اسکیزوفرنی چیست و چه علائمی دارد؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک بیماری روانی مزمن و جدی است که روی شیوه تفکر، احساس و رفتار فرد مبتلا تاثیر می گذارد. این بیماری مانند دیگر بیماری های ذهنی شایع نیست ولی فرد مبتلا را می تواند ناتوان کند.

فردی که به اسکیزوفرنی مبتلاست در فکر کردن، نشان دادن عواطف ضعیف می شود. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند دیگر مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و حتی اختلالات مصرف مواد اعتیادآور را نیز دارند.

این اختلال بر جامعه و به ویژه خانواده فرد مبتلا تأثیرات فراوانی می گذارد، زیرا این افراد بسیاری از توانایی های خود را از دست می دهند، این افراد دریافتن شغل و حتی مراقبت از خود دچار مشکل می شوند، از طرفی باورهای اشتباهی درباره اسکیزوفرنی شایع است و مردم رغبتی برای صحبت کردن و یا همراهی در درمان این اختلال پیدا نمی کنند.

علائم اسکیزوفرنی

• هذیان: باورهای غلطی که بیمار بر آن اصرار دارد و با دلیل و برهان نیز نمی توان او را قانع کرد به عنوان مثال فرد بیمار باور دارد که می تواند ستاره ها را کنترل کند
• توهم دیداری یا شنیدار: در اغلب موارد بیماران صداهایی را می شوند یا تصاویری می بینند که وجود خارجی ندارد
• گفتار درهم: فرد نمی تواند صحیح هدف، منظور و یا خواسته اش را بیان کند
• انزوای اجتماعی: دوری از محیط های اجتماعی مثل محل کار یا تحصیل
• رفتار آشفته: مانند نامرتب لباس پوشیدن ، گریه کردن
• بی احساسی: توانایی خود در بروز احساسات و عواطف را از دست می دهند

تفاوت اسکیزفرنی با روانپریشی چیست؟

این دو اغلب با هم اشتباه گرفته می شود، اما یکی نیستند. یکی از آنها بیماری روانی و دیگری نشانه بیماری روانی است.

روانپریشی به جدایی از واقعیت گفته می شود. در طول اپیزودهای روانپریشی، بیمار صداهایی را می شود، چیزهایی را می بیند که واقعیت ندارند و به چیزهای معتقد است که درست نیستند.

روانپریشی یک جز یا نشانه ای از چند اختلال روانی، از جمله اسکیزوفرنی است.

هر چند این حالت در بیشتر بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دیده می شود، اما تمام بیماران به آن دچار نمی شوند.

تفاوت اسکیزوفرنی با اختلال دوقطبی چیست؟

هر دو از بیماری های روانی شدید هستند، مشابهت هایی دارند اما ذاتا متفاوت هستند.

اختلال دوقطبی باعث تغییرات شدید در خلق و خو می شود. این نوسانات بین شیدایی و افسردگی در نوسان هستند.

در طول اپیزودهای بیماری ممکن است بیمار دچار هذیان و توهم شود (به خصوص در دوره های شیدایی). تجربه روانپریشی در نوسانات خلقی انجام کارهای روزمره را سخت تر می کند.

به همین ترتیب، بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی نیز دچار توهم و هذیان می شوند، اما از هم گسیختگی افکار و کلام در آنها دیده می شود. در این بیماری، برخلاف بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی در دوره های شیدایی، علائم روانپریشی با شیدایی همراه نیست.

هیچ آزمایشی نمی تواند بین این دو افتراق حاصل کند. این روانپزشک است که باید معاینه و ارزیابی جامعی از بیمار انجام دهد.

در این تست ها رفتار و علائم بیمار بررسی می شود و تشخیص نهایی در مورد بیمار داده می شود.

ابتلا به جنون جوانی با چه عوارضی همراه است؟

اسکیزوفرنی بیماری روانی شدیدی است که هرگز نباید نادیده گرفته شود یا بدون درمان رها شود. این بیماری با عوارض سنگینی در زندگی بیمار همراه است، از جمله:

• خودزنی و خودکشی
• اضطراب
• فوبیا
• افسردگی
• سوءمصرف مواد مخدر و الکل
• مشکلات خانوادگی
• عملکرد ضعیف در محل کار و مدرسه
• مشکلات مالی
• بیکاری، فقر و بی خانمانی

آیا بیمار مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی می تواند ازدواج کند؟

ازدواج بیمار مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی ناممکن نیست، اما دشوار است و باید زیر نظر و با مشاورت روانپزشک صورت گیرد. تأهل باعث می شود که بیمار از نظر روانی و عاطفی تامین شود و نیازهای جنسی او برطرف شود.

فراموش نکنید که پنهان کاری بدترین کاری است که خانواده می توانند در این رابطه انجام دهند. ما درک می کنیم که ازدواج فرزند/عزیزتان برای شما مهم است، اما همه چیز ازدواج نیست.

نیاز جنسی را می توان به طرق مختلف برطرف کرد و نیازهای روانی و عاطفی او را شما نیز می توانید تامین کنید. اگر فردی را به عنوان همسر برای بیمار خود انتخاب کرده اید، او را از شرایط بیماری وی باخبر کنید و اجازه دهید با آگاهی تصمیم گیری کند.

چگونه باید با بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی رفتار کرد؟

تشخیص کار ساده ای نیست. اگر این بیماری در فرد مورد نظر شما توسط یک متخصص تایید نشده است، صرف وجود برخی علائم آن را به اسکیزوفرنی تعبیر نکنید.

چنانچه به رفتارهای فرد مشکوک هستید، با روانپزشک مشورت کنید چراکه ممکن است تغییر رفتار او در اثر افسردگی یا دیگر اختلالات روانی باشد.

هر گاه خانواده متوجه تغییر رفتار یکی از اعضای خود شد، به گونه ای که با خودش حرف می زند، گوشه گیر شده و عملکردش روزانه اش مختل شده است، باید حتما به روان پزشک مراجعه کنند.

زندگی با این بیماران بسیار سخت است. یکی از راه های آسان تر کردن شرایط برای خودتان، افزایش آگاهی در مورد بیماری است. جمع آوری این اطلاعات به شما کمک می کند که بدانید چه چیزی در طول مسیر درمان منتظر شماست، رفتارهای بیمار را درک کنید و بدانید چطور می توانید به بیمار کمک کنید.

مراقبت از سلامت روان اطرافیان بیمار درست به اندازه درمان بیمار اهمیت دارد.

گروه های حمایتی می توانند تجربیات خوبی را به شما انتقال دهند و از چالش های مسیر درمان باخبر شوید.

از کمک خواستن نترسید. مراقبت از بیمار با مسئولیت های زیادی همراه است و موجب خستگی جسمی و روانی شما می شود.

از کسی برای مراقبت از بیمار کمک بگیرید و گاهی برای خودتان وقت بگذارید.

نکات زیر را در رفتار با بیمار در نظر داشته باشید:

• دائما از او انتقاد نکنید. نگویید چرا با خودت حرف می زنی، چرا با خودت می خندی، دچار توهم شده ای، یا کسی این اطرف نیست. با این کار خشم او را فعال می کنید.
• بیماری او را به رسمیت بشناسید. او واقعا کسی را می بیند و صداهایی را می شنود. سرزنش کردن شما تاثیری در بهبودی او ندارد.
• نشانه های بیماری را بشناسید، وضعیت او را زیر نظر بگیرید و در صورت لزوم با روانپزشک تماس بگیرید.
• فراموش نکنید که در دوره های بحران، و از آن بهتر در تمام اوقات، کلیه اشیاء خطرناک را از دسترس بیمار خارج کنید.
• در مقابل خشم بیمار آرام باشید. ‏با بیمار آهسته، شمرده شمرده و با صدا و لحنی آرام صحبت کنید. جملات کوتاه به کار ببرید تا درک آن برای بیمار ساده تر باشد.
• چنانچه بیمار با صحبت آرام نشد و در حال خودزنی یا آسیب رساندن به اطرافیان است، او را به صورت فیزیکی محدود کنید و با بیمارستان تماس بگیرید.
• وضعیت تغذیه و خواب بیمار را کنترل کنید. سعی کنید زندگی آرام، فاقد رقابت و دارای برنامه منظمی را برای او ترتیب بدهید.
• چنانچه بیمار از توهمات و هذیان هایش حرف می زند، مسخره و توهین نکنید. در عین حال، هذیان فرد را نه تایید و نه رد کنید.
• ‏او را به مصرف دارو، ثبت علائم خود و عوارض داروها تشویق کنید. این اطلاعات در زمان مراجعه به پزشک و برای تعیین اثربخشی دارو اهمیت دارد. بنابراین، از او بخواهید اگر مصرف یک دارو سبب بروز علائم ناراحت کننده می شود، این علائم را ثبت کند.
• بیمار را به داشتن یک برنامه سبک روزانه و منظم تشویق کنید. انجام این کار مانع از تغییرات زیاد و غیر قابل پیش بینی در برنامه روزانه می شود. این برنامه باید شامل مشارکت در فعالیت هایی مانند خرید مایحتاج خانه، کارهای منزل، تنظیم اوقات فراغت و تفریح و بهداشت فردی باشد.
• بر مصرف منظم دارو توسط بیمار نظارت کنید. بیمار به خصوص در دوره های هذیان از مصرف دارو پرهیز می کند و تصور می کند اطرافیان قصد مسموم کردن او را دارند. در این شرایط مشورت با روانپزشک و استفاده از تزریق ضروری است.
• سعی کنید بیمار را در فعالیت های اجتماعی مشارکت دهید. بدون در جمع و مهمانی به بهبود خلق و خوی او کمک می کند.
• ‏ رفتارهای مثبت، هر چقدر کوچک، را در بیمار تشویق کنید. در انجام کارهای دشوار با وی مشارکت داشته باشید. ‏

آیا روان گسیختگی قابل درمان است؟

با وجودی که هیچ درمان قطعی برای بیماری وجود ندارد، دارودرمانی اهمیت زیادی در آینده این بیماران دارد. تا به حال هیچ درمانی موثرتر از دارودرمانی برای این بیماران گزارش نشده است. دارو اولین خط درمانی است که باعث می شود بیمار تا حد زیادی بهبود یابد، حتی برخی از بیماران به روزهای قبل از بیماری باز می گردند.

کسانی که دچار علائم شدید، شامل هذیان و توهم شدید هستند، ممکن است به بستری در بیمارستان نیاز داشته باشند.

داروهای ضد روانپریشی اولین داروهایی هستند که برای تخفیف علائم در بیمار استفاده می شوند.

این داروها می توانند علائم مثبت بیماری را تخفیف دهند و به بهبود عملکرد شناختی و رفتاری بیمار کمک کنند.

رویکردهای شناختی و رفتاری به بهبود ارتباط، انگیزه و خودمراقبتی در بیمار کمک می کنند. به علاوه، بیمار راهکارهایی را برای شرکت در کلاس، رفتن به محل کار و داشتن تعامل اجتماعی یاد می گیرد.

بیمارانی که تحت درمانی روانی-اجتماعی قرار می گیرند، عود و بستری کمتری را تجربه می کنند.

حمایت اجتماعی و کمک خانواده نیز در میزان بهبودی بیمار اهمیت دارد.

درمان اسکیزوفرنی

با درمان مناسب، بیمار می تواند زندگی با کیفیت تری را تجربه کند. درمان به بهبود و تخفیف علائم بیماری کمک می کند. اما بیشتر بیماران باید تا آخر عمر با بیماری خود کنار بیایند.

درمان می تواند از اقدام به خودکشی در بیمار جلوگیری کند.

موثرترین روش های درمانی شیزوفرنی ترکیبی از روش های زیر است:

• دارودرمانی
• مشاوره روانشناسی
• خودیاری

از آنجا که علل ابتلا به این اختلال هنوز ناشناخته هستند، درمان بر حذف نشانه های بیماری تمرکز می کند.

دارودرمانی

داروهای ضد روانپریشی معمولا به صورت قرص یا مایع به صورت روزانه مصرف می شوند. استفاده از داروهای ضد اضطراب و افسردگی نیز محتمل است. برخی از داروهای ضد روانپزشکی تزریقی هستند که یک یا دو بار در ماه مصرف می شوند. بیمار و روانپزشک می توانند در همکاری با هم بهترین دارو یا ترکیب دارویی و دوز صحیح آن را بیابند.

هدف از دارو درمانی کنترل علائم و نشانه ها با کمترین دوز مصرفی دارو است.

بروز نشانه های بهبودی ممکن است چند هفته طول بکشد.

از آنجا که مصرف دارو با عوارضی همراه است، بسیاری از بیماران تمایلی به مصرف دارو ندارند. این عدم همکاری ممکن است منجر به آن شود که به جای قرص از آمپول های تزریقی استفاده شود.

عوارض مصرف داروهای روانپریشی چیست؟

بعضی از داروها با عوارض در بیمار همراه است. از جمله:

• لرزش دست
• احساس لختی و کندی
• بی قراری در اعضای بدن
• ناتوانی جنسی
• حرکت مداوم زبان در دهان
• افزایش وزن

این حالت ها نشان دهنده دوز بالای دارو است. بیمار باید ضمن مشورت با روانپزشک دوز دارو را تا مدتی کمتر کرده یا دارو را تغییر دهد.

درمان های روانی اجتماعی

این درمان ها پس از یافتن داروی مناسب موثر هستند. یادگیری و استفاده از مهارت های مقابله ای برای برخورد با چالش های روزمره افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، به این بیماران در پیگیری اهداف زندگی خود مانند ادامه تحصیل و کار کمک می کند. احتمال عود اختلال و بستری در افرادی که به طور منظم در درمان روانی اجتماعی مشارکت دارند، کمتر است.

درمان فردی با هدف طبیعی تر کردن الگوهای فکری بیمار انجام می گیرد. بیمار در این روش یاد می گیرد که استرس خود را مدیریت کند و نشانه های اولیه عود بیماری را در خود شناسایی کند.

آموزش مهارت های اجتماعی نیز با هدف بهبود تعاملات اجتماعی بیمار و بهبود توانایی او برای شرکت در فعالیت های روزمره صورت می گیرد.

خانواده درمانی:

به خانواده کمک می شود که به درک و آگاهی بهتری از بیماری رسیده و از بیمار خود حمایت بهتری به عمل آورند.

توانبخشی شغلی:

به بیمار کمک می کند که برای یافتن و حفظ شغل خود آمادگی بیشتری پیدا کند.

الکتروشوک درمانی:

برای بیمارانی توصیه می شود که به درمان های دارویی پاسخ نمی دهند. این روش برای بیمارانی که دچار افسردگی هستند نیز مفید است.

مراقبت های تخصصی هماهنگ (CSC):

این مدل درمانی ترکیبی از دارو، درمان های روانی اجتماعی، مدیریت مورد، دخالت خانواده و حمایت های آموزشی و شغلی است که هدف آنها کاهش نشانه ها و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. پروژه تحقیقاتی بهبودی پس از اولین اپیزود اسکیزوفرنی (RAISE)، به دنبال تغییر مسیر و پیش آگهی اسکیزوفرنی از طریق مراقبت های ویژه درمانی در مراحل اولیه اختلال است. RAISE به دنبال کاهش احتمال ناتوانی درازمدت در افراد مبتلا به این اختلال است و به آنها در رسیدن به یک زندگی مولد و مستقل کمک می کند.

بستری در بیمارستان برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی

در طول دوره های عود بیماری همراه با علائم شدید، احتمال خودکشی و خودزنی یا وارد کردن آسیب به دیگران، بستری بیمار در بیمارستان برای تامین امنیت، تغذیه، خواب کافی و رعایت بهداشت او لازم است.

پس از بستری در بیمارستان، بیمار به احتمال زیاد می تواند در بخش و حیاط بیمارستان قدم بزند و با دیگر بیماران حرف بزند.

به ندرت، در مورد بیمارانی که به شدت پرخاشگری می کنند احتمال ایجاد محدودیت وجود دارد. این برای امنیت آنان و سایر افراد حاضر در بخش ضروری است. با مصرف داروهای ضدروانپریشی این میزان پرخاشگری به ندرت بیشتر از چند روز ادامه می یابد.

در بیمارستان، علاوه بر دارودرمانی از دیگر روش های درمان شامل مشاوره روانشناسی و روان درمانی نیز استفاده می شود.