ادوبی برند بزرگی است که تقریبا همه ی فعالان اکوسیستم گرافیک دیجیتال و حتی همه ی کاربران دنیای کامپیوتر، نام آن راحداقل یک بار شنیده اند. ادوبی (Adobe Inc) شرکت نرم افزاری آمریکایی با بازار بین المللی است. مرکز مدیریت این شرکت در سن خوزه کالیفرنیا قرار دارد. ادوبی در طول تاریخ با تمرکز روی نرم افزارهای گرافیکی و ابزارهای تولید محتوای چندرسانه ای، نامی ماندگار از خود بر جای گذاشته است. فتوشاپ، مشهورترین نرم افزار این شرکت در میان کاربران دنیای کامپیوتر، حداقل یک بار توسط هرکدام از آنها استفاده یا نامش شنیده شده است.
بزرگترین برند دنیای گرافیک دیجیتال، اکنون علاوه بر نرم افزارهای قبلی خود، تمرکز زیادی روی نر افزارهای تحت وب دارد. علاوه بر فتوشاپ، ادوبی آکروبات ریدر و فرمت مشهور PDF از نام های وابسته به این برند بزرگ هستند. ادوبی، توسط کارمندان سابق مرکز تحقیقات زیراکس پارک ساخته شد و امروز با ۱۷ هزار کارمند در سرتاسر جهان، یکی از بزرگ ترین برندها محسوب می شود.
تاریخچه تأسیس ادوبی
ادوبی هم یکی از آن شرکت های گاراژی دنیای فناوری است. جان وارناک، کارمند سابق زیراکس بود که با هدف توسعه ی زبان برنامه نویس پست اسکریپت، از این شرکت جدا شد. او در دسامبر سال ۱۹۸۲ شرکتش را در گاراژ خانه تأسیس کرد. چارلز گسچه، همکار وارناک در تأسیس شرکت بود. چارلز نیز زیراکس را با همان هدف ترک کرد.
اپل در آن سال ها همکاری نزدیکی با زیراکس و کارمندان زیراکس پارک داشت. آن ها حتی در سال ۱۹۸۵، مجوز استفاده از زبان پست اسکریپت را برای پرینترهای خود خریداری کردند. این انتقال مجوز، به نوعی شروع عصر انتشارات کامپیوتری بود.
به هرحال، استیو جابز که متوجه پتانسیل های بالای زیراکس و کارمندان آن بود، در همان شروع فعالیت، پیشنهاد خرید ادوبی را به بنیان گذاران ارائه کرد. قیمت پیشنهادی او، ۵ میلیون دلار بود. بدیهی است که وارناک و گسچه با این پیشنهاد مخالفت کردند. البته، سرمایه گذاران آن زمان ادوبی، بنیان گذاران را مجبور کردند تا با جابز همکاری کنند.
بالاخره، استیو جابز مدیران ادوبی را راضی کرد. او ۱۹ درصد از سهام شرکت را به قیمتی ۵ برابر ارزش کل آن خرید. به علاوه، او حق مجوز پست اسکریپت را نیز برای ۵ سال پیشاپیش پرداخت کرد. این فروش سهام و دریافت هزینه ی پیشاپیش مجوز، ادوبی را به اولین شرکت سیلیکون ولی با سوددهی در سال اول فعالیت، تبدیل کرد. بنیان گذاران ادوبی از کارمندان سابق زیراکس پارک بودند.
وارناک و گسچه در روزهای اول فعالیت، مدل های مختلف کسب وکار را امتحان کردند. آنها انواع ایده ها از کسب وکار متمرکز بر خدمات کپی تا سیستم اختصاصی برای دفاتر چاپ و انتشار را در نظر داشتند. پس از مدتی، آنها تصمیم گرفتند تا تمرکز خود را روی نرم افزارهای مخصوص چاپ بگذارند. زبان پست اسکریپت با نام Adobe PostScript، اولین محصول آنها بود.
همکاری با شرکت های دیگر فعال در حوزه ی تایپ و چاپ، مرحله ی مهمی از پیشرفت فعالیت های ادوبی بود. آنها در ابتدا برای همکاری به Compugraphic از بزرگ ترین شرکت های فعال در حوزه ی حروف چینی مذاکره کردند اما به توافق نرسیدند. هدف بعدی، شرکت Linotype بود که همکاری با آن، مجوز استفاده از فونت های Helvetica و Time New Roman را برای ادوبی به همراه داشت.
تا سال ۱۹۸۷، پست اسکریپت به استانداردی جهانی تبدیل شد که ۴۰۰ نرم افزار و ۱۹ شرکت چاپ از آن استفاده می کردند. وارناک زمانی در توضیح انعطاف این زبان گفته بود که امکان پیاده سازی استانداردهای هنرهای گرافیکی در سیستم های چاپ اداری، با این زبان وجود دارد.
فونت های کامپیوتری و نرم افزارهای ادوبی
اولین محصولات ادوبی پس از عرضه ی پست اسکریپت، فونت های کامپیوتری و استانداردهای آنها بود. اولین محصول آنها به صورت یک فونت اختصاصی بانام Type 1. Apple برای این شرکت عرضه شد. پس از آن، استاندارد TrueType توسعه یافت که مقیاس پذیری و کنترل دقیق الگوی پیکسلی فونت ها را فراهم می کرد. مجوز این استاندارد نیز به مایکروسافت فروخته شد. پست اسکریپت به عنوان زبان رابط کامپیوتر و پرینتر، اولین محصول ادوبی بود
ورود ادوبی به بازار مصرف کنندگان عادی در میانه های دهه ی ۱۹۸۰ انجام شد. اولین محصول آنها، Illustrator بود که به عنوان یک نرم افزار طراحی برداری برای مکینتاش طراحی شد. ایلاستریتور که از دل نرم افزار توسعه ی فونت این شرکت بیرون آمد، قدم بزرگی در مشهور شدن پرینترهای لیزری مجهز به پست اسکریپت برداشت. رشد ادوبی به حدی بود که آنها در همان سال های ابتدایی، به فکر عرضه ی عمومی سهام افتاند. بازار نزدک در آگوست سال ۱۹۸۶ میزبان این شرکت شد.
۴ سال بعد، نقطه ی عطف بزرگ بعدی در تاریخ ادوبی ایجاد شد. آنها فرمت PDF یا Portable Document Format را به همراه نرم افزار Adobe Acrobat معرفی کردند. پی دی اف امروز به استانداردی جهانی در سیستم ایزو تبدیل شده است.
دهه ی ۱۹۹۰ علاوه بر فرمت جهانی پی دی اف، با معرفی نرم افزارها و سرویس های بزرگ دیگر و همچنین خرید شرکت های متعدد از طرف ادوبی نیز همراه بود. آنها در سال ۱۹۹۱ نرم افزار ویرایش ویدیوی Adobe Premier را معرفی کردند. در سال ۱۹۹۲، شرکت OCR Systems توسط آنها خریداری شد.
سال ۱۹۹۴، خرید بزرگ بعدی ادوبی رقم خورد. شرکت Aldus از بزرگان دنیای نرم افزارهای گرافیکی در آن سال ها بود. آنها نرم افزار PageMaker و After Effects را توسعه داده بودند که هر دو، به ادوبی تعلق گرفت. به علاوه، امتیاز فرمت مشهور فایل های چاپی یعنی TIFF نیز با این خرید، به ادوبی منتقل شد.
شرکت های بعدی که در سال های پایانی قرن بیستم توسط ادوبی خریداری شدند، پایه های این شرکت را در صنعت گرافیک و چاپ کامپیوتری محکم تر کردند. LaserTools Corp یکی از این شرکت ها بود که در سال ۱۹۹۲ به ادوبی پیوست. پس از آن، Frame Tecknology و نرم افزار آنها یعنی FrameMaker به دارایی های ادوبی اضافه شدند. در سال ۱۹۹۶، شرکت Ares توسط ادوبی خریداری شد.
نرم افزارهای دیگر ماکرومدیا همچون ColdFusion (پلتفرم توسعه ی اپلیکیشن های تحت وب)، Contribute (ویرایگشر حرفه ای فایل های html)، سرویس Captivate (پلتفرم ساخت محتوای آموزشی)، Connect (سرویس ساخت ارائه و سخنرانی)، Director (پلفترم سخت اپلیکیشن های چندرسانه ای) Dreamweaver (سرویس مخصوص توسعه ی وب)، Fireworks (ویرایشگر فایل های بیت مپ و برداری)، FlashPaper (چاپ اسناد به صورت فایل های فلش یا پی دی اف)، Flex (کیت توسعه ی نرم افزار که بعدها به بنیاد آپاچی بخشیده شد)، HomeSuite (ویرایشگر HTML)، سرویس JRun (توسعه ی جاوا)، Presenter (ابزار آموزش از طریق ارائه ی صوتی تصویری) و Authorware (سرویس توسعه ی برنامه بر اساس فلوچارت) نیز به مالکیت ادوبی درآمدند.
خرید شرکت های جدید و جذب تیم های توسعه ای آنها، برخی از نرم افزارهای ادوبی را دچار تغییر و تحول کرد. برخی از آنها تغییر یا ادغام شدند و برخی دیگر نیز به تاریخ پیوستند. به عنوان مثال نرم افزار توسعه ی وب GoLive پس از ملحق شدن دریم ویور به ادوبی، از لیست سرویس های این شرکت حذف شد. البته کاربران گولایو برای خرید دریم ویور تخفیف دریافت می کردند و پشتیبانی از آنها نیز به صورت آموزش های آنلاین ادامه پیدا کرد.
ورود به دنیای آنلاین
سال های پایانی دهه ی ۲۰۰۰ با ظهور و گسترش نرم افزارهای تحت وب همراه بود. ادوبی از این قافله عقب نماند و در سال ۲۰۰۸ با رونمایی از سایت Acrobat.com، اولین سری از اپلیکیشن های تحت وب خود را عرضه کرد. این اپلیکیشن ها با تمرکز روی پروژه های تیمی طراحی شده بودند.
بحران سال ۲۰۰۸ گریبان ادوبی را نیز باوجود تمام پیشرفت ها گرفت. آنها پس از عرضه ی سرویس Creative Suite 4 در آن سال، به خاطر مشکلات مالی مجبور به تعدیل ۶۰۰ نفر از نیروهای خود شدند. در سال بعد نیز ۶۸۰ نفر از کارمندان اخراج شدند.
بحران های ادوبی در آن سال ها، به مسائل مالی و اخراج کارمندان ختم نشد. در سال ۲۰۱۰، اولین زمزمه ها در مورد ناامن بودن فلش، از طرف اپل مطرح شد و این شرکت، پشتیبانی از فرمت فلش را در گوشی های هوشمند خود متوقف کرد. استیو جایز، مدیرعامل وقت اپل معتقد بود فلش به اندازه ی کافی امن و پایدار نیست. به هرحال باوجود تمام مقاومت های تیم ادوبی و مدیران، جابز پستی کامل در مورد ایرادات فلش و برتری های HTML5 منتشر کرد که شروعی بر مسیر نابودی فلش شد. در نهایت، در نهم نوامبر سال ۲۰۱۱، ادوبی اعلام کرد که توسعه ی فلش برای دستگاه های موبایل را متوقف خواهد کرد. آنها پس از آن تمرکز خود را روی استفاده از HTML5 برای استفاده در موبایل ها گذاشتند.
خرید شرکت های نرم افزاری، باوجود تمام مشکلات در دهه ی ۲۰۱۰ نیز ادامه پیدا کرد. ادوبی، ابتدا شرکت Day Software و سپس DemDex را خریداری کرد. در آن سال ها، علاقه ی کاربران به اپلیکیشن های موبایل به سرعت در حال افزایش بود و ادوبی نیز این حرکت را درک کرد. آنها در سال ۲۰۱۱ اپلیکیشنی با نام Carousel معرفی کردند که برای تمام پلتفرم های آیفون، آیپد و مک، تجربه ای شبیه به نرم افزار دیگر این شرکت یعنی لایت روم فراهم می کرد تا عکس های خود را به راحتی ویرایش کنند. این سرویس بعداً به Adobe Revel تغییر نام داد.
خرید مهم بعدی، شرکت نرم افزاری Nitobi بود که با پلتفرم توسعه ی اپلیکیشن PhoneGap شناخته می شدند. خرید این شرکت، کدهای منبع فون گپ را در اختیار ادوبی قرار داد و در نهایت، ادوبی این سرویس را به آپاچی اهدا کرد. امروز، فون گپ با نام Apache Cordova فعالیت می کند.
چالش ها و انتقادات
یکی از انتقادهای همیشگی به شرکت ادوبی، قیمت نرم افزارها و خدمات آن بوده است. نرم افزارهای این شرکت برای کشورهای خارج از آمریکا، بیش از دو برابر قیمت گذاری می شوند. برخی کاربران معتقدند اگر از استرالیا یک بلیط خریداری کنند و نرم افزار ادوبی را در آمریکا بخرند، ارزان تر از خرید آن نرم افزار در کشور خودشان خواهد بود!
به هرحال ادوبی باز هم قیمت محصولات خود را در کشورهای خارج از آمریکا، بالا نگه داشته است. حتی امضای ۱۰ هزار کاربر اروپایی برای کاهش قیمت این محصولات در آن قاره نیز فایده ای نداشت. ادوبی حتی با تغییر ارزش ارزهای کشورهای دیگر نسبت به دلار، قیمت محصولات خود را در خارج از آمریکا تغییر می دهد. قیمت نرم افزارهای Adobe در خارج از آمریکا بسیار بالاتر از این کشور است.
امنیت، زمینه ی انتقادهای تند دیگر نسبت به محصولات ادوبی محسوب می شود. هکرها در نرم افزار ادوبی ریدر این شرکت، نقص های امنیتی متعددی را کشف کرده اند. ادوبی فلش نیز تاریخچه ای طولانی در معایب امنیتی، کارکردی و سرعت و مصرف منابع سیستم داشت.
یکی از منفی ترین نقاط تاریخ ادوبی، کشف بدافزار در سرویس های Creative Suite 3 این شرکت بود. در آن زمان مشخص شد که این بدافزار، اطلاعات کاربران را به شرکتی با نام Omniture ارسال می کند. ادوبی پس از آگاهی مشتریان از این موضوع، تنها اعلام کرد که از آن به بعد باید بیشتر نگران امنیت نر م افزارها و خدمات خود باشد. پس از آن، یک مشکل امنیتی نیز در فتوشاپ CS5 کشف شد. ابتدا پچ امنیتی را برای این مشکل عرضه نشد اما انتقادات بالاخره ادوبی را مجبور به ارائه ی پچ کرد.
بحران های امنیتی ادوبی، در سال ۲۰۱۳ و با نفوذ به سرویس های این شرکت، به اوج خود رسید. آنها در سوم اکتبر آن سال اعلام کردند که ۲.۹ میلیون اطلاعات و داده های حساس کاربران طی این نفوذ دزدیده شده اند. آمار کاربران آسیب دیده از این نفوذ ۳۹ میلیون نفر اعلام شد و مجرمان، رمزهای مخصوص فایل های رمزنگاری شده را نیز در اختیار گرفتند.
در یک نفوذ دیگر، فایلی ۳.۸ گیگابایتی شامل نام کاربری و رمزهای رمزگذاری شده و غیررمزگذاری شده ی ۱۵۲ میلیون کاربر ادوبی به سرقت رفته و در وب سایت AnonNews عرضه شد. شرکت های امنیتی با بررسی این نفوذ اعلام کردند که روش های ادوبی برای محافظت از اطلاعات کاربران و همچنین، روش های رمزگذاری اطلاعات، نواقص متعددی داشته است.
بسیاری از کارت های اطلاعاتی هدف نفوذ بالا، خریداران اشتراک سرویس های Creative Cloud بودند. ادوبی به کاربران آمریکایی این سرویس، عضویت رایگان را ارائه کرد اما کاربران غیرآمریکایی، چنین پیشنهادهایی دریافت نکردند.
سال های اخیر و وضعیت اکنونی ادوبی
ادوبی در سال های اخیر بحران های متعددی را از سر گذرانده است. باوجود رشد همیشگی و فروش بالای محصولات و خدماتی همچون پکیج های Creative Cloud، این شرکت چالش های زیادی را تجربه کرد. در سال ۲۰۱۷ یک نفوذ بزرگ به سرورهای این شرکت، کدهای منبع بسیاری از نرم افزارها را در اختیار مجرمان قرار داد که بعدا در اینترنت منتشر شدند.
نفوذ به ادوبی، علاوه بر کدهای نرم افزارها، اطلاعات کاربران را نیز تحت تأثیر قرار داد. ۱۵۰ میلیون گزارش از اطلاعات کاربران و همچنین اطلاعات ۴۰ میلیون کارت اعتباری، در این حمله فاش شدند. ادوبی نیز مانند هر شرکت بزرگ دیگر دنیای فناوری، در سال های اخیر به پدیده ی هوش مصنوعی علاقه مند شده است. در مارس سال ۲۰۱۸، این شرکت همکاری جدیدی را با انویدیا شروع کرد تا در توسعه ی هوش مصنوعی، از امکانات یکدیگر استفاده کنند. همکاری این دو شرکت، در جهت تقویت هوش مصنوعی سرویس Adobe Sensei و زیرساخت های یادگیری ماشین، برای پردازنده های گرافیکی انویدیا خواهد بود.
به عنوان مثالی از نتایج همکاری ادوبی با انویدیا می توان به بهبود هماهنگی لب با صدا در نرم افزار Character Animator و ویرایش هوشمند صورت در فتوشاپ اشاره کرد. نرم افزارها و خدمات دیگر همچون Adobe Stock و لایت روم نیز از قابلیت های حاصل این همکاری، استفاده کرده اند.
سنسی در سال های اخیر به قابلیت اصلی و زیرساختی محصولات ادوبی تبدیل شده است. این هوش مصنوعی، در مجموعه خدمات و نرم افزارهای ادوبی یعنی Experience Cloud ،Creative Cloud و Document Cloud استفاده می شود. هوشمندی سنسی در کمک به خلاقیت کاربران بسیار کارآمد است. این هوش مصنوعی، زبان تصاویر، طرح ها و انیمیشن ها را می فهمد. به بیان دیگر، توانایی تشخیص محتوای موجود در این المان ها، از قابلیت های سنسی هستند.
آخرین خرید ادوبی در این سال ها، سرویس تجارت الکترونیک مجنتو از شرکت Permira بود. این خرید به قیمت ۱.۶۸ میلیارد دلار و با هدف تقویت سرویس های Experience Cloud شرکت انجام شد. این سرویس ها در حال حاضر انواع خدمات آنالیز، تبلیغات و بازاریابی را به مشتریان ارائه می دهند.
SAP، یکی از بزرگترین تولید کننده های نرم افزار در جهان
