حدیث مرفوع یعنی چه؟
حَدیث مَرفوع به روایتی گفته می شود که یک یا چند تن از راویان در سلسله راویان آن ذکر نشده باشد.شهید ثانی، حدیث مرفوع را روایتی دانسته که چیزی (اعم از قول، فعل و تقریر) در آن به معصوم نسبت داده شده؛ خواه سلسله راویان به معصوم رسیده باشد یا نه؛ مانند زمانی که یک راوی، قولی را به امام معصومِ غیر هم عصر خود نسبت دهد، بی آنکه نامی از راویان پیش از خود ببرد.علاوه بر این، علامه مامقانی، حدیث مرفوع را روایتی دانسته که در ضمن تصریح به واژه «رفع»، یک یا چند راوی ذکر نشده باشد؛ مانند آنکه گفته شود:«روی الکلینی عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، رَفَعَهُ عن ابی عبدالله علیه السلام».حدیث مرفوع، می تواند صحیح، موثق، حسن و ضعیف باشد.
تقسیم بندی احادیث و جایگاه حدیث مرفوع
محدثان و راویان، احادیث را از جنبه های مختلف به چند دسته تقسیم کرده اند که اساسی ترین و پر کاربردترین تقسیم آن، تقسیم چهار گانه: صحیح، حسن، موثق و ضعیف است. این احادیث چهارگانه یک اصطلاحات مشترک دارند؛ نظیر مشهور، غریب، مجمل، مبین و... که بر تمام روایات صحیح، حسن، موثق و ضعیف صادق است؛ اما اصطلاحاتی؛ مانند موقوف، مقطوع، مرسل و... از جمله اصطلاحات مخصوص خبر ضعیف اند. در این اصطلاحات برخی ناظر به انقطاع سند و برخی دیگر ناظر به اتصال آن هستند. اقسام حدیث تقسیم بندی هایی در علوم حدیث است که برای فهم بهتر سند یا متن روایات به کار می رود. این تقسیمات عبارتند از:
تقسیم بر اساس تعدد سند:
- خبر واحد
- خبر مُسْتَفیض
- خبر غریب
- خبر عزیز
- خبر متواتر
تقسیم بر اساس اتصال یا قطع سند:
- مُسنَد
- مُتَّصِل
- مَرفوع
- موقوف
- مَقطوع
- مُرْسَل
- مُنْقَطِع
- مُعْضَل یا مشکل
- مُضْمَر
- مُعَلَّق
- مُعَنْعَن
- مُهْمَل
معنی حدیث مرفوع چیست؟
حدیث مرفوع- از اصطلاحات علم درایه و- در دو معنا به کار رفته است:
۱. حدیثی که یک- یا بیشتر از یک- راوی آن از میانه یا آخر سند آن افتاده باشد، با تصریح به لفظ رفع، مانند آنکه گفته شود: «روی الکلینی عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، رَفَعَهُ عن ابی عبداللَّه علیه السّلام» این نوع رفع، مصداق حدیث مرسل است.
۲. حدیثی که آخر سند آن به قول یا فعل و یا تقریر معصوم علیه السّلام اضافه شود؛ خواه در سند آن ارسال باشد یا نباشد، مانند اینکه صحابی امام بگوید:
امام صادق علیه السّلام چنین فرمود یا دیدم امام چنین کاری کرد یا من در محضر امام فلان کار را کردم و آن حضرت انکار نکرد. حدیث مرفوع به معنای دوم از اقسام مشترک بین چهار قسم اصلی حدیث است.
حدیث مرفوع از دیدگاه شیعه و سنی
طبق دیدگاه شیعه حدیث مرفوع حدیثی است که ضمن آن قول، فعل یا تقریری به پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) نسبت داده شود.حدیث مرفوع نزد اهل سنت یعنی حدیثی که به حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم متصل می شود بدون هیچ گونه انقطاع نه به صحابه (حدیث موقوف) یا تابعین (حدیث مقطوع). حدیث مرفوع مرفوع به دو دسته تقسیم میشود: مرفوع صریح و مرفوع حکمی.
مثال مرفوع صریح: همانند قول صحابی که می فرماید: «از پیامبر اکرم (ص) شنیدم که فرمودند: …» و یا همانند قول اصحاب که می فرماید: «من رسول الله (ص) را دیدم که فلان کار را انجام می دادند» و یا این که اصحاب می فرمایند: «فلانی نزد پیامبر اکرم (ص) کاری را انجام داد و آن حضرت عمل وی را انکار ننمود».
مثال مرفوع حکمی: همانند اخباری که توسط اصحاب و یاران پیامبر اسلام نقل شده و هیچ گونه مجالی برای اجتهاد در آن مورد وجود ندارد. همچنین آن اخبار در هیچ یک از کتب متقدمین یافت نمی شود. همانند اخبار و قصه های پیامبران گذشته و یا حوادث آتیه همچون جنگ های جهانی و فتنه ها و احوال روز قیامت و ثواب مخصوص برای عبادت مخصوص و عذاب مخصوص برای فلان عمل مخصوص. همه این موارد، از جمله احادیث مرفوع حکمی محسوب شده و هیچ راهی برای روایت اصحاب، جز شنیدن از رسول اکرم (ص) ندارد.
آشنایی با سوره ماعون و فضیلت آن
