علل و علائم بیماری آسپرژیلوز در پرندگان و روش های درمان

آسپرژیلوس بیماری عفونی پرندگان است وعامل آن قارچ می باشد و از خصوصیات آن ناراحتی تنفسی و وجود پلاک های کازئوز (پنیری) درریتین و کیسه های هوائی می باشد. به عنوان یک بیماری حاد پرندگان جوان وارد عمل شده و تعداد زیادی مبتلا شده و می میرند و نیز به عنوان یک بیماری مزمن تعداد کمی از پرندگان را مبتلا می کند

آسپرژیلوس چیست ؟

افشانکچه یا آسپرژیلوس (Aspergillus) یک سرده شامل چندصد گونه از کپک است که در اقلیم های متنوع آب و هوایی در سرتاسر جهان یافت می شود.افشانکچه تولید مثل غیرجنسی دارد و اینکار را با ساخت هاگ انجام می دهد و این ویژگی در میان همهٔ اعضای این گونه مشترک است. در حدود یک سوم از این گونه ها همچنین به مرحله ای از ساختار جنسی نیز می رسند. برخی گونه های آن بیماری زا و برخی دیگر دارای کاربرد صنعتی و غذایی می باشند. آسپرژیلوس فلاووس، آسپرژیلوس پارازیتیکوس و آسپرژیلوس فومیگاتوس گونه های بیماری زا بوده و آسپرژیلوس نایجر و آسپرژیلوس اورایزا گونه های مفید آن هستند.

عامل بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان

قارچی است بنام ASPERGILLUS FUMIGATUS بیماری اولین بار در فرانسه در سال 1856 گزارش شده است قارچ درطبیعت منتشر می شود و گیاهان، حیوانات و انسان را مبتلا می نماید و طیور را نیز به همین گونه بیمار می کند. در درجه حرارت اتاق و درجه حرارت بالاتر رشد می کند. کلنی های جوان آبی مایل به سبز هستند و در کشتهای کهنه تیره می شوند. اسپورهای قارچ آسپرژیلوس بسیار مقاوم هستند و به روش های معمولی نمی توان آنها را ازبین برد بنابراین بیماری به آسانی منتقل می شود.عامل بیماری در محیط سابوروآگار (SABOURUUD AGAR) در درجه حرارت اتاق آزمایشگاه و حتی دردرجه حرارت بیشتر رشد می کند.

نحوه انتقال بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان

انتقال بیماری از طریق استنشاق اسپورهای قارچ در هچر های آلود ، فارم های پرورش مرغ مادر و بستر و یا غذایی آلوده صورت می گیرد . بسیاری از پرندگان بوسیله محیط آلوده می شوند.این بیماری زیاد مسری نیست.قارچ در محیط هایی مانند خوراک، بستر، و در موارد شدیدتر، در بافت های بدن طیور مبتلا رشد کرده و تولید هاگ یا اسپور می کند. در حالت عادی، تعدادی اسپور آسپرژیلوس در محیط وجود دارد که در صورت تنفس آن ها توسط طیور بالغ سالم و پستانداران، اختلالی ایجاد نمی شود. ولی در صورت وجود هر یک از موارد زیر، تعادل به نفع عفونت قارچی بهم خواهد خورد:

1. در محیطی که مقادیر زیادی اسپور در آن وجود داشته باشد، سیستم های دفاعی بدن تحت تاثیر قرار گرفته و موجب ابتلا به عفونت می شود. برای مثال، در جوجه های یک روزه ای که در برودر بعد از جوجه کشی، در معرض مقادیر زیادی اسپور محیطی هستند.
2. طیور مبتلا به بیماری های دیگر، در معرض خطر بیشتری هستند.
3. عوامل محیطی مانند سرمای بیش از حد، سطوح بالای آمونیاک و یا گرد و غبار، می توانند با ایجاد استرس در جوجه ها، سیستم ایمنی آنها را تضعیف کنند و به این ترتیب، توانایی آن ها در مبارزه با عفونت قارچی را کاهش دهند.
4. درمان با آنتی بیوتیک ها خطر ابتلا به آسپرژیلوز را افزایش می دهد، زیرا آنتی بیوتیک ها تمامی باکتری های روی سطح مجاری تنفسی طیور را از بین می برند و فضای بیشتری برای اتصال قارچ ها به این مجاری و عفونت ایجاد می کنند.

قارچ ها در شرایط محیطی گرما و رطوبت رشد و تکثیر پیدا کرده و اسپور تولید می کنند. بنابراین خوراک و بستر گرم و مرطوب، محیطی ایده آل برای رشد آسپرژیلوس فراهم می آورند. در برودرها، ممکن است سطح اسپورها به شدت افزایش یافته و منجر به بروز بیماری در طیور جوان شود. تخم مرغ هایی که داخل انکوباتور هستند نیز مکان مناسبی برای رشد قارچ هستند. این تخم مرغ ها ممکن است شکسته شده و مقادیر زیادی اسپور آزاد کنند که موجب آلودگی سایر جوجه های انکوباتور گردد.

مطالعات اخیر نشان داده است هنگامیکه رطوبت محیط بالا رفته در محیط آلوده به قارچ آسپرژیلوس انتشار آلودگی کم شده است .بعدا SHAKEY از دانشگاه کلرادو گزارش داد که صاف کردن هوای هچری باعث کم شدن تلفات به میزان 6% درجوجه های گوشتی شده است .

علائم بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان

آلودگی محیط جوجه کشی باعث ابتلاءجوجه های جوان به این بیماری میگردد . در فرم حاد بیماری ، تنگی نفس ٬تنفس با دهان باز٬ خواب آلودگی ، از دست دادن اشتها را داریم .اگر عفونت قارچی مغز در پی بیماری بروز کند نشانه های اختلال سیستم عصبی مرکزی شامل :عدم تعادل ، فلجی وتشنج مشاهده میگردد که بخاطرسم قارچ نیزمی باشد.

در فرم مزمن بیماری که بیشتر طیور مسن در گیر می شوند ازدست دادن اشتها ،عدم رشد ، تنفس با دهان باز،لاغری وسیانوز(سیاه وآبی شدن پوست) پوست وعاقبت مرگ را داریم . اختلال سیستم عصبی مرکزی شامل : عدم تعادل ، فلجی وپیچیدن گردن هم گاهی مشاهده می شود .در معاینه بالینی می توان ندول های قارچ که به شکل غشاء کاذب در انتهای نای وجود دارد را مشاهده کرد .در کالبدگشایی معمولاًندولهای زرد رنگی بنام پلاک در ریه ها و کیسه های هوایی و نای دیده میشود که براحتی از روی کیسه های هوایی ونای برداشته نمی شود.

تشخیص بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان

تشیخص تجربی در موقع اتوپسی مبتنی برتاریخچه بیماری است و جراحات تیپیک در پرندگان آلوده و مشاهده قارچ درآزمایش میکروسکوپی و بطور مستقیم بیماری را مشخص می کند. تأیید آزمایش مستلزم جدا کردن قارچ از جراحات پنیری شکل است و کشت قارچ 3 تا 7 روز طول می کشد و این بستگی تامی به رشد قارچ در محیط آزمایشگاه دارد .نشانه ها و جراحات ماکروسکوپی آسپرژیلوز در تشخیص، بسیار مفیدند و با نشان دادن قارچ در زیر میکروسکوپ در لام های تهیه شده از جراحات، یا مقاطع بافت شناسی، بیماری تائید می گردد.

دوره ی بیماری و جراحات بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان

دوره بیماری تا حد زیادی به سن و قدرت پرنده مربوط می شود. درفرم حاد (2 تا 4 هفته) و آنهائی که شدیداً آلوده شده اند می میرند. مرگ ومیر دربلدرچین ها بطور متوسط 5 تا 20 درصد است و ممکن است تا 50% نیز برسد. درشکل مزمن دوره بیماری چند هفته تا چند ماه و تلفات معمولا کمتر از 5 درصد است.جراحات دانه دار سفت و سخت در دستگاه تنفس بخصوص ریتین و کیسه های هوائی ظاهر می شود. این جراحات را پلاک می خوانند زیرا در یک طرف تحدب و د رطرف دیگر تقعر دارند. پلاک های مذکور از اکسودای پنیری زرد رنگ شکل می گیرند که دریک طرف کلنی قارچ جمع شده (مرکز عفونت) درریتین مجاری هوا و کیسه های هوائی ظاهر می شوند. جراحات قارچی مغز (آنسفالیت) درپرندگانی که اختلالات سیستم اعصاب مرکزی را نشان می دهند مشاهده می شود.

درمان بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان

درمانی برای موارد انفرادی پرندگان آلوده نیست. از طریق بالا بردن میزان رطوبت محیط می توانیم انتشار بیماری را کنترل و یا حداقل محدود نمائیم. از بین بردن منبع آلودگی و درمان گله با استفاده از داروهای ضد قارچ (مایکوستاتین وکنترل کننده قارچ سدیم یا کلسیم پروپیونات یا ویوله دوژانسیان) درغذا یا سولفات مس (1در 2000) یا ROCON درآب برای مدت 3 تا 5 روز توصیه می شود و بستر را با استفاده از میکروب کش روغنی به منظور کنترل گردو غبار هوای محیط و اسپور قارچ موجود در آن اسپری می نمایند. در مواردی که بیماری بطور شدید منتشر گردیده است قبل از تجویز دارو در گله بستر بایستی تعویض گردد. سولفات مس برای فلزات، فاسد کننده آنها محسوب می شود بنابراین دارو بایستی در ظروف لعابی و شیشه ای یا سفالی و یا پلاستیکی توزیع شود.

پیشگیری از آسپرژیلوزیس در پرندگان

زدودن منبع عفونت (بستر، ساختمان ، دستگاه جوجه کشی یا غذا ) و تمیز کردن کامل آن ضد عفونی و گاز دادن مرغداری بایستی مورد نظر قرار گیرد. قبل از هر بار خوراک دادن، دان خوریها را تمیز کرده و از مصرف غذاهای کپک زده بایستی پرهیز کرد.پوشال باران خورده و کهنه و یا تراشه های چوب را که از مدتها پیش نگهداری شده اند نباید مصرف نمود. بستر کپک زده یا بستری که مقداری از پوسته درختان درآن است بایستی از مصرف خارج گردد.

علائم میخچه پا در پرندگان و روش های درمان