این خانه تاریخی در ایام گذشته به عنوان خانه حاکم نایین بوده و در ابتدا شخصی به نام «قاضی نورالهدی» در این خانه زندگی می کرده که در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده است. شخصی به نام میرزا احمدخان پیرنیا حاکم نایین در همین خانه زندگی کرده است. مهم ترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا نقاشی های دیواری و گچبری های بسیار زیبای آن در ایوان شاه نشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاکم است.
خانه پیرنیا یکی از یادگارهای ارزشمند معماری دوران صفویه و نمونه شاخصی از مساکن سنتی نایین است که امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری نایین تبدیل شده است. این بنا که الگوی مهم معماری و هنری خانه های تاریخی در منطقه کویر است و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی، دالان های متعدد، هشتی، غلام گردش، ایوان شاه نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه، باغ و بخش های مختلف دیگر تشکیل شده است. خانه پیرنیا از مجموعه خانه های متعددی تشکیل می شده است که هرکدام کاربردی متفاوت داشته اند.
معماری خانه پیرنیا
ترکیب تزئینات معماری، گچبری و نقاشی ها، زیبایی غیرقابل وصفی را پدید آورده است. از دیگر تزئینات این بنا می توان به تزئینات معماری کاربندی ها، یزدی بندی ها و رسمی بندی ها اشاره نمود. در نقاشی های موجود در قسمت های مختلف این بنا؛ نقوش گیاهی، هندسی، گل و مرغ، اژدها و حیوانات مختلف را می توان مشاهده کرد. موزه ی مردم شناسی نایین که در خانه تاریخی پیرنیا واقع شده است، دارای ۱۰ فضای نمایش اشیاء با موضوع مردم شناسی است.
- بخش ورودی شامل نمونه هایی از پوشش گیاهی و گیاهان دارویی.
- هشتی ورودی (محل بلیت فروشی) شامل وسایل مربوط به اسب و کشاورزی، انواع کلید و نمونه هایی از کلون در و انواع قاشق و ملاقه.
- راهروی بزرگ ورودی با نام سالن روشنایی و سفال لعاب دار، شامل انواع وسایل روشنایی، کاسه و کاشی لعاب دار.
- هشتی ورودی به حیاط موزه شامل انواع ظروف آبخوری.
- سالن اسلحه و ادوات جنگی.
- سالن ظروف فلزی.
- سالن پوشاک شامل پوشاک زنانه قاجار و پوشاک مردانه قاجار.
- راهروی ورودی به عبابافی (مربوط به ابزار گلیم بافی و عبابافی و ظروف سفال لعاب دار).
- اتاق کرسی با چهار مجسمه مومی شامل یک مرد، دو زن و یک پسربچه که با پوشاک زمان قاجار و لوازم روزمره زندگی زینت یافته است.
- سالن عبابافی که با یک مجسمه مومی پشت دستگاه عبابافی و یک دستگاه که عملاً بافت عبا را به نمایش می گذارد.
اشیاء داخل موزه مردم شناسی
در حال حاضر بیش از یک هزار شیء تاریخی و قدیمی در موزه مردم شناسی کویر نایین نگهداری می شود. گردشگران در موزه مردم شناسی کویر نایین می توانند با فرهنگ مردم کویر، زندگی کویری، وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایع و هنرهای سنتی و آداب و رسوم مردم بومی منطقه آشنا شوند. کوزه های قدیمی و کتیبه های چوبی از دوره ایلخانی، زیلوی قدیمی با قدمت ۴۰۰ سال متعلق به دوره صفوی و درب چوبی دو جداره قدیمی با قدمت بیش از ۳۰۰ سال از جمله آثار تاریخی مهم این موزه است.
اشیای قدیمی دیگری مانند: پیه سوز، وسایل روشنایی، کوزه، سینی برنجی، سماور برنجی، جلد تپانچه و باروت دان چرمی متعلق به دوره های قاجار و صفوی و دیگر وسایل قدیمی و تاریخی در این موزه در معرض دید علاقه مندان قرار دارد.
برپایی فروشگاه صنایع دستی و اجرای برنامه مشاعره در خانه پیرنیا ازجمله برنامه های این اداره در ایام نوروز در این موزه تاریخی و قدیمی است. اشیاء موزه پیرنیا شامل وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایع دستی، هنرهای سنتی و نشان دهنده آداب و رسوم و اعتقادات مردمان بومی منطقه است. فضاهای اصیل مساکن سنتی موجود در خانه بیانگر سکونت مردمی است که از قدیم اهل فضل و هنر بوده اند. این خانه در سال ۱۳۴۹ توسط فرهنگ و هنر خریداری و پس از انجام مرمت های مورد نیاز بنا، در اسفند ۱۳۷۳ به موزه مردم شناسی کویر نایین تبدیل گردید که در آن مردم از طریق اشیاء، لوازم و وسایلی که در جای جای فضاهای خانه و ویترین ها قرار گرفته با فرهنگ مردمان کویر آشنا می گردند.
موزه مردم شناسی کویر
این خانه را جان به جانش کنی معماری اصیل کویری و هنر زیبای اصفهانی دارد. اگر سری به بخش های سنتی و فرهنگی خانه پیرنیا بزنید، با من هم نظر می شوید. نائینی کهن و کوچک در دل این خانه زنده است. فرهنگ، وسایل زندگی، بافت قدیمی شهر و همه مایحتاج زندگی آن روزها را در این خانه ارزشمند گردآوری کرده اند. موزه مردم شناسی کویر 10 بخش اصلی دارد و در هرکدامشان هم مجسمه های نمادینی از اهالی قدیم نائین گذاشته اند.
تبدیل عمارت پیرنیا به موزه مردم شناسی کویر
سازمان فرهنگ و هنر عمارت پیرنیا را در 1349خرید. بعد از مرمت در 1373 از این بنا به عنوان موزه مردم شناسی کویر استفاده کردند. گنجی ارزشمند از گذشته نائین که فرهنگ این منطقه را زنده نگه می دارد.
آشنایی با عمارت ملا لطف الله سنندجی
