احتمالاً هر کدام از ما در زندگی مان با افرادی مواجه شده ایم که قابلیت ها و مهارت های خود را به دیگران نشان می دهند یا سخت در تلاش هستند که توانمندی های ویژه ای را در خود پرورش دهند و مهارت های خاصی کسب کنند تا دیگران آن ها را به عنوان فردی شایسته بشناسند.
چه افرادی در پِی آن اند که خود را به دیگران اثبات کنند؟
تکاپو و تلاش برای اثبات قابلیت ها، مهارت ها و شایستگی های خویشتن به دیگران، ممکن است برای هر فردی در هر جایگاه اقتصادی و اجتماعی، در هر سنی و هر جنسیتی رخ دهد و به افراد ویژه ای اختصاص ندارد. مثلاً پسری که می خواهد به دیگران ثابت کند در نبود پدر توان مراقبت از خانواده را دارد، دختری که در پی آن است که نشان دهد به اندازۀ برادرانش در دوچرخه سواری و رانندگی مهارت دارد، کودک معلولی که معتقد است معلولیت نمی تواند مانعی بر سر راه موفقیتش ایجاد کند و سخت در تلاش است که با ترسیم و تحقق بخشیدن به آینده ای روشن، خود را به دیگران ثابت کرده و نشان دهد که توانمند است، دانشجویی که می خواهد توان و سواد علمی خود را به استادش نشان دهد تا اعتماد ایشان را جلب کند و …
تلاش برای اثبات خود به دیگران علل متفاوتی دارد نظیر: واکنشی که در نتیجۀ تحقیر شدن به وجود آمده است، واکنشی به یک حادثۀ تلخ در هر یک از مراحل زندگی به ویژه دوران کودکی، ترس از طرد شدن، تلاش برای پوشاندن نقص های خود، مقایسه شدن با دیگران، انگیزۀ پیشرفت، دیده شدن از سوی دیگران و . ... افراد ممکن است تلاش کنند تا خود و توانمندی هایشان در جامعه را به یکی از اعضای خانواده، فامیل، همکلاسی ها، معلم و… اثبات کنند.
مزایای تکاپو برای اثبات خویشتن
این نوع تکاپو می تواند تأثیرات مثبتی در زندگی فرد داشته باشد؛ به عنوان مثال سبب می شود فرد گرایش زیادی به پیشرفت کردن پیدا کند و انرژی و انگیزۀ به سزایی برای حرکت به سمت موفقیت کسب کند، موجب می شود فرد اهدافی را برای زندگی خود تعیین کرده و برای تحقق بخشیدن به آنها برنامه ریزی کند و باعث می شود فرد توانایی ها و مهارت های خاصی را برگزیند و برای پرورش آنها تلاش کند.
آثار منفی تلاش برای اثبات توانمندی های خود به دیگران
تلاش برای اثبات خویشتن در عین اینکه ممکن است مزایایی در زندگی هر فرد داشته باشد، می تواند آثار زیان آور و گاه غیر قابل جبرانی داشته باشد. در بسیاری از موارد فردی که در پی اثبات خود به دیگران است، توجه بیش از حد به عوامل بیرونی و آن چیزی دارد که دیگران می پسندند و همین امر سبب می شود از توجه به خود، شناخت خود و درونیات خود و علایق و اهدافش باز بماند. او ممکن است سال ها انرژی و توان خود را صرف حرکت در مسیری کند که مورد توجه و علاقه دیگران است تا خود را به دیگران اثبات کند؛ اما در پایان متوجه شود این مسیر به هیچ یک از اهداف حقیقی اش در زندگی تحقق نبخشیده و او از نتایج حاصل از این مسیر احساس موفقیت و لذت نمی کند و گاه فرد انرژی و فرصت لازم برای شروع حرکت در مسیری تازه را ندارد.
علاوه بر این، تلاش برای دیده شدن از سوی دیگران می تواند به عامل ایجادکنندۀ اضطراب و فشار روانی برای فرد تبدیل شود و موجب شود فرد به یک جنبه از زندگی خود که تأکید دارد از سوی دیگران دیده شود، توجه افراطی داشته و از پرداختن به دیگر جنبه های زندگی غافل شود. گاهی نیز هرچند فرد به میزان زیاد و گاهی بیش از حد به یک جنبه از زندگی خود می پردازد، باز هم احساس می کند این جنبه از زندگیش به میزان کافی مورد توجه دیگران قرار نگرفته است و به نوعی دچار وسواس در نشان دادن توانایی خود در آن جنبه از زندگی می شود.
نحوۀ صحیح پرداختن به توانمندی های خود
بنابراین، لازم است فرد برای جلوگیری از آثار زیانبار اثبات افراطی خود به دیگران، در توجه به عوامل و اتفاقات بیرونی و درونی دقت زیادی داشته باشد و نوعی تعادل را برقرار کند تا با توجه بیش از حد به عوامل بیرونی، از شناخت ویژگی ها و علایق و اهداف خود غافل نشود.
استفاده از قدرت تخیل در مذاکرات به جای آلترناتیوی
