رفتار با کودک درونگرا شاید در ابتدا کار سخت و دشواری به نظر برسد. اما والدین می‌توانند با آشنایی کامل و افزایش سطح آگاهی خود، بهترین برخورد را در مقابل آنها داشته باشند. حتماً شما هم با کودکانی که ارتباط موثری ندارند و یا ترجیحاً گوشه گیری می‌کنند، رو به رو شده‌اید. درونگرایی کودکان موضوع جدی و نگران کننده‌ای نخواهد نبود. در واقع کودک شما، نیازی به درمان و یا کمک نخواهد داشت. چرا که برخی افراد از معاشرت و بیان احساسات خود لذت می‌برند و بالعکس، برخی ترجیح میدهند از این قبیل رفتارها دوری کنند. اصولا والدینی که رفتارهایی برونگرا دارند، در مقابل کودکان درونگرای خود، احساس نگرانی می‌کنند. در صورتی، اگر کودک همانند شما رفتار نمیکند، دلیل بر بیماری یا وجود مشکل جدی نخواهد بود.
درونگرایی هم دارای علل ژنتیکی بوده و هم روانشناختی. تجارب ناگوار دوران کودکی بر درونگرایی کودکان تأثیرگذار است و با افزایش شدت تجارب، درونگرایی نیز افزایش پیدا میکند. این موضوع به‌قدری تأثیرگذار است که فردی برونگرا را به فردی درونگرا تبدیل میکند. به همین دلیل است که بارها و بارها تأکید شده که دوران کودکی تأثیر زیادی در شخصیت بزرگ‌سالی دارد. فرآیند تأثیر تجربیات دوران کودکی بر درونگرایی در کودکان این‌گونه است:
بدرفتاری جسمی و جنسی، سهلانگاری و رفتار پرخاشگرانه والدین باعث کاهش عزت نفس کودکان می‌شود.
کاهش عزتن فس با افزایش خودآگاهی و خودارزیابی منفی همراه است، زیرا کودک باید از خود در برابر خطرات بیرونی محافظت کند.
افزایش خودآگاهی و خودارزیابی منفی منجر به کاهش تعاملات اجتماعی می‌شود.
کاهش تعاملات اجتماعی بر کاهش مهارت های اجتماعی تأثیر می‌گذارد.
کودکان در نهایت هم علاقه و هم مهارت تعاملات اجتماعی را از دست میدهند و درونگرایی روز به روز افزایش پیدا میکند!
گاهی اوقات ممکن است درون گرا بودن را با خجالتی بودن اشتباه بگیرید، اما بیایید همین‌الان این باور غلط را تغییر دهیم. اگر کودک شما درونگرا است، موارد زیر را در رفتار آنها مشاهده خواهید کرد:
تعداد دوستان محدود و معمولاً اندکی دارند.
گوش دادن را به صحبت کردن ترجیح میدهند و در رابطه، بیشتر شنونده هستند.
ارتباط خوبی با اعضای خانواده دارند. اما با غریبه‌ها نه.
به هنگام صحبت کردن، تن صدای پایینی دارند و به طور کلی کم حرف هستند.
ترجیح میدهند کارها و بازی‌هایی که با تعداد اندکی از افراد انجام می‌شود، را انتخاب کنند.
بیشتر دوست دارد به کارهایی مثل کتاب خواندن مشغول باشد.
اول بازی دیگران را نگاه میکند و بعد به آنها ملحق می‌شود.
بازی‌هایی که خلاقیت بیشتری در آنها به خرج داده شود و یا با تخیل سروکار داشته باشد را ترجیح میدهند.
احتمال دارد بعد از یک بازی طولانی با دوستانش، بدخلق شود.
احساساتش را به راحتی بروز نمی‌دهد.
بعد از انجام یک کار اشتباه در جمع، احساس حقارت و کوچکی میکند.
از تنهایی لذت می‌برد و به دوستان خیالی یا اسباببازیهایش بسنده میکند.
بچه های درونگرا مدتی طول می‌کشد تا با افراد یا موقعیتهای جدید کنار بیایند. گاهی ممکن است با کسانی که قبلاً ملاقات داشته اند نیز زمان ببرد تا دوباره ارتباط برقرار کند.
کودک درونگرا یک شنوده، مشاهده‌گر و اندیشگر است.
او دوست دارد تکالیف یا پروژه‌هایش را خودش به تنهایی انجام دهد.
در ادامه راهکارهای مناسب رفتاری را با کودکان دورنگرا، به شما معرفی خواهیم کرد:
فرزند شما به مدت‌زمان زیادی برای فکر کردن در مورد اتفاقات و بازیابی انرژی درونی خود نیاز دارد. بعد از پایان یک روز شلوغ یا یک اتفاق احساسی، فرزند شما به‌جای نشستن یا صحبت کردن درباره آن، ترجیح می‌دهد تنها باشد. این کار به او کمک میکند درباره اتفاقات طول روز فکر کند و مسائل را همان‌طور که هست به روش خودش تجزیه‌وتحلیل کند. هرروز زمانی را فراهم کنید که فرزندتان بتواند استراحت کند و آرامش داشته باشد. این کار می‌تواند گذراندن زمانی در تخت خواب و کتاب خواندن باشد یا درهمان اتاقی که شما هستید به کارهای خودش مشغول شود. او را مجبور نکنید بیاید و با شما درباره‌ی مسائل صحبت کند. کمی او را به حال خود رها بگذارید.
یکی از بهترین روش‌ها برای این‌که یاد بگیرید چگونه به یک کودک درون گرا کمک کنید ایجاد ارتباط موثر است. بسیار حائز اهمیت است کودک قبل از ارتباط با شخص موردنظر با او ارتباط عاطفی برقرار کند. وقتی فرزند شما فردی را ملاقات میکند، شاید نخواهد با حرفهای بیهوده وقت خود را بگذراند بلکه درباره موضوعات باارزش‌تری صحبت میکند. ین بدین معنا نیست که او بی ادب یا خجالتی است، بلکه اول میخواهد بداند که آیا طرف مقابل در زندگی او جایگاهی دارد یا خیر. قبل از این‌که با او صحبت کنید به او کمک کنید با شخص موردنظر ارتباط برقرار کند. این کار به فرزند شما کمک میکند به فرد اعتماد کند و بداند پیش او جایش امن است. برای صحبت کردن با دیگران به فرزند درونگرا فشار نیاورید. از همه بدتر، به او برچسب خجالتی بودن نزنید یا او را به خاطر صحبت نکردن در مقابل دیگران سرزنش نکنید.
کودک درون گرای شما ممکن است درباره احساساتش کمتر حرف بزند، اما مطمئناً آنها را حس میکند و درون خود می‌ریزد. فرزند شما ممکن است یک اتفاق عاطفی را پشت سر گذاشته باشد یا از استرس رنج ببرد، اما مدت زیادی طول می‌کشد تا درباره‌اش صحبت کند. شاید بخواهد فکر کند که دلیل این اتفاق چیست و قبل از صحبت کردن با شما چه‌کارهایی باید انجام دهد. شاید بخواهد با شما صحبت کند اما قبل از این‌که بتواند درباره آن توضیح دهد به او فرصت دهید. احساسات او را از کارهایش بفهمید. ببینید آیا در رفتار کودک تغییری ایجادشده است؟ بی‌دلیل ناراحت به نظر می‌رسد یا ناگهان عصبانی می‌شود. یاد بگیرید که احساسات او را از کارهایش بفهمید. به او فشار نیاورید تا درباره همه‌چیز همان لحظه صحبت کند.
ممکن است فرزند شما در ملاقات با افراد جدید یا بودن در مکانهای تازه احساس ناراحتی کند. احساسات او را بفهمید و به آن احترام بگذارید، اما به او کمک کنید درنهایت احساساتش را بروز دهد. به کودک تان در پذیرش موقعیت های جدید فرصت دهید. مطمئن شوید او را به انجام این کار بدون این‌که فشاری به او وارد شود، تشویق میکنید. به او اجازه ندهید از همه‌چیز فقط به خاطر این‌که راحت یا مطمئن نیست صرف‌نظر کند. کمک کنید به هدفش برسد. اگر می‌بینید فرزندتان تلاش خاصی در انجام کاری، مانند ایجاد ارتباط با یک شخص جدید انجام می‌دهد، به او بگویید که عالی بوده است. او را فقط برای این‌که با موقعیت روبه‌رو شود در شرایط خاص قرار ندهید.
به عنوان والدین، بهتر است فرق بین درونگرایی و خجالتی بودن را بدانید. درونگرایی یک ویژگی شخصیتی جدا نشدنی است. مثل رنگ مو و رنگ چشم که جزئی از افراد به حساب می‌آید. این ویژگی یک اختلال یا مشکل نیست و با تغییر دادن بقیه جنبه‌های زندگی فرزندتان، نیازی به تغییر درونگرایی‌اش ندارید. افرادی با این ویژگی، تمال زیادی به حضور در جمع بودن ندارند و از تنهایی خودشان لذت می‌برند. جمع‌های پر سر و صدا و شلوغ می‌تواند آنها را اذیت کند. همچنین آنها می‌توانند از حقوق خودشان دفاع کنند و موفق باشند.
افراد خجالتی، از ابراز وجود در جمع شرم می‌کنند و با کناره گیری کردن و چسبیدن به والدین، از غریبه‌ها دوری می‌کنند. خجالتی‌ها، نمی‌توانند از حق خودشان دفاع کنند و توانایی‌هایشان را نشان دهند.
آنها از بودن در مکانهای شلوغ و موقعیت های جدید کلافه و مضطرب می‌شوند. در موقعیت های جدید، انتظار رفتار گرم و صمیمانه از کودک نداشته باشید، بلکه سعی کنید زودتر از دیگران در مکان مهمانی حاضر شوید تا کودک به وارسی محیط بپردازد و نسبت به محیط احساس تعلق خاطر پیدا کند. قبل از انجام هر اقدامی به همراه کودک در گوشه‌ای بنشینید و اجازه دهید کودک همه چیز را در ذهنش پردازش کند. قبل از مهمانی با کودک در مورد آن صحبت کنید و احساسات او را بشنوید. در مورد موقعیت، افراد حاضر، احساس کودک و روشهای برقراری ارتباط با او صحبت کنید. این قاعده را در مورد هر موقعیت جدیدی به خاطر بسپارید: به دلمشغولی‌ها و محدودیتهایش احترام بگذارید، اما نگذارید از موقعیتهای اجتماعی فرار کند بلکه آهسته و پیوسته او را با موقعیت رو به رو کنید.
شوخ طبعی، بخشی از شخصیت بسیاری از والدین است. این افراد دوست دارند با فرزندانشان شوخی کنند و سر به سرشان بگذارند. اگر شما هم چنین شخصیتی داشته باشید، به خوبی می‌دانید که این رفتار مفهوم خاصی ندارد و فقط برای سرگرمی و تفریح است. اما متاسفانه، کودکان درونگرا نمی‌توانند این برداشت را از رفتارهای شوخ طبعانه والدین‌شان داشته باشند. حتی ممکن است با رفتار آنها احساس ناراحتی و یا حتی تنفر کنند. بنابراین در هنگام برخورد، کمی مراقب باشید.
همه والدین می‌خواهند فرزندشان اجتماعی و خوش برخورد باشد. اما وادار کردن کودک به صحبت کردن با دیگران، راهکار مناسبی نخواهد بود. کودک درونگرا فقط وقتی صحبت میکند که احساس راحتی داشته باشد. اگر خیلی سریع و بدون مقدمه او را وادار به صحبت کنید، خیلی زود عقب نشینی خواهد کرد.
شاید یک کودک تنها در پارک ببینید و فکر کنید وقتش است که برای کودک درونگرایتان دوست پیدا کنید. بنابراین سعی دارید، فرزند خود را با افراد دیگر آشنا کنید. هیچ اشکالی ندارد که بخواهید به کودک درونگرا کمک کنید دوست پیدا کند. اما باید در نظر داشته باشید که این فرصت را در اختیار کودکان قرار بدهید. انتخاب زمان درست برای تنها گذاشتن کودکان درونگرا کمک میکند، رابطه به طور طبیعی رشد کند. از طرفی، زیاده روی می‌تواند رابطه دوستی را در همان لحظه شروع متوقف کند.
شاید فرزندتان صدای خوبی دارد یا جوک‌های خیلی بامزه‌ای تعریف میکند. اما به خاطر بسپارید که شخصیت درونگرایی دارد. کودکان درونگرا دوست ندارند در معرض توجه قرار بگیرند و یا برای دیگران نمایش بدهند. اگر فرزند شما هم مهارت یا توانایی خاصی دارد. از او نخواهید مهارتش را به دیگران نشان بدهد. شاید نظر مهمان‌هایتان با شما متفاوت باشد.
مسخره کردن کودک درونگرا آن هم جلوی دیگران، از بدترین کارهایی است که والدین می‌توانند انجام دهند. کودکان درونگرا معمولاً خجالتی هم هستند و ممکن است از شوخی‌های عادی هم خجالت بکشند. بنابراین بهتر است کمی مراقب این رفتار خود باشید.
اگر کودکتان را که کار اشتباه یا ناشایستی انجام داده، بخواهید در جمع و با چاشنی سرزنش آن را تذکر دهید. فقط شرایط را بدتر خواهید کرد. بنابراین در چنین شرایطی کودک به هیچ وجه آماده یادگیری نیست. اگر می‌خواهید رفتار کودک درونگرا را اصلاح کنید، دور از جمع اینکار را انجام دهید.
از نظر شما صحبت کردن درباره کارهای بامزه یا سوتی‌های فرزندتان جالب و حتی دوست داشتنی است. اما کودک درونگرا اینکار را نوعی تمسخر به حساب می‌آورد. کودکان درونگرا، ساده‌ترین و عمومی‌ترین کارها را هم خصوصی می‌دانند و دوست ندارند در جمع درباره آنها صحبت شود.
هفت ساعت مدرسه یا مهد در روز برای کودک درونگرا زمان زیاد است. این کودکان ترجیح میدهند، بعد از این بازه، زمانی را در خانه بمانند و استراحت کنند. با این حال ممکن است شما دوست نداشته باشید کودکتان تمام روز روی کاناپه وقتش را سپری کند. به یاد داشته باشید، چیزی که کودک نیاز دارد، مهم‌تر از خواسته‌های شما است.
کودکان درونگرا در بیان کلامی احساسات ضعف دارند. برای کمک به آنها از چند روش استفاده کنید:
1. گوش سپردن به حرفهای کودک: اول از همه چیز به او نشان دهید که صحبتهایش را میشنوید و در حد امکان اجرا میکنید. آنها معمولا خواستههایشان را بیان نمیکنند، در این مواقع، شما پیشقدم شوید و سوال بپرسید.
2. آگاهی از مشکلات فرزند: یکی از نقطه ضعف‌های کودک درونگرا، درونیسازی مشکلات است، یعنی در مورد مشکلاتش با دیگران صحبت نمیکند. در مورد شرایط مدرسه، خانه و موقعیتهای دیگر از او سوال و با صبر و حوصله به حرفهایش گوش کنید.
3. آموزش جرات آموزی: توانایی «نه گفتن» و بیان احساسات را به کودک آموزش دهید. از او بخواهید که خواستههایش را با صدای بلند و رسا بیان کند، مثلا، اجازه ندهد که اسباببازیهایش را از او بگیرند.
شاید شما هم به عنوان والدین یک کودک درونگرا، این اشتباهات را انجام داده باشید. نگران نباشید؛ برای پرورش صحیح کودکان درونگرا نباید درونگرا باشید. کافی است وقت و دقت کافی برای شناخت فرزندتان و مرزهای شخصی او صرف کنید و دنیا را از دید یک کودک درونگرا ببینید. در برخورد با کودک درونگرا، به خصوص در جمع، بسیار هوشیار عمل کنید.
برای او ارزش قائل شوید و در پی هر پیشرفت کوچکی، او را تحسین نمایید. نگذارید منزوی شود. لازم نیست برایش تولد بگیرید و تمامی دوستانش را دعوت کنید. او را مجبور نکنید به تولد دوستانش برود و در جمعی از بچه‌ها حاضر شود. معمولا کودکان درونگرا ترجیح میدهند فقط با یک نفر بازی کنند. سعی کنید کودکی که به عنوان هم بازی برای او انتخاب می کنید، کوچک‌تر از او باشد، تا بتواند بر وی تسلط یابد و اعتماد به نفس پیدا کند. در صورتی که بیش از حد خجالتی برخورد میکند؛ به یک روانشناس مراجعه کنید تا به شما و فرزندتان کمک کند.
