افغانستان سرزمین رنج ها و دردها عرصه تاخت و تاز نیروهای اهریمنی برای سالیان متمادی بوده است. مردم مظلوم این دیار، خصوصاً زنان و کودکان به انحاء مختلف مورد تعدی و آزار قرار گرفته اند. زمانی با حضور ابرقدرت های تشنه سلطه بر این منطقه و زمانی نیز با ظهور افراط گرایی و جمود فکری. این روزها مردم افغانستان، بعد از خروج آمریکا از این منطقه، روزگار بسیار تاریک و دشواری را سپری می کنند. دختران و زنان افغانستانی با چالش های جدیتری روبرو شده اند. منع دختران از حضور در دانشگاه ها به یک چالش جدی در افغانستان تحت امر طالبان تبدیل شده است. دکتر الهام عابدینی کارشناس مسائل بین الملل در یادداشتی اختصاصی برای ساعدنیوز درباره نقش ایران در حل مشکل زنان افغانستانی می گوید:
چند روز قبل، سرپرست وزارت عالی طالبان، ادامه تحصیل زنان افغانستانی در دانشگاه ها را ممنوع اعلام کرد. البته این اتفاق تعجب آور و جدیدی نبود. پیشتر هم، طالبان تحصیل دختران از کلاس ششم به بالا را ممنوع اعلام کرده بود. در واقع، بر اساس این تصمیم جدیدی که گرفته شده، از نظر طالبان، سوادی در حد خواندن و نوشتن برای زنان کفایت می کند.
نکته ای که درباره ممنوعیت تحصیل زنان افغان وجود دارد، این است که طالبان اعلام کرده که تا اطلاع ثانوی این ممنوعیت وجود دارد و برخی از مقامات هم اعلام کردند که مشکلات زیرساختی و بحث اختلاط زنان و مردان وجود دارد و به صراحت اعلام نکردند که دلیل مخالفتشان با ادامه تحصیل زنان در دانشگاه، همین موضوع تحصیل زنان است.
این رویداد می تواند فرصتی برای دولت ایران و نیز فعالان مدنی و سازمان های غیردولتی فراهم کند، که با پیشنهاد دادن این که ما می توانیم در بحث تحصیل برخط یا آنلاین کمک بکنیم، برای تهیه زیرساخت ها باشد. همچنین، با توجه به تجربه ایران در زمینه تحصیل آنلاین در دوران همه گیری کرونا، زیرساخت های خوبی در این زمینه در کشور وجود دارد. و می تواند این را با زنان افغانستانی به اشتراک بگذارد.
همچنین، ما در این چند روز، شاهد این بودیم که برخی دانشگاه های ایران اعلام آمادگی کردند، که از ورودی ترم جدید، یعنی از بهمن ماه، ظرفیت پذیرش دانشجویان زن افغانستانی را افزایش دهند تا تعداد بیشتری به صورت حضوری در دانشگاه های ایران حضور داشته باشند. همچنین بورسیه هایی مثل بورسیه رابعه بلخی که شاعره نام آشنایی برای ماست، دانشگاه تهران تدارک دیده است. گفته می شود که مقامات دانشگاه در تلاش هستند تا این بورسیه را راه اندازی کنند تا به این طریق، تعدادی بورسیه هم برای زنان افغانستانی فراهم شود.
مشکلی که در حال حاضر افغانستان با آن مواجه می باشد، قطعی مکرر برق است. این موضوع باعث می شود تا دسترسی زنان افغانستانی به اینترنت هم یک مقداری سخت شود. علاوه بر این که بعد از خروج آمریکا از افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان، مشکلات زیادی هم در زمینه مالی پیش آمده است. بخشی از اموال افغانستان توسط آمریکایی ها و غرب بلوکه شده است. مجموعه این عوامل باعث شده تا با وجود قطعی برق، نبود سخت افزارهای لازم برای اتصال به اینترنت مثل رایانه، تلفن هوشمند، تبلت، تحصیل آنلاین را با مشکلاتی جدی روبرو ساخته است.
بنابراین، در کنار کمک هایی که وزارت علوم و وزارت خارجه ایران می تواند در زمینه آموزش مجازی به زنان افغانستانی بدهد، شاید سازمان های غیردولتی ایران، اعم از خیریه ها و سایر سازمان ها، البته نه فقط از ایران، بلکه از کشورهای مختلف، بتوانند در تأمین این سخت افزارهای مورد نیاز خصوصاً برای دانش آموزان دختر افغانستانی که بیشتر در این زمینه کمبود دارند، یاری رسان باشند.
موضوع دیگری که در این شرایط، به نظر من مهم است، اعتراض برخی به ضرورت حمایت ایران از زنان افغانستانی است. شاید کسانی بگویند که چه لزومی دارد که دولت ایران دغدغه زنان افغانستانی را داشته باشد؟ شاید این موضوع باعث تنش میان ایران و طالبان شود. یا ممکن است کسانی بگویند که وقتی در ایران مدارسی وجود دارد که امکانات آموزشی لازم را ندارند چرا باید بودجه ای صرف کمک به زنان افغانستانی شود؟ اما فکر می کنم که توجه به دو نکته ضروری است.
نکته اول این که، ایران اولین کشوری بود که به این ممنوعیت واکنش نشان داد، خیلی سریع وزارت خارجه ایران دیداری را با سرپرست سفارت افغانستان در تهران ترتیب داد و اعلام آمادگی کرد که ایران آماده همکاری است. دلیل این موضوع آن بود که مقامات وزارت خارجه به خوبی می دانند که پیش بردن هیچ کاری بدون هماهنگی با طالبان و نظام مستقر در افغانستان عملیاتی نیست. قطعاً یک سر ماجرا طالبان است و هر اقدامی که ایران یا هر کشور دیگر، یا هر نهاد غیردولتی، بخواهد در زمینه تحصیل زنان در افغانستان انجام دهد، بدون همراهی طالبان به نتیجه نخواهد رسید. یا حداقل؛ تأثیر این اقدام به شدت کم خواهد بود.
خود این هماهنگی کمک می کند که تنشی پیش نیاید کما این که در مورد تحصیل دانش آموزان تجربه های مشابهی را داشتیم، و کار پیش رفته است.
اما درباره این که چرا این کمک اهمیت دارد، فکر می کنم که دو دلیل مهم را برای پاسخ به این پرسش ذکر کنیم. مورد نخست این است که ایران به عنوان یکی از کشورهایی در دنیا شناخته می شود که پیش و بیش از همه، پذیرش پناهجو داشته است. به ویژه، از کشور افغانستان. سالهای طولانی، خصوصاً بعد از حمله ای که شوروی به این کشور داشت، و متعاقب آن حمله آمریکا به افغانستان، و بعد از استقرار طالبان در افغانستان، ایران میزبان پناهجویان و مهاجران افغانستانی بوده است. یعنی ایران نشان داده که به لحاظ انسانی، این کمک مهم است.
حالا هم که بحث تحصیل زنان که موضوع مهمی است، و با توجه به فرمان صریح رهبری در سال 1394، که طبق آن، هیچ دانش آموز افغانی ولو با داشتن هیچ نوع مدرک قانونی در ایران، نباید از آموزش محروم شود. بنابراین، موضوع آموزش برای ایران همواره مهم بوده است. علاوه بر این، بحث میزبانی از پناهجویان و دغدغه جدی ایران در این زمینه وجود دارد. این اقدام هم می تواند گامی در همین جهت توصیف شود.
موضوع دوم هم بحث شرایط کنونی ای هست که الان ایران با آن مواجه است. تلاش می شود تا ایران را به انزوای بین المللی ببرند. این اقدامات ایران می تواند در عرصه بین المللی چهره واقعی تر و غیرمخدوش شده ای از ایران را به نمایش بگذارد. ایران می تواند نشان دهد که این موضوعات برای او مهم است و خلاف کشورهایی که اغلب شعار را به عمل ترجیح می دهند، به صورت عملیاتی گام هایی را برای حمایت از حقوق این شهروندان انجام می دهد.
سالگرد خروج آمریکا از افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان؛ نیمی از مردم در آستانه گرسنگی زندگی می کنند!
