حضرت اسماعیل پیامبری الهی، اولین فرزند ابراهیم علیه السلام و جد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله است. ابراهیم او و مادرش را به امر خداوند در کنار خانه خدا که در آن هنگام سرزمین خشک و بی آبی بود، ترک نمود. اما به خواست الهی از زیر پای اسماعیل که در آن زمان طفلی بود چشمه زمزم جاری شد. و بیابان مکه به جای سکونت تبدیل شد. اسماعیل بعدا در آنجا ساکن شد و تشکیل خانواده داد و جد اعلای عرب حجاز شد. آزمایش الهی حضرت ابراهیم برای قربانی کردن فرزندش ، درباره اسماعیل اتفاق افتاد و به همین خاطر او را ذبیح الله می گویند.
ولادت حضرت اسماعیل
ابراهیم از ساره فرزنددار نمی شد؛ از این رو ساره، کنیز خود هاجر را به او بخشید و او اسماعیل را در زمانی که ابراهیم به سن پیری رسیده بود برای ابراهیم علیه السلام به دنیا آورد.
نام حضرت اسماعیل
اسماعيل واژه اى غيرعربى و معربِ «اشمائيل» در سريانى است و از همين راه به عربى وارد شده و اصل آن واژه عبرى «يشمَع» به معناى يَسمَع و «أيل» به معناى اللّه بوده و براساس لغت مصريان «اسماعين» خوانده شده است. در سبب اين نامگذارى گفته اند: ابراهيم هنگام درخواست فرزند از خدا دو كلمه اشمع و ايل به معناى «خدايا دعايم را اجابت كن» را به كار برد و چون خداوند به او فرزند داد او را به همان جمله ناميد.
حضرت اسماعیل در قرآن
نام اسماعیل در 12 آیه از آیات قرآن ذکر شده است. ایشان اولین فرزند ابراهیم علیه السلام و جد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می باشند. در سوره مريم آيات 54 ـ55 که اسماعيل را صادق الوعد نامیده است: «وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا × وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا». در بین مفسرین اختلاف است که این اسماعیل که در قرآن به صادق الوعد آمده اسماعیل پسر ابراهیم نیست بلکه یک پیغمبر دیگر بوده است.
قربانی کردن اسماعيل
خداوند ابراهيم را به داشتن فرزندى صبور مژده داد. بعد از آنكه فرزند به حدّ كار و کوشش رسيد، ابراهيم وی را از رؤياى خود در مورد قربانی کردن وى خبرداد و نظرش را جويا شد. فرزند بى تامل پدر را به امتثال دستور قربانی فراخواند. هنگامى كه هر دو براى امتثال آن آماده شدند و فرزند را براى قربانی بر پيشانى افكند از سوى خدا ندا آمد: اى ابراهيم به رؤياى خود حقيقت دادى و آن آزمايشى روشن براى تو بود و فرزند تو را به ذبحى بزرگ باز خريديم.
زنان و فرزندان اسماعیل
اسماعيل اول با دخترى از جُرْهُم ازدواج كرد و بعد از مدتى وى را به سفارش ابراهيم كه رفتار وی را نپسنديده بود طلاق داد و دختر مضاضِ جُرهُمى را به ازدواج خود درآورد و از او داراى 12 يا 13 پسر شد. وى 4 زن ديگر را به همسرى گرفت و از هريك داراى 4 پسر شد. فرزندان اسماعيل تا زمان عدنان بن داود پيوسته از بزرگان و واليان امر و حافظان كعبه بودند، امور دينى و حجّ را براى مردم اقامه مى كردند و هرگز بت نپرستيدند.
وفات حضرت اسماعیل
اسماعيل علیه السلام بعد از حضرت ابراهیم در سن يك صد و سى سالگى دنيا را وداع گفته و در حجر اسماعيل در كنار مادرش مدفون گشت.
زندگینامه حضرت اسحاق از پیامبران الهي و فرزند ابراهیم
