به طور کلی هر فردی که هنگام فوت مقتول از وی ارث می‌برد، دارای حق قصاص خواهد بود. این قاعده کلی یک استثنا دارد و آن زن یا شوهر مقتول است که اگر چه از مقتول ارث می‌برد، اما جزء اولیای دم محسوب نمی‌شود.
البته در شرایطی که به هر علت حق قصاص تبدیل به دیه شود یا به مال یا حقی مصالحه شود همسر مقتول نیز از آن ارث خواهد برد.
لازم به ذکر است که ورثه مقتول به همان ترتیب طبقات سه گانه ارث مذکور در ماده ۸۶۲ قانون مدنی در تقاضای قصاص یا عفو مشروط یا غیر مشروط جانی اختیار دارند و با بودن طبقه اول از وراث نوبت به طبقه بعدی نمی‌رسد.
طبقات ارث به شرح ذیل می‌باشد:
طبقه اول: پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد است.
طبقه دوم: شامل اجداد (پدر بزرگ و مادر بزرگ) و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها است.
طبقه سوم: عمه و عمو و دایی و خاله و اولاد آن‌ها
همان طور که گفتیم با بودن حتی یک فرد در طبقه اول نوبت به طبقات دیگر نمی‌رسد. پس اولیای دم خانم استاد پسر ۱۳ ساله وی و و پدر و مادر وی هستند.
ممکن است این سوال مطرح شود که با توجه به اینکه فرزند خانم استاد ۱۳ ساله است و هنوز بالغ نشده است تکلیف پرونده چه می‌شود آیا اگر آقای نجفی به قتل عمدی همسرش محکوم شود آیا فرزند مقتول می‌تواند برای قاتل مادرش تقاضای قصاص کند یا اینکه باید صبر کنند تا وی به سن بلوغ برسد سپس در خصوص این موضوع تصمیم بگیرد؟
به موجب ماده ۳۵۴ قانون مجازات اسلامی با توجه به اینکه فرزند خانم استاد هنوز به سن بلوغ نرسیده است، ولی یا قیم او می‌تواند در مورد قصاص، مصالحه یا گذشت با رعایت مصلحت وی تصمیم بگیرد یا اینکه صبر کنند تا وی به سن بلوغ برسد و خودش تصمیم بگیرد.
حال اگر به جز این فرد (صغیر) اولیای دم دیگر که به سن قانونی رسیده‌اند خواهان قصاص قاتل باشند می‌توانند مرتکب را قصاص کنند در این صورت اگر قیم صغیر در خصوص صغیر تصمیم نگیرد و خواهان این باشد که صغیر پس از رسیدن به سن بلوغ تصمیمش را بیان کند قاتل قصاص خواهد شد، اما افرادی که خواهان قصاص هستند باید سهم دیه صغیر را پرداخت کنند حال اگر صغیر پس از رسیدن به سن بلوغ قصاص را تایید کند یعنی بگوید که نظر من هم قصاص است مبلغ پرداخت شده بازگردانده می‌شود، ولی اگر بگوید من دیه می‌خواهم آن مبلغ به وی داده می‌شود.
لازم به ذکر است اگر کسی به قصاص محکوم شود و برخی از اولیای دم خواهان قصاص باشند و برخی خواهان دیه باشند حکم قصاص اجرا خواهد شد، اما کسانی که خواهان قصاص هستند باید سهم دیه کسانی را که خواهان دیه هستند را بپردازند، چون نمی‌توان یک نفر را به تقاضای برخی از اولیای دم قصاص کرد و به تقاضای برخی دیگر از او دیه گرفت، اما اگر همه اولیای دم خواهان دیه باشند در این صورت دیه توسط خود قاتل پرداخت می‌شود.
نهایتاً باید به این نکته هم توجه نمود که اگر آقای نجفی به قتل عمدی همسرش محکوم شود و اولیای دم خانم استاد برای وی تقاضای قصاص کنند باید تفاضل دیه را قبل از اجرای حکم قصاص پرداخت کنند، زیرا به موجب قانون مجازات اسلامی دیه قتل زن نصف دیه مرد است و اگر مردی زنی را بکشد اولیای دم زن باید قبل از قصاص نصف دیه کامل مرد را به قاتل پرداخت کنند.
همچنین لازم به ذکر است که به موجب ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی هرکس مرتکب قتل عمدی شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته، ولی از قصاص گذشت کرده باشد و یا به هر علت قصاص نشود در صورتی که اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد دادگاه مرتکب را به ۳ تا ۱۰ سال حبس محکوم می‌کند.
