بیماری ام اس چیست؟

ام اس یا اسکلروز متعدد (مالتیپل اسکلروزیس و به انگلیسی: Multiple Sclerosis) یک بیماری التهابی عصبی و خودایمنی است. برای درک عمیق تر بیماری ام اس بهتر است کمی با سیستم عصبی آشنا شویم.

سیستم عصبی شامل مغز و نخاع و اعصاب محیطی هست که به عضلات و بخش های مختلف بدن پیام ها را منتقل می کنند. این سیستم از سلول های عصبی به نام نورون تشکیل شده است. نورون ها برای اینکه پیام عصبی خود را با سرعت بیشتری انتقال بدهند یک سری لایه ها بر روی آکسون ها (بخشی از نورون) کشیده اند. این لایه ها میلین نام دارند.در واقع در بیماری ام اس این میلین آسیب می بیند. میلین توسط سلول های ایمنی خود بدن هدف قرار گرفته و تخریب می شود. به همین علت به MS بیماری خودایمنی گفته می شود.

پس اولین چیزی که آسیب میبیند سرعت هدایت پیام در سلول های عصبی است. پس خیلی راحت متوجه میشیم که چرا حرکات دست و پا در افراد مبتلا به ام اس کند و آهسته شده است!اگر تصویر مغز را دیده باشید یک بخش هایی تیره و خاکستری و بخش های دیگر سفیدتر است. آکسون های میلین دار بیشترین حجم این ماده سفید را می سازند. پس در نتیجه ی ام اس حجم زیادی از ماده سفید تخریب می شود. اسکلروز یا پلاک به معنی زخم است.

علائم ام اس:

آسیب میلین در سیستم عصبی مرکزی باعث اختلال در انتقال پیام های عصبی بین مغز و نخاع و سایر قسمت های بدن می شود. این اختلال در انتقال پیام باعث ایجاد علائم اولیه ام اس می شود که نوع آنها به محل وقوع آسیب، بستگی دارد.

1-خستگی یکی از شایعترین علائم ام اس است که در حدود 80% بیماران روی می دهد. خستگی بر توانایی فرد در انجام امور روزمره در منزل و محل کار تاثیر بسزایی دارد و ممکن است برجسته ترین علامت بیماری در فردی باشد که محدودیت فعالیتی دیگری ندارد.

2-خواب رفتگی صورت، بدن یا اندام ها (دست ها و پاها) یکی از علائم شایع ام اس است و اغلب، اولین علامتی است که در بیماران دیده می شود. مشکلات راه رفتن، حفظ تعادل و هماهنگی اعضای بدن مشکلات راه رفتن، جزء شایع ترین محدودیت های حرکتی در بیماران مبتلا به ام اس هستند.

3- اختلال عملکرد مثانه که حداقل در 80% بیماران مبتلا به ام اس روی می دهد .

4- اختلال عملکرد روده ای یکی دیگر از نگرانی های عمده در مبتلایان به ام اس است.

5- مشکلات بینایی، در بسیاری از مبتلایان نخستین علامت بیماری است. شروع ناگهانی دوبینی، درد چشم یا تاری شدید بسیار نگران کننده است

6-سرگیجه و احساس منگی یکی از مشکلات متداول در بیماران ام اس است. این بیماران احساس سبکی سر و عدم تعادل دارند و ممکن است بیماران احساس کنند که اشیاء به دور سر آنها می چرخد

7- درد نیز جزء علائم شایع ام اس است.

8- تغییرات شناختی در مبتلایان به ام اس، شایع است و حدود 50% از بیماران مبتلا تا حدی در این زمینه دچار مشکل می شوند.

9- تغییرات احساسی مبتلایان به ام اس در پاسخ به استرس های ناشی از زندگی با یک بیماری مزمن و غیرقابل پیش بینی و به دلیل تغییرات ایمنی و عصبی حاصل از بیماری صورت می گیرد.

10. اختلال در صحبت کردن ، اختلالات در کلام و صدا در حدود 25 تا 40 درصد از مبتلایان به ام اس

11- اختلال در بلع غذا، به علت آسیب اعصابی که عضلات کوچک دهان و حلق را کنترل می کنند، ایجاد می شود

12- کاهش شنوایی یک علامت ناشایع در ام اس است و فقط حدود 6 درصد از بیماران مبتلا به ام اس دچار اختلال شنوایی می شوند.

دوره بیماری MS

اکثر افراد مبتلا به MS دارای دوره بیماری عودکننده و مجدد هستند. آنها نشانه های جدید یا عود بیماری را تجربه می کنند. نشانه ها طی چند روز یا چند هفته به وجود می آیند و معمولاً به طور جزئی و یا به طور کامل بهبود می یابند. این موارد عواقب ناشی از دوره کمون بیماری است که می تواند ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد.

علل بیماری ام اس

علت مولتیپل اسکلروزیس ناشناخته است. این بیماری، یک بیماری اتوایمیون است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت های خود حمله می کند. در مورد MS، این عملکرد سیستم ایمنی بدن، میلین (ماده چربی که پوشش دهنده و محافظت کننده از فیبرهای عصبی مغز و نخاع است) را از بین می برد.

میلین را می توان با پوشش عایق بر روی سیم های برق مقایسه کرد. هنگامی که میلین محافظ، آسیب ببیند، فیبر عصبی در معرض قرار می گیرد، پیام هایی که در امتداد این عصب حرکت می کنند ممکن است آهسته یا مسدود شوند وهمچنین عصب ممکن است به خود آسیب بزند. روشن نیست که چرا MS در برخی افراد توسعه می یابد. ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی مسئول این اتفاق هستند.

افراد در خطر ابتلا به ام اس

عواملی که خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش می دهد:

• سن. MS ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اغلب در افراد بین ۱۵ تا ۶۰ ساله رخ می دهد.
• جنسیت. زنان حدود دو برابر احتمال بیشتری برای ابتلا به MS دارند.
• سابقه خانوادگی. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما MS داشته باشد، شما در معرض خطر ابتلا به بیماری هستید.
• برخی از عفونت ها ویروس ها، از جمله اپشتاین بار، ویروسی که منونوکلئوز عفونی را ایجاد می کند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
• آب و هوا. MS در کشورهای دارای آب و هوای معتدل، از جمله کانادا، شمال ایالات متحده، نیوزیلند، جنوب شرقی استرالیا و اروپا بسیار رایج است.
• سیگار کشیدن. افراد سیگاری خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری را دارند.

درمان ام اس

ام اس قابل معالجه نیست و درمان عموماً بر سرعت بخشیدن به بهبود پس از عود بیماری و آهسته ساختن پیشرفت بیماری و مدیریت علائم متمرکز می شود. علائم برخی بیماران آن قدر ملایم است که هیچ درمانی لازم نیست.

درمان های حمله های بیماری ام اس

• کورتیکواستروئیدها : کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون خوراکی و متیل پردنیزولون درون وریدی برای کاهش التهاب عصبی تجویز می شود. بی خوابی، بالا رفتن فشار خون، تغییر خلق و خو و احتباس مایع از اثرهای جانبی این دسته داروها به شمار می رود.
• تعویض پلاسما (پلاسما فرزیس) : قسمت مایع بخشی از خون (پلاسما) از بدن بیمار خارج و از سلول های خون جدا می شود. سپس سلول های خون با محلول پروتئین (آلبومین) مخلوط می شود و مجدداً به بدن بیمار تزریق می شود. تعویض پلاسما (پلاسما درمانی) در صورت شدید بودن علائم و مقاوم بودن آنها در برابر استروئیدها انجام می شود.

درمان های تعدیل کننده پیشرفت بیماری ام اس

با مصرف داروهای خاص می توان میزان بروز حمله ها و سرعت به وجود آمدن آسیب های جدید را به ویژه در مراحل اولیه بیماری کاهش داد.داروهای در دسترس عبارت اند از:

• اینترفرون بتا : این داروها که زیر پوست یا داخل عضله تزریق می شوند، فراوانی حملات و شدت آنها را کاهش می دهند. اینترفرون بتا با اثرهایی جانبی مانند علائم شبیه به آنفلوآنزا و واکنش های محل تزریق همراه است. برای نظارت بر آنزیم های کبدی باید آزمایش خون به طور مرتب انجام شود.
• گلاتیرامر استات (کوپاکسون): این دارو حمله سیستم ایمنی به میلین را متوقف می سازد. کوپاکسون باید زیر پوست تزریق شود. تحریک پوست محل تزریق از اثرهای جانبی این دارو به شمار می رود.
• دیمتیل فومارات (تکفیدرا): این داروی خوراکی با دستور مصرف دو بار در روز تعداد دفعات عود بیماری را کاهش می دهد. اسهال، حالت تهوع، گرگرفتگی و کاهش تعداد گلبول های سفید خون اثرهای جانبی این دارو هستند.
• فینگولیمود (گیلنیا) :این داروی خوراکی با دستور مصرف یک بار در روز میزان بروز حمله ها را کاهش می دهد. البته ضربان قلب بیمار باید ۶ ساعت پس از دریافت نخستین دز دارو بررسی شود، چون فینگولیمود ضربان قلب را آهسته می سازد. بالا رفتن فشار خون و تاری دید از دیگر عوارض این دارو هستند.
• تریفلونومید (آباگیو): بیمار با یک بار مصرف روزانه این دارو موفق می شود میزان بروز حمله را کاهش دهد. البته مصرف این دارو آسیب های کبدی، ریزش مو و عوارض دیگر را به دنبال دارد و برای رشد جنین نیز مضر است.

بیماری سنگ کلیه چیست؟