه مکانی مقدس به شمار می رفته که برای اهدای نذورات به ان جا می روند.

دهانه بیجورد و آبشار سربرج

دهانه بیجورد یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن می باشد که در شمال این شهرستان در میانه کوهها و کوهپایه های بیجورد واقع شده است.این منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمه ها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژه ای برخوردار است. از سایر جاذبه های طبیعی بردسکن می توان به آبشار سر برج اشاره کرد که در ناحیه ی شمالی بردسکن واقع شده است.

آبشار درونه

آبشار درونه یکی از جاذبه های طبیعی شهرستان بردسکن می باشد که در روستای درونه و در فاصله ی ۵۵ کیلومتری بردسکن قرار دارد . روستای درونه در مسیر بردسکن به طبس قرار دارد . این منطقه یکی از تفرجگاه های شهرستان بردسکن است که افراد زیادی را از این شهرستان و شهره های اطراف برای گذران اوقات فراقت به این مکان می کشاند. این آبشار در دره زیبایی به نام دهانه آب واقع شده است. دره سرسبز و زیبای دهانه آب در ۲ کیلومتری روستای درونه در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است. جویباری جاری، آبشارهای دل انگیز و چشمه های جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.

دره آسیاب خوشاب

این دره یکی از مناطق خوش آب وهوای شهرستان بردسکن است که در شمال این ناحیه واقع شده است منطقه شمالی بردسکن دارای کوهپایه هایی زیبا وخرم و کوههایی نسبتا” رفیع نظیر کوه سرخ، چهل دختر، بغل داغ، وارسنگ می باشد که دره های سرسبز در میانهٔ آنها واقع شده اند . دره آسیاب خوشاب از تنوع گیاهی مطلوبی بر خوردار است و در آن انواع درختان مثمر و غیر مثمر رشد نموده اند.

آب انبار سید باقر

آب انبار سید باقر مربوط به دوره قاجار است و در بردسکن، خیابان قائم، خیابان سید باقر، جنب شهرداری بردسکن واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۰۳۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این بنا که در مرکز شهر بردسکن واقع شده ، به همت مردی خیر و فاضل بنام سید باقر موسوی ساخته شده و به همین نام مشهور است . ساختار معماری این آب انبار دارای ۲۲ پلهٔ آجری ورودی به پاشیر آب انبار را امکان پذیر می سازد و از ویژگیهای بارز آن وجود ۲ بادگیر بسیار زیبا یکی بادگیر ۴ طرف بر فراز گنبد مخروطی آب انبار و دیگری به ارتفاع ۳ متر از پای دور کنبد مخروطی به جهت شرق ساخته و ورود هوای مناسب را به مخزن امکان پذیر می سازد که نقش به سزایی در سرد ماندن آب مخزن داشته است.

مناره فیروزآباد

مناره فیروزآباد یکی از آثار تاریخی استان خراسان رضوی است که در روستای فیروزآباد از توابع دهستان جلگه بخش شهرآباد شهرستان بردسکن و ۱۷ کیلومتری جنوب شهر بردسکن قرار دارد.این مناره استوانه ای شکل از آجر به صورت دولایه ساخته شده است. ارتفاع اولیه آن ۲۴ متر بوده اما در نتیجه فرسایش در طول زمان، در حال حاضر فقط ۱۸ متر آن باقی مانده است. این مناره از چهار جهت با حدود ۸ متر از هر جهت، دارای ستون های زیرزمینی است که از این بنا در مقابل باد و طوفان محافظت می نماید.مناره فیروزآباد دارای دو کتیبه در بالا و پایین به خط کوفی با مضامن آیات قرآنی، تاریخ بنیان و بانی اثر می باشد که به دلیل مخدوش بودن، قرائت این خطوط مقدور نیست. اما بر اساس آثار موجود، این بنا متعلق به قرن پنجم هجری قمری (اوایل دوره سلجوقیان) می باشد.در داخل مناره پلکانی به صورت مارپیچ تعبیه شده که دسترسی به بام را امکان پذیر می سازد اما پله ها تا حدودی تخریب شده اند.عناصر تزئینی به کار رفته در بنا و نحوه آجرچینی نشان دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است. شیوه رازی نوعی سبک در معماری ایرانی است که مربوط به سده پنجم تا آغاز سده هفتم هجری قمری می باشد و دوره هایی چون سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را دربر می گیرد. معماری این دوره مجموعه ای از تمام معماری های گذشته ایران بوده که با نغزکاری پارسی، شکوه و عظمت پارتی (اشکانی) و ریزه کاری خراسانی همراه بوده است.در خصوص کاربری این برج گفته شده است که مناره فیروزآباد به منظور دیده بانی ساخته شده است.بررسی های باستان شناسی انجام گرفته در پیرامون این برج شواهدی به دست می دهد که مؤید آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم هجری قمری در اطراف این بنا بوده است. روستای فیروزآباد که نام خود را از نام فیروز پادشاه ساسانی گرفته، به عنوان پایتخت این پادشاه ساسانی در آن زمان مطرح بوده است. روستای فیروزآباد همچنین در زمان های گذشته مرکز جاده طبس- نیشابور بوده که به گفته های پیشینیان، امام رضا(ع) برای رسیدن به مرو، از این مسیر گذشته است.

مسجد زیرک آباد

این مسجد در روستای زیرک آباد و بخش مرکزی شهرستان بردسکن واقع شده است . روستای زیرک آباد در ۱۱ کیلومتری جنوب غربی بردسکن قرار گرفته و بنا بر اطلاعات مو جود مسجد آن در قرن ۱۲ قمری ساخته شده است . این مسجد دارای پلانی ساده شامل گنبد خانه و شبستان می باشد . گنبد خانه مربعی به ابعاد ۷/۷ متر بوده که محرابی ساده را در یکی از اضلاع خود جای داده است . فضای شبستان نیز از سه اتاق مرتبط به هم شکل گرفته است . تز ئینات این بنا منحصر به کار بندی سقف ها و محراب ساده آن است .

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری در موقعیت جغرافیایی N3520 E5743 در استان خراسان رضوی واقع است. پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن ۲۳ هزار هکتار مساحت دارد و در شمال غربی شهرستان بردسکن در بخش انابد این شهرستان قرار گرفته است. پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن یکی از مهمترین زیستگاه پرندگان وحشی نظیر زاغ بور، هوبره، سیاه سینه، کبوتر وحشی، کبک، تیهو، سنگ چشم و … است و از پستانداران وحشی می توان به یوزپلنگ آسیایی، گربه وحشی، آهو و … اشاره کرد.گونه قالب گیاهان این منطقه پوشش «قیچ» است.در راستای حفظ و تکثیر گونه های در خطر انقراض جهت پرورش و زادآوری ۳ راس گورخر از شهرستان یزد و ۲۰۰ راس آهو در منطقه رها سازی شده است. همچنین این منطقه یکی از زیستگاه های زاغ بور پرنده اندومیک فلات ایران است. این گونه، لانه خود را به طرز هنر مندانه ای درمیان شاخه های، درختچه ها و بوته های بیابانی به ویژه قیچ ها و تاغ ها با بهره گیری از الیاف گیاهی بنا می کند و کف لانه را از پشم گوسفند و گل می پوشاند تامحیطی گرم برای تخم گذاری که عمدتا اواسط اسفند ماه آغاز می شود فراهم گردد.سایت تکثیر و مدیریت گونه های در خطر انقراض پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن در سال ۸۷ با اعتباری بالغ بر ۲۵۰ میلیون ریال در وسعت ۷ هکتار افتتاح شد.

درخت نوش کهنسال هدک

درخت نوش کهنسال هدک از جاذبه های شهرستان بردسکن، در استان خراسان رضوی است. درخت نوش از خانواده سروها به شمار می آید و در بسیاری از مناطق ایران دیده می شود. درخت نوش هدک، قدیمی ترین درخت شهرستان بردسکن است. عمر این درخت را بیش از ۸۰۰ سال تخمین زده اند و مردم محلی از آن با نام سور یاد می کنند. یک درخت چنار کهنسال نیز در بافت روستای هدک واقع شده است که عمر آن به مراتب از درخت نوش کمتر است. در تاریخ هفتم تیرماه ۱۳۹۹، هر دو درخت در فهرست میراث طبیعی ملی ایران به ثبت رسیدند.

و در پایان...

این شهر بخاطر داشتن باغات میوهای فراوان (انگور، انار، انجیرو..) به شهر میوه های بهشتی شهرت دارد. با توجه به اینکه استان خراسان رضوی قطب گردشگری مذهبی کشور می باشد و در طول سال میزبان گردشگران فراوان داخلی و خارجی بسیاری است شهرستان بردسکن نیز با پیشینه ی طولانی و منابع طبیعی بینظیرش میتواند مقصد گردشگری مناسبی برای گردش و تفریح باشد.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت برده باشیدبا ساعد نیوز همراه باشید.

معرفی شهر درگز