در مورد سندروم تورت چه می دانید؟

سندروم تورت Tourette Syndrome یک اختلال نورولوژیک یا عصبی است که با حرکات یا صدا های تکراری، کلیشه ای، غیر ارادی که به نام تیک ها شناخته می شوند، مشخص می شود.اختلال به نام دکتر Georges Gilles de la Tourette، متخصص مغز و اعصاب فرانسوی نام گذاری شد که در سال ۱۸۸۵ اولین بار این شرایط را در یک شاهزاده فرانسوی مشاهده و توصیف کرد.

علائم سندروم تورت

تیک ها به عنوان ساده یا پیچیده طبقه بندی می شوند. تیک های حرکتی ساده، حرکات ناگهانی، کوتاه و تکراری هستند که شامل تعداد محدودی از گروه های عضلانی می شوند.برخی از رایج ترین تیک های ساده عبارتند از:

• چشمک زدن و سایر حرکات چشم
• حرکات صورت (شکلک)
• بالا انداختن شانه
• تکان دادن سر یا شانه (حالتی شبیه به لقوه سر)
• تیک های صداسازی ساده ممکن است شامل پاک کردن گلو، بالا کشیدن بینی، یا صدای غرش باشد.
• تیک های پیچیده متمایز و دارای الگو های هماهنگ حرکات در چند گروه عضلانی هستند.
• تیک های پیچیده حرکتی ممکن است شامل شکلک چهره در ترکیب با چرخش سر و بالا انداختن شانه باشد. دیگر تیک های پیچیده حرکتی ممکن است در واقع هدفمند باشند، از جمله شامل خراب کردن یا دست زدن به اشیاء، لی لی کردن، پریدن، خم شدن، و یا پیچ و تاب خوردن شود.
• تیک های صوتی ساده ممکن است شامل پاک کردن گلو، خرناس کردن، غرش کردن با حنجره، ایجاد صدای لرزان و یا صدایی شبیه به حیوانات در آوردن باشد.
• تیک های صوتی پیچیده تر عبارتند از: کلمات یا عبارات!

شاید ناراحت کننده ترین و ناتوان کننده ترین تیک ها شامل تیک های حرکتی شود که به خود آسیب می رساند، مانند مشت زدن به چهره و یا تیک های صوتی از قبیل: کوپرولیلیا (سخن گفتن از کلمات نامناسب و رکیک در فضای اجتماعی) یا اکولیلیا (تکرار کلمات یا عبارات دیگران). با این حال، کوپرولیلیا (ناسزاگویی) تنها در تعداد کمی (۱۰ تا ۱۵ درصد) از افراد با سندروم تورت وجود دارد.

علت بروز سندروم تورت

تاکنون دلیلی خاص و مشخصی برای بروز این اختلال مشخص نشده است اما تحقیقات فعلی ناهنجاری های زیر را علت این بیماری می دانند:

• اختلال در برخی مناطق مغز (از جمله عقده های قاعده ای، لوب های پیشانی و قشر مخ)
• اختلال در مدارهایی که این مناطق را متصل می کنند
• اختلال در انتقال دهنده های عصبی (دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین) و مسئول ارتباط بین سلول های عصبی

انواع تیک های سندروم تورت

تیک ها (حرکات یا صداهای ناگهانی، کوتاه و سریع و متناوب) نشانه بارز سندروم تورت هستند. این تیک های عصبی معمولا از نوع خفیف و ملایم تا شدید رخ می دهند. تیک های شدید معمولا در روابط و کارهای روزمره تداخل ایجاد می کنند و از کیفیت زندگی می کاهند.تیک های عصبی ناشی از این سندروم در دو دسته کلی طبقه بندی شده اند:

• تیک های ساده: تیک هایی هستند که ناگهانی، کوتاه و تکراری اند و تعداد کمی از ماهیچه های بدن را درگیر می کنند.
• تیک های پیچیده: این تیک ها دربرگیرنده الگوهایی متمایز و هماهنگ اند که چندین ماهیچه را درگیر می کنند.

یک تقسیم بندی دیگر، تقسیم تیک ها در دو دسته حرکتی و صوتی است. تیک های حرکتی معمولا پیش از نوع صوتی شروع می شوند؛ اما طیف تیک هایی که افراد مبتلا به این سندروم به آنها گرفتار می شوند متنوع است.

۱. تیک های حرکتی

از تیک های حرکتی می توان به انواع ساده و پیچیده آن اشاره کرد:

• تیک های سادهٔ حرکتی: از تیک های سادهٔ حرکتی می توان به چشمک زدن، تکان دادن سر، شانه بالا انداختن، حرکت سریع چشم، حرکت سریع بینی و حرکات مکرر دهان اشاره کرد.
• تیک های پیچیدهٔ حرکتی: از تیک های پیچیدهٔ حرکتی هم باید به تماس یا بوییدن اشیاء، تکرار حرکات دیگران، انجام حرکاتی با الگوی خاص، انجام حرکات ناپسند، خم شدن یا پیچ وتاب خوردن و پریدن اشاره کرد.

۲. تیک های صوتی

از تیک های صوتی دیده شده در سندروم تورت باید به دو نوع ساده و پیچیده زیر اشاره کرد:

• تیک های ساده صوتی: با بینی صدای خرخر ایجاد کردن، سرفه کردن، صاف کردن گلو یا درآوردن صدایی شبیه به صدای حیوانات؛
• تیک های پیچیدهٔ صوتی: تکرار کلمات یا حرف های خود، تکرار کلمات یا حرف های دیگران و استفاده از کلمات مستهجن، زشت یا ناسزا.

همچنین تیک ها ممکن است:

• در نوع، تکرار و شدت شان در افراد مبتلا متفاوت باشند؛
• شدت بگیرند، وقتی فرد مبتلا بیمار، مضطرب، نگران، خسته یا هیجان زده شود؛
• موقع خواب رخ دهند؛
• نوع و شدت شان در گذر زمان متفاوت شود؛
• سال های اولیه نوجوانی شدیدتر خود را نشان دهند و با افزایش سن فرد مبتلا، از شدت آنها کاسته شود.

عوامل خطر سندروم تورت

از عوامل خطر ابتلا به سندروم تورت باید به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه خانوادگی: اگر کسی از اعضای خانواده به سندروم تورت یا اختلال های دیگر تیک مبتلا بوده باشد، خطر ابتلا به سندروم تورت افزایش می یابد.
• جنسیت: مردها ۳ تا ۴ برابر بیشتر از زنان احتمال دارد که به سندروم تورت مبتلا شوند.

تشخیص سندروم تورت

پزشک متخصص مغز و اعصاب در ابتدا پس از تایید اینکه بیمار تا به حال هر دو نوع تیک حرکتی و صوتی را برای حداقل ۱ سال داشته است سندروم تورت را تشخیص می دهد.برای بیمار، تشخیص قطعی سندروم تورت فقط زمانی است که علائم در برخی موارد وجود داشته باشد. البته وجود سایر شرایط عصبی نیز می تواند به پزشک معالج در تشخیص این بیماری کمک کند.در تشخیص این بیماری هیچ آزمایش خون یا آزمایشات تصویر برداری مورد نیاز نیست. در موارد نادر که سندروم تورت با اختلالات دیگری همراه می باشد مطالعات خاصی انجام می گیرد که این مطالعات عبارتند از :

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی کامپیوتری (CT)
• مطالعات الکتروآنسفالوگرام یا همان نوار مغز (EEG)
• برخی آزمایش های خون.

از آزمایش های فوق معمولا برای رد کردن اختلالات دیگر که ممکن است با سندروم تورت همراه شوند، نیز استفاده می شود.

درمان سندروم تورت

از آنجایی که علائم تیک اغلب باعث اختلال نمی شوند و خطرناک نیستند، اکثر افراد مبتلا به سندروم تورت ضروری نیست که دارو مصرف کنند. با این حال، دارو های مؤثری نیز برای کسانی که علائم بیماری، عملکرد روزانه آن ها را مختل می کند در دسترس می باشد.درمان این اختلال به دو دسته درمان دارویی و غیر دارویی تقسیم می شود :

درمان دارویی سندروم تورت

یکسری دارو وجود دارد که با مصرف آنها می توان تیک ها را کنترل و یا کاهش داد. این داروها عبارتند از:

• داروی های کنترل یا مسدودکننده دوپامین : فلوفنازین، هالوپریدول (هالدل)، ریزپریدون (ریزپردال) و پیموزاید (اوراپ) در کنترل تیک ها مؤثر هستند. از عوارض جانبی این داروها می توان به اضافه وزن و حرکات تکراری غیرارادی اشاره کرد. البته برای کنترل تیک های عصبی، تترابنازین (زنازین) توصیه و تجویز می شود. اما مصرف این دارو هم می تواند موجب افسردگی شدید در فرد شود.بنابراین توجه داشته باشید که به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک، این دارو ها را مصرف نکنید.
• تزریق سم بوتولینوم یا بوتاکس : تزریق این دارو به ماهیچه آسیب دیده ممکن است تیک های ساده یا صوتی را تا حدود بسیار زیادی بهبود بخشد.
• داروهای مخصوص اختلال کم توجهی ـ بیش فعالی: محرک هایی مانند متیل فنیدات و داروهایی که حاوی دکستروآمفتامین هستند می توانند توجه و تمرکز را افزایش دهند اما در برخی مواقع، این داروها ممکن است اثر معکوس داشته باشند و تیک های عصبی فرد مبتلا را افزایش دهند.
• مهارکننده های آدرنرژیک مرکزی: داروهایی مانند کلونیدین و گوانفاسین که معمولا برای درمان فشار خون بالا در افراد تجویز می شوند، ممکن است بتوانند علائم رفتاری ای مانند اختلال کنترل تکانه و حملات خشم را مهار کنند..
• دارو های ضد افسردگی: فلوکسیتین می تواند علائم اندوه، اضطراب و اختلال وسواسی اجباری را بهبود بخشد.
• داروهای ضد صرع: بررسی های اخیر نشان داده که علائم برخی از افراد مبتلا به سندروم تورت با مصرف داروی توپیرامات، که برای درمان بیماری صرع است ، کمتر می شود.

درمان غیر دارویی سندروم تورت

• رفتار درمانی: برخی متد های رفتار درمانی برای برطرف کردن تیک ها ممکن است به فرد مبتلا کمک کند. از این موارد می توان به آموزش ترک عادت، کنترل تیک ها، شناسایی علائم هشدار پیش از شروع تیک های عصبی، یادگیری حرکات ارادی که ناهماهنگ با تیک عصبی موجود باشد.
• روان درمانی: علاوه بر آموزش غلبه کردن بر سندروم تورت، به برطرف کردن عوارض پیچیده تیک های عصبی مانند ADHD، وسواس، افسردگی یا اضطراب کمک می کند.
• تحریک عمقی مغز(DBS):در تیک های شدید که سایر روش های درمانی جواب گو نیست، از این روش استفاده می شود. در این روش، ابزاری پزشکی که با باتری کار می کند درون مغز بیمار گذاشته می شود تا نقاطی از مغز را که حرکات را کنترل می کنند، تحریک کند. این درمان هنوز مراحل اولیه خود را می گذراند و برای اطمینان از ایمن و مؤثربودن آن به بررسی های بیشتر نیاز است.

در مورد سندروم شوگرن چه می دانید؟