آشنایی با صومعه نووودویچی در روسیه

صومعه نووودویچی (به روسی: Новоде́вичий монасты́рь) مشهورترین صومعه مسکو است. برخلاف دیگر صومعه های مسکو این صومعه از سده هفدهم تاکنون دست نخورده باقی مانده است. در سال ۲۰۰۴ این صومعه به عنوان یکی از میراث های جهانی یونسکو در روسیه ثبت شد. حدود ۵۰۰ سال پیش، یعنی چند سال قبل از ایوان مخوف یا زمان شاه تهماست صفوی ساخته شده. یا به عبارتی، صد سال قبل از میدان نقش جهان اصفهان. قسمت کوچکی روی یکی از دیواری قعله، دیوار آرزوها است که مردم روی آن آرزوهایشان را می نویسند. در کنار این صومعه یک دریاچه نسبتاً بزرگ قرار دارد که پاتوق ماهیگیر هاست و پارک سرسبز دور دریاچه، محل خوبی برای قدم زدن و دور شدن از شلوغی های شهر است.

یک گورستان خیلی معروف و خیلی زیبا هم در صومعه قرار دارد که باید گفت از مشهورتین افرای که در گورستان نوودویچی دفن شده اند می توان به آنتون چخوف، نیکلای گوگول، پطر کروپوتکین، نیکیتا سرگیویچ خروشچف، سرگئی پروکفیف، دمیتری شوستاکوویچ، کنستانتین استانیسلاوسکی و بوریس یلتسین در آنجا دفن شده اند.

گورستان صومعه با نام گورستان نوودویچی شناخته می شود. گورستانی با 7000 گور که محل دفن مشاهیر ادبی و تاریخی روسیه است و بر گور هر کدام مجسمه یا نمادی ساخته شده تا با دیدن آن به شخصیت اجتماعی فرد پی ببرید. وجود این تندیس ها سبب شده تا این آرامستان را موزه ای کم نظیر از آثار برجسته تجسمی بدانند. خروشچف و یلتسین از مشهورترین سیاستمداران معاصر دفن شده در این آرامستان به شمار می آیند و از نویسندگان نیز می توان به آنتوان چخوف، نیکلای گوگول و مایاکوفسکی اشاره کرد.

بازدید از این قبرستان بیشتر حال و هوای قدم گذاشتن در یک موزه از آثار هنری و تراشه های سنگی را برایتان زنده می کند، قبرستانی شگفت انگیز که میزبان صدها مجسمه و آثار هنری نفیس است و می توان از آن به عنوان موزه مشاهیر و بزرگان روسیه یاد کرد.

مشاهیر مدفون در صومعه نووودویچی

در دهه ۱۹۳۰، نویسندگان، هنرمندان سینما و تئاتر، موسیقی دانان و چهره های معروف در آنجا دفن شدند ـ افرادی مثل سیرف، یرمولوا، لویتان، روبینشتاین، مایاکفسکی و تریتیاکف. در نیمه دهه ۱۹۵۰ بخش دیگری به نوودویچی اضافه شد و گورستان سه بخش پیدا کرد. در حال حاضر حدود هفت هزار قبر در این محوطه مشخص است. حدود ۲۳۰ نفر از آنان لقب «قهرمانان اتحاد شوروی» را دارند که بزرگترین لقب در رژیم کمونیستی به شمار می رفت.

این گورستان یک موزهبی نظیر از آثار برجسته تجسمی است. بر گور هر یک از این مشاهیر ـ بر حسب شخصیت اجتماعی اش ـ مجسمه یا نمادی نصب شده است که کار هنرمندان برجسته شوروی نظیر نیکلای اندریف، ایوان شادر، ورا موخینا، سرکی مر کویروف، زینوی واسیلینسکی است. در اینجا نویسندگان، شاعران، نمایشنامه نویسندگانی دفن شده اند که هر یک از آن ها جایگاه ویژه ای در ادبیات روسیه دارند.

در سال ۱۹۶۶ در این قبرستان استخوان های آرگایف شاعر انقلابی به خاک سپرده شد. آرگایف بر اساس رأی دادگاه تزاری «محکوم به تبعید دائم شده و حتی جسدش هم نباید در میهن به خاک سپرده شود». او در سال ۱۸۷۷ در گرینویچ لندن به خاک سپرده شد، اما چند سال بعد استخوان های این شاعر انقلابی طرفدار دموکراسی به این قبرستان منتقل شد.

گوگول، نویسنده مشهور روسی، نیز در این قبرستان دفن شده است. جسد او ابتدا در قبرستان دیر دابیلف به خاک سپرده شده بود، اما سپس به نوودویچ برده و بار دیگر دفن شد. روی قبر گوگول مجسمه جدیدی از ساخته های «تومسکی» قرار دارد.

چخوف هم در این قبرستان آرمیده است. در مورد هنر و شخصیت این نویسنده نوشته های بسیار نوشته شده است. چخوف می ترسید در خاطرات از او تنها تعریف کنند و به همین دلیل در وصیت نامه اش نوشت: «فقط ننویسید که من مردی زیبا و نابغه و دارای روحی پاک همچون آیینه هستم».

از دیگر افراد بسیار سرشناسی که در این مکان مدفون اند، پروفسور «برتلس»، ایران شناس معروف شوروی، است که برای نخستین بار ترجمه روسی اوستا و قطعاتی از هفت پیکر نظامی را به روسی در مجله ای به نام شرق منتشر کرد. وی بیش از دویست جلد تألیف دارد. او کسی است که سفرنامه ناصرخسرو را به صورت کامل به روسی برگردانده است و شهرت جهانی دارد. فرزندش آندری برتلس که از محققان شوروی سابق و ایران شناسی بزرگ بوده و در کنار قبر پدر به خاک سپرده شده است.

«توپولف» مخترع هواپیمایی با همین نام نیز در این مکان دفن شده است. از دیگر افراد بنامی که در این گورستان دفن شده اند می توان از نیکیتا سرگیویچ خروشچف، دبیر کل حزب کمونیست شوروی و رهبر اتحاد جماهیر شوروی: بوریس یلتسین، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی و اولین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه: سرگئی آیزنشتاین، کارگردان برجسته و تئوریسین سینمای روس: ولادیمیر مایاکوفسکی، شاعر درام نویس فوتوریست (آینده گرای) انقلابی روسی: آنتوان سیمونویچ ماکارنکو، روانشناس مشهور روسی؛ پاول ایوانویچ بلیایف، فضانورد فضاپیمای سرنشین دار مدارگرد واسخود-۲؛ زویا کاسمو دیمیانسکایا، دختر پارتیزان و از قهرمان ملی روسیه در جنگ جهانی دوم: الکساندر تایروف کارگردان مبدع تئاتر روسیه: ناظم حکمت شاعر انقلابی ترکیه و ابوالقاسم لاهوتی کرمانشاهی، شاعر و فعال سیاسی ایرانی در دوران انقلاب مشروطه ایران نام برد.

«ابوالقاسم لاهوتی» شاعر معروف آواره از وطن است. مقبره او جزو نخستین قبرها، پس از در ورودی گورستان، در سمت راست قرار دارد. روی سنگ مزار وی به فارسی نوشته ابوالقاسم لاهوتی کرمانشاهی.

ابوالقاسم، در جوانی در سمت فرماندهی ژاندارمری قم مشغول شد و پس از تبعید و تحمل زندانی و آوارگی در استانبول و ایروان بار دیگر در رأس ژاندارمری تبریز مشغول شد و با کمک انقلابیون تبریز را گرفت، اما پس از شکست عملیاتشان ناگزیر به شوروی گریخت و تا پایان عمر خود در تاجیکستان در سمت های آموزگاری، عضویت در حزب کمونیست، ریاست آکادمی علوم تاجیکستان و وزارت معارف به سر برد تا سرانجام در سال ۱۳۳۶ شمسی در مسکو درگذشت.

در حال حاضر نیز با اجازه شهرداری مسکو کم وبیش افرادی در این مکان دفن می شوند. بازماندگان کسانی که در آنجا مدفون اند نیز می توانند در گورستان به خاک سپرده شوند، مشروط بر اینکه نیم قرن از دفن فرد اول گذشته باشد.

تعداد مدفونین در این قبرستان بالغ بر بیست هزار نفر است و گذشته از این تعداد هزاران نفر هم که جسدشان سوزانده شده و خاکسترشان را کنار دیوار دفن و تصویرشان را روی دیوار نصب کرده اند.

روی اغلب سنگ قبرها مجسمه ها و نمادهایی دیده می شود. بیشتر این مجسمه ها که خود شاهکارهای هنری به حساب می آیند با سنگ مرمر سیاره ساخته شده اند.تولستوی نویسنده شهیر روسی در رمان «جنگ و صلح» نیز در آنجا که از زبان یکی از قهرمانان در مورد شهر پس از جنگ صحبت می کند از این قبرستان یاد کرده است.

آشنایی با موزه هنرهای زیبای پوشکین در روسیه