روماتیسم یک بیماری خود ایمنی است که در ابتدا به بافت های سینوویال اطراف مفاصل حمله می کند. بیماری های خود ایمنی باعث می شود سیستم ایمنی بدن بافت های خود برای مهاجمان خارجی مثل باکتری ها و ویروس ها را اشتباه بگیرد. سیستم ایمنی بطور اشتباه آنتی بادی تولید می کند تا به دنبال مهاجمان بگردد و آن را نابود کند. هم چنین این بیماری سیستماتیک توانایی تاثیر گذاری بر کل بدن را دارد و می تواند به بسیاری از اندام های مختلف مانند قلب، ریه ها و یا بافت های دیگر مانند ماهیچه ها، غضروف و رباط ها حمله کند. روماتیسم با ایجاد ورم و درد مزمن گاهی سخت است و می تواند باعث معلولیت دائمی شود. شروع اولیه روماتیسم با تاثیر روی مفاصل کوچک مانند انگشتان دست و پا همراه است. بسیاری افراد احساس می کنند این مواضع گرم، خشک و یا متورم هستند و این نشانه ها به طور متناوب دیده می شود و چند روزی افراد را درگیر و مدتی تسکین پیدا می کند.در طول زمان ،علائم می تواند بدتر شود و باعث بد فرم شدن انگشتان دست و پا شود. هم چنین این بیماری می تواند در مفاصل بزرگ تر مانند شانه ها، زانوها و باسن نیز پیشرفت کند. روماتیسم ممکن است در طی 2 سال آسیب های قابل توجهی به مفاصل بزند.
علایم دیگر روماتیسم عبارتند از:
- خستگی
- تب درجه پایین
- درد و سفتی بیش از 30 دقیقه در صبح یا بعد از نشستن
- کم خونی
- کاهش وزن
روماتیسم همچنین به طور قابل توجهی خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می دهد زیرا می تواند به محافظ قلب به نام غشاء خارجی قلب آسیب برساند.
عوامل خطرساز در ابتلا به روماتیسم مفصلی
اگر در خانواده ی خود سابقه ی وجود این بیماری را داشته باشید، احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی در شما بیشتر خواهد بود. لازم به ذکر است که زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به بیماری های روماتیسم مفصلی، لوپوس، بیماری های خودایمنی مانند اسکلرودرمی و … هستند. دلیل این موضوع هنوز مشخص نیست، اما احتمالا استروژن در ایجاد التهاب نقش دارد.
ابتلا به روماتیسم مفصلی در هر سنی می تواند به وقوع بپیوندد، اما در برخی از مقاطع زندگی، بدن بیشتر مستعد چنین مشکلاتی است. برای مثال در دوران نوجوانی و سنین دهه ی ۲۰ زندگی، امکان دچارشدن به لوپوس بیشتر است. روماتیسم مفصلی هم بیشتر در بازه ی ۴۰ تا ۶۰ سالگی ایجاد می شود.
زمان مراجعه به پزشک در زمان روماتیسم
اگر دچار درد مفاصل هستید و هیچ دلیل مشخصی برای این دردها وجود ندارد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. برای مثال دلیل مشخصی چون پیچ خوردن پا برای تان رخ نداد؛ ولی در ناحیه ی قوزک دچار احساس درد هستید. بعضا لازم است برای معاینه ی بهتر و دقیق تر به روماتولوژیست ها مراجعه کنید. پزشکان هم برای بررسی علائم تورم و نقاطی که دچار مشکل هستند، نیاز به معاینه ی جسمی دارند. گاهی اوقات، نواحی دچار مشکل دارای حرارت و گرما هستند و این موضوع را با لمس آن ناحیه می توان دریافت.
برخی از مشکلات مرتبط با تورم مفاصل به سادگی قابل تشخیص نیستند. به ویژه زمانی که علائم پوستی بیرونی وجود نداشته باشد. برای تشحیص، پزشکان از آزمایش های خون، عکس برداری یا سایر انواع معاینات تصویری نظیر سونوگرافی بهره می برند. بسیاری از بیماری های مفصلی با مصرف دارو و تغییر سبک زندگی بهبود پیدا می کنند. حتی در بعضی از موارد، بدون پیگیری درمان های جدی امکان مدیریت و درمان خانگی این مشکلات وجود دارد. خوشبختانه در حوزه ی مشکلات روماتیسم مفصلی، مطالعات، پژوهش ها و داروهای بسیاری وجود دارد و همه ی اینها درمان را آسان تر می کنند.
راه ها و روش های درمان روماتیسم
با این که علاج دائمی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد، تعدادی از روش های درمان روماتیسم مچ پا به منظور کاهش درد و افزایش عملکرد مفاصل، در دسترس می باشند. برنامه ی درمانی، به نیاز ها و الگوی زندگی فرد بستگی دارد. روماتیسم مفصلی معمولا توسط یک تیم از پزشکان متخصص درمان می شود.
درمان بدون دارو
روش های درمان رماتیسم ستون فقرات بدون استفاده از دارو، اساس درمان تمامی افراد دارای روماتیسم مفصلی می باشند.
استراحت
زمانی که مفصل دچار التهاب شده است، خطر ایجاد آسیب در آن و در ساختار های بافت نرم مجاور (مانند تاندون ها و رباط ها) بسیار بالاست. به همین دلیل، مفاصل ملتهب باید استراحت داده شوند. همچنین تناسب اندام عمومی نیز باید تا حد امکان برقرار شود. در همین حال، حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل به همراه تناسب اندام عمومی، می تواند برای مقابله با جنبه های سیستمیک این بیماری مفید باشد.
در مورد جرم گوش چه می دانید؟
تمرین و ورزش
درد و گرفتگی ناشی از روماتیسم مفصلی، معمولا افراد را بی تحرک و غیر فعال می کنند. در این صورت و با ادامه ی بی تحرکی، فرد تحرک مفاصل و قدرت عضلات خود را از دست داده و دچار گرفتگی می شود که این امر در آینده باعث کاهش پایداری مفصل و فرسودگی بیشتر آن خواهد شد.
انجام منظم تمرینات به کمک فیزیوتراپیست و یا متخصص کار درمانی، می تواند از ایجاد این آثار جلوگیری کرده و آن ها را تا حد امکان کاهش دهد. انواع تمریناتی که مفید بودن آن ها در این زمینه به اثبات رسیده است عبارت اند از تمرینات دامنه ی حرکتی به منظور حفظ تحرک مفاصل، تمرینات تقویتی و تمرینات استقامت (قدم زدن، شنا کردن و دوچرخه سواری)
فیزیوتراپی و کار درمانی
فیزیوتراپی و کار درمانی می توانند در بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، درد و التهاب را کاهش داده و ساختار و عملکرد مفاصل را حفظ کنند.
انواع مختلفی از روش های درمانی، برای اثرات متفاوت روماتیسم مفصلی طراحی شده اند :
- اعمال گرما و سرما می تواند درد و گرفتگی را کاهش دهد.
- استفاده از فراصوت به منظور کاهش التهاب در غلاف های پوشاننده ی تاندون ها (تنوسینوویت).
- تمرینات فعال و انفعالی به منظور حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل
- استراحت دادن و بستن مفاصل به منظور کاهش درد و بهبود در عملکرد آن ها
- استفاده از اسپلینت های دست و دیگر وسایل طبی به منظور جلوگیری از ایجاد بدشکلی ها و بهبود عملکرد دست.
- تکنیک های آرامش بخشی و ریلکسیشن به منظور رهایی از گرفتگی های ثانویه ی عضلانی
متخصصین کار درمانی نیز با تمرکز بر روی مراقبت های ویژه و حفظ عملکرد مناسب دست ها و بازو ها، به افراد دچار روماتیسم مفصلی کمک می کنند تا این افراد بتوانند در فعالیت های روزمره و تفریحی شرکت کنند.
تغذیه و درمان های غذایی
در افراد چاق و دارای اضافه وزن، به منظور کاهش فشار وارد شده به مفاصل دچار التهاب، کاهش وزن توصیه می شود.
افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی دارای شانس بالا تری برای ابتلا به عارضه های رگ کرونر قلبی می باشند. کلسترول بالای خون نیز یکی دیگر از عوامل دخیل در بیماری های رگ کرونر است که می توان با تغییر در رژیم غذایی آن را اصلاح کرد. متخصص تغذیه می تواند به شما بگوید که چه غذایی هایی را مصرف کرده و از چه غذا هایی دوری کنید تا به سطح مطلوب کلسترول خون برسید.
تغییرات رژیم غذایی یک راه درمان برای روماتیسم مفصلی می باشند. اگر چه تا کنون رژیم غذایی که بتواند روماتیسم مفصلی را درمان کند طراحی نشده است، ولی با ایجاد تغییر در رژیم غذایی می توان تا حدودی علائم ناشی از این بیماری را کاهش داد.
عمل جراحی
زمانی که آسیب وارد شده به استخوان ها در اثر آرتروز بسیار زیاد شده و یا کنترل درد به کمک دارو ها امکان پذیر نیست، جراحی یک گزینه برای باز گردانی عملکرد به یک مفصل آسیب دیده می باشد.
