به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از فرارو، چهار روز پس از آغاز عملیات نظامی ارتش ترکیه در شمال شرق سوریه، وزارت دفاع ترکیه، روز شنبه مدعی تسلط بر شهر رأس العین در شرق رود فرات شد. ادعایی که فورا توسط گروه موسوم به «نیرو های دمکراتیک سوریه» تکذیب شد. جنگ و درگیری میان ارتش ترکیه و گروه های کردی ادامه دارد. گزارش های رسانه ای حاکی از آن است که ده ها هزار نفر از ساکنان مناطق تحت سیطره نیرو های کردی در شمال شرق سوریه در اثر عملیات «چشمه صلح» ترکیه آواره شده اند.
روز جمعه سازمان ملل متحد اعلام کرد از زمان آغاز عملیات ترکیه، حدود ۱۰۰ هزار نفر از منازل خود در شمال سوریه فرار کردند. حکومت خودمختار شمال و شمال شرق سوریه، که تحت سیطره نیرو های کردی است، تعداد آوارگان را بیش از ۱۹۰ هزار نفر اعلام کرد. افزون بر این، صد ها تن از نیرو های دو طرف جنگ، جان شان را از دست دادند.
محکومیت گسترده
روز شنبه، وزرای خارجه اتحادیه عرب، برای بررسی حمله ترکیه به سوریه، جلسه تشکیل دادند. تقریبا تمام کشور های عربی، به جز قطر، عملیات ترکیه را محکوم کردند. در این میان، مخالفت عربستان، امارات و مصر بسیار شده بوده است. مصر خواستار جلسه فوری وزرای خارجه عرب برای بررسی حمله ترکیه شد. جلسه در قاهره برگزار شد و اتحادیه عرب، ضمن محکوم کردن حمله ترکیه، خواستار موضع گیری جامعه بین الملل علیه عملیات نظامی این کشور شد. کشور های اروپایی نیز به شدت با اقدام نظامی ترکیه در سوریه مخالفت کردند. ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، روز جمعه در یک گفتگوی تلفنی با همتای آمریکایی خود، دونالد ترامپ، بر ضرورت پایان یافتن عملیات ترکیه در سوریه تاکید کرد.
اما به رغم همه این مخالفت ها، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، استمرار عملیات در سوریه را اعلام کرد. وی روز جمعه گفت: «با وجود همه انتقادات، عملیات چشمه صلح را متوقف نمی کنیم.»
اصرار اردوغان بر استمرار عملیات ممکن است به دلیل چراغ سبز دونالد ترامپ و حمایت روسیه باشد. آمریکا و روسیه به ندرت سر یک موضوع به توافق می رسند، اما این بار در اقدامی نادر، هر دو با عملیات ترکیه در شمال شرق سوریه موافقت کردند یا حداقل مخالفتی نکردند. روسیه حتی روز جمعه مانع از صدور یک قطعنامه شورای امنیت علیه ترکیه شد. همین قطعنامه که پیش نویس آن توسط آمریکا ارائه شد، حمایت شکننده ترامپ از عملیات ترکیه را نشان داد. ترامپ چند روز قبل از آغاز عملیات ترکیه در یک گفتگوی تلفنی با اردوغان، به ترکیه برای حمله به شمال شرق سوریه چراغ سبز نشان داده بود. امری که انتقادات بسیاری را متوجه او کرد. رئیس جمهور آمریکا برای مواجهه با این انتقادات، ترکیه را به اعمال تحریم های شدید در صورت ارتکاب جرایمی علیه کرد های سوریه تهدید کرد. اما انتقادات از ترامپ ادامه یافت. هر دو حزب اصلی آمریکا - دمکرات ها و جمهوریخواهان- و حتی پنتاگون و وزارت امور خارجه همچنان با چراغ سبز ترامپ به ترکیه مخالفت می کنند. امری که در قطعنامه روز جمعه تجلی یافت.
بالا رفتن دود از شهر رأس العین سوریه در اثر حملات ترکیه
"باتلاق سوریه"
این قطعنامه، ضمن ابراز نگرانی از عملیات چشمه صلح، خواستار توقف این عملیات و برطرف کردن نگرانی های امنیتی ترکیه از راه های دیپلماتیک شده بود. اما روسیه مانع تصویب این قطعنامه شد. از این رو، نهاد های حاکمیتی آمریکا به رغم حمایت اولیه ترامپ، موضع آمریکا نسبت به عملیات ترکیه را تغییر دادند. شاید هم ترامپ از همان اول واقعا قصد حمایت از عملیات ترکیه را نداشت و فقط می خواست ترکیه را گرفتار یک جنگ بی پایان کند.
اینکه چرا آمریکا ابتدا از طریق ترامپ به ترکیه چراغ سبز نشان داد و سپس موضع خود را به سرعت تغییر داد، پرسشی است که هنوز پاسخ مشخصی ندارد. یک دیدگاه این است که ترامپ بدون مشورت با سایر نهاد های حکومت آمریکا و صرفا برای تحقق شعار انتخاباتی خود مبنی بر پایان دادن به جنگ های بی پایان در منطقه با حمله ترکیه مخالفت نکرد. برخی حتی این دیدگاه را مطرح می کنند که آمریکا عامدانه ترکیه را گرفتار کرد تا زمینه اعمال فشار اقتصادی و سیاسی بر آن را فراهم کند. ترامپ که ابتدا با عملیات ترکیه موافقت کرده بود، به وزارت خزانه داری آمریکا مجوز اعمال تحریم های شدید علیه ترکیه را صادر کرد. هر چند که این تحریم ها هنوز اعمال نشده اند. اما بعید نیست که در روز های آینده کاخ سفید با استناد به برخی تخلفات احتمالی ترکیه علیه غیرنظامیان این تحریم ها را اعمال کند.
شاید به همین دلیل است که برخی ناظران معتقدند ترکیه با چراغ سبز ترامپ در «باتلاق» گرفتار شد. در همین رابطه، سید علی قائم مقامی، کارشناس مسائل ترکیه، به فرارو گفت: «احتمالا ترکیه با این چراغ سبز آمریکا در باتلاق سوریه گرفتار خواهد شد و نخواهد توانست نسبت به اهداف خودش که همان ایجاد منطقه امن و یا حائل برای انتقال اعراب سنی طرفدرا ترکیه در این منطقه است، برسد.»
اردوغان چقدر در این باتلاف احتمالی باقی خواهد ماند؟ آیا او عملیات را پایان خواهد داد؟ پاسخ این سوال به تحولات میدانی و مواضع بین المللی در روز های آینده بستگی دارد. حمایت روسیه و مخالفت کمرنگ آمریکا با عملیات چشمه صلح، فرصت کم نظیری در اختیار ترکیه قرار داده تا نگرانی ناشی از فعالیت سیاسی و نظامی گروه های کردی در مناطق مرزی ترکیه و سوریه را برطرف کند. اما چنانچه گروه های کردی در برابر پیشروی ارتش ترکیه مقاومت کنند و فشار های بین المللی هم دو چندان شود، ممکن است اردوغان بدون اینکه نگرانی یادشده را به طور کامل برطرف کند، عملیات ارتش کشورش را متوقف کند.
بالا رفتن تعداد تلفات و آوارگان، درگیری شدید میان نیرو های کردی و ارتش ترکیه، اصطکاک ارتش ترکیه با نیرو های آمریکایی در سوریه و نیز افزایش فشار های بین المللی بر ترکیه جهت متوقف کردن عملیات خود علیه گروه های مسلح کردی در شمال شرق سوریه همگی مواردی هستند که پرسش هایی درباره احتمال توقف عملیات ترکیه در سوریه مطرح کرده اند. روز جمعه وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد نیرو های آمریکایی در مجاورت شهر کوبانی در معرض آتش توپخانه ترکیه قرار گرفتند. هیچ اصابتی گزارش نشد. اما در صورتی که نیرو های آمریکایی توسط ارتش ترکیه یا دیگران آسیب ببینند، به احتمال زیاد فشار ها بر ترکیه برای پایان دادن به عملیات نظامی خود دوچندان خواهد شد. به هر حال، زمان به نفع ترکیه نیست. هر چه زمان بگذرد، انتقادات بین المللی نیز بیشتر می شود و این به نفع ترکیه نیست.
