منظور از روش‌های CBU، SKD و CKD در تولید خودرو چیست؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، در صنعت بزرگ خودروسازی تعاریف و اصلاحات زیادی بین افراد این مشاغل وجود دارد، در این مقاله قصد داریم از اساسی ترین اصطلاحات این صنعت در بخش های مختلف همچون، واردات قطعات، مونتاژ و تولید تحت عناوین CBU، CKD، SKD صحبت کنیم.

صنعت خودروسازی ایران سال هاست که به جای تولید مولد و متکی به خود در تولید خودرو به صنعت مونتاژ و اسمبل محصولات روی آورده است.

همچنین با توجه به بالا بودن تعرفه واردات خودرو و مقرون به صرفه نبودن خرید توسط مصرف کننده داخلی و به تازگی ممنوعیت واردات خودرو، کارخانجات خودروساز داخلی با واردکردن قطعات منفصله خودرو که به طبع شامل تعرفه گمرکی به مراتب کمتری می شود؛ و با مونتاژ این قطعات در داخل، سعی بر این دارند که بیشتر تمرکز خود را بر مونتاژ خودروها بپردازند تا خودروی وارداتی را باقیمت کمتر عرضه کنند و اشتغال و چرخ تولید را در کشور گسترش دهند.

به طور عامیانه می توان گفت، اگر شخصی یک خودروی مدرن مثل هیوندا آزرا ۲۰۱۹ کامل از خارج وارد کند، آن شخص یک خودرو CBU وارد کشور کرده است، یعنی یک خودروی کامل ساخته شده در کشور اصلی مثلاً کره جنوبی را وارد کشور کرده است، طبق قانون هم این نوع واردات خودرو مشمول بیشترین حق گمرکی است.

حال اگر همین شخص خودرو آزرا را به صورت قطعات جداشده مثل موتور، بدنه، گیربکس و لوازم مصرفی وارد کشور کند در اصطلاح یک SKD یا واحد نیمه مجزا را انجام داده است. این نوع از واردات از گمرکی کمتری برخوردار است

ازاین رو، واردات خودرو و تولید در به ایران به سه صورت انجام می شود: CBU، CKD، SKD

مفهوم CBU

CBU مخفف کلمات Completely Built Unit به معنی واحد کاملاً ساخته شده است. همان طور که از معنای این عبارت مشخص است، در روش CBU یک خودرو به صورت کامل در کشور مبدأ ساخته و سپس به کشور مقصد صادر می شود. خودرویی که با این روش وارد یک کشور می شود، برای استفاده آماده است و احتیاج به طی کردن هیچ پروسه ای برای تکمیل تولید ندارد. تنها شاید لازم باشد موارد خیلی جزئی مثل فعال کردن برخی آپشن ها در کشور مقصد و توسط شرکت واردکننده انجام شود.

واردات خودرو به روش CBU، برای زمانی مناسب است که به دلایلی هم چون بازار فروش محدود یا حتی تحریم، احداث خط تولید در کشور مقصد غیرممکن یا فاقد صرفه اقتصادی باشد. خودروهایی که به این روش وارد می شوند، به دلیل تولید در سایت های اصلی شرکت مادر، بالاترین کیفیت و استانداردها را دارند؛ اما از طرف دیگر، وضع تعرفه های نسبتاً بالا برای واردات CBU از سوی دولت ها، باعث می شود تا خودروهای مذکور قیمت گران تری در مقایسه با هم قطاران مونتاژی خود داشته باشند.

اکنون که با مفهوم اصطلاح CBU آشنا شدیم، لازم است یادآوری کنیم که این اصطلاح صرفاً در حوزه واردات خودرو معنی پیدا می کند و عبارت «تولید خودرو به روش CBU»، کاملاً اشتباه و فاقد معنی است. تمامی خودروهایی که در بازار کشور ما عنوان خودروی وارداتی را دارند و با مدل سال میلادی شناخته می شوند، به صورت CBU وارد ایران شده اند که به عنوان مثال، می توانیم به مدل های مختلف تویوتا، پورشه، آلفارومئو و… اشاره کنیم.

مفهوم SKD

SKD از کلمات Semi Knocked-Down به معنی قطعات نیمه منفصل می آید. در روش اس کی دی، واردات یک خودرو به صورت پکیج های مختلفی از قطعات صورت می گیرد و باید فرآیند مونتاژ نهایی این پکیچ های قطعات، در خط مونتاژ واقع در کشور مقصد انجام شود.

منظور از پکیج قطعات، این است که اجزای اصلی تشکیل دهنده یک خودرو مثل پیشرانه، گیربکس، بدنه و داشبورد، قبلاً در کشور مبدأ تولید شده اند و تنها لازم است که این اجزا در فرآیند مونتاژ SKD کنار هم قرار بگیرند تا خودرو کامل شود. جالب است بدانید که در برخی از موارد، فرآیند رنگ بدنه خودروهای مونتاژ SKD نیز در خط تولید اصلی شرکت مادر انجام می شود.

هنگامی که خودروساز مادر به دلایلی مثل تیراژ پایین محصول، محدودیت های کشور مونتاژکننده و عدم صرفه اقتصادی تمایلی به انتقال تکنولوژی، تجهیز خط تولید و حتی آموزش پرسنل شرکت مونتاژکننده ندارد، از تولید خودرو به روش SKD استفاده می کند تا بتواند محصول خود را با حداقل تجهیزات و نیروی انسانی ممکن تولید کند. اکثر دولت ها نیز برای واردات قطعات نیمه منفصل SKD، تعرفه پایین تری را در مقایسه با واردات خودرو به صورت CBU درنظر می گیرند تا به نوعی انگیزه لازم را در خودروسازان برای احداث خط مونتاژ و ایجاد اشتغال در کشور دیگر به وجود آورند.

درمجموع، مونتاژ خودرو به صورت SKD باعث ایجاد اشتغال در کشور مقصد می شود. ضمن این که خودروهای مونتاژشده به روش مذکور، علی رغم قیمت خودرو پایین تر، کیفیت تقریباً یکسانی با نمونه های مشابه وارداتی CBU دارند. اما در مقابل، این روش تکنولوژی چندانی را به کشور مقصد انتقال نمی دهد و با حداقل استفاده از قطعات داخلی، ارزش افزوده پایدار و قابل توجهی را ایجاد نمی کند. از جمله خودروهایی که به روش SKD در کشور ما مونتاژ شده اند، می توانیم به هیوندای i10 و مرسدس بنز E کلاس نسل سوم (W211) اشاره کنیم.

مفهوم CKD

CKD مخفف عبارت Completely Knocked Down به معنی قطعات کاملاً منفصل است. در روش سی کی دی، یک خودرو به صورت کاملاً قطعه قطعه شده و در اجزای ریز وارد یک کشور می شود و لازم است تا فرآیند مونتاژ آن به صورت کامل در کشور مقصد انجام شود. در روش CKD، اجزای اصلی تشکیل دهنده خودرو نیز قبل از قرارگرفتن کنار یکدیگر، نیازمند طی کردن فرآیند مونتاژ هستند. به عنوان مثال، بایستی ابتدا اجزای مختلف پیشرانه در محل مخصوص خود قرار بگیرند تا یک پیشرانه کامل تشکیل و برای نصب در خودرو آماده شود.

تولید خودرو به روش CKD، در اغلب اوقات نیازمند انتقال تکنولوژی و آموزش نیروهای خط تولید است و تنها برای خودروهای با تیراژ تولید نسبتاً بالا، صرفه اقتصادی دارد. در روش مذکور، می توان بنا به توافق شرکت مادر و شرکت مونتاژکننده، کار ساخت بخشی از قطعات خودرو را به قطعه سازان کشور مقصد محول کرد و از این طریق، ارزش افزوده و اشتغال بیش تری را ایجاد کرد. به همین دلیل است که تعرفه واردات قطعات CKD در اکثر کشورها، پایین تر از تعرفه قطعات SKD و خودروهای CBU تعیین می شود تا خودروسازان برای سرمایه گذاری و احداث خط تولید، انگیزه لازم را داشته باشند.

خودروهای تولیدشده به روش CKD، قیمت مقرون به صرفه تری نسبت به نمونه های وارداتی CBU و تولیدی SKD دارند. در ضمن، این روش به گونه ای پایه انتقال تکنولوژی، مهندسی معکوس و در نهایت، تبدیل یک مونتاژکننده به یک خودروساز واقعی محسوب می شود. اما در مقابل، تولید خودرو به روش CKD ممکن است اندکی افت کیفیت را نسبت به نسخه های تولیدشده در کارخانه اصلی شرکت مادر به همراه داشته باشد. اکثر خودروهای مونتاژشده در کارخانه های کشور ما، با روش CKD تولید شده اند که برای مثال می توان به رنو تندر90، رنو ساندرو، نسخه های اولیه پژو 206 و انواع خودروهای چینی اشاره کرد.

جمع بندی و مقایسه روش های CBU، SKD و CKD در تولید خودرو

در پایان بررسی مفاهیم CBU، SKD و CKD بهتر است مفهوم این سه عبارت را خیلی مختصر توضیح دهیم و آن ها را با هم مقایسه کنیم. CBU به معنی واردات خودروی کامل است و درواقع، آن چه که ما به عنوان خودروی وارداتی می شناسیم، در حوزه CBU تعریف می شود. SKD به واردات خودرو در پکیج های قطعات گفته می شود؛ یعنی اجزایی مثل پیشرانه، بدنه و داشبورد به صورت جداگانه وارد می شوند و در داخل کشور کنار یکدیگر قرار می گیرند. عبارت CKD نیز زمانی استفاده می شود که خودرو در قطعات ریز وارد کشور شده و سپس مونتاژ می شود. به عنوان مثال، باید ابتدا اجزای تشکیل دهنده پیشرانه کنار یکدیگر قرار بگیرند تا یک پیشرانه کامل ساخته شود و در مرحله بعد، این پیشرانه روی بدنه نصب شود.

در مقام مقایسه نیز، می توانیم بگوییم که روش CBU، باکیفیت ترین خودروها را البته با قیمتی گران در اختیار خریداران قرار می دهد. ضمن این که کم ترین ارزش افزوده و اشتغال را در داخل کشور ایجاد می کند. نقطه مقابل، روش CKD است که اگرچه ممکن کیفیت محصول نهایی در آن اندکی افت کند، اما قیمت مقرون به صرفه و ارزش افزوده بالاتری را به وجود می آورد. روش SKD نیز از هر نظر، مابین دو روش مذکور قرار می گیرد.