تخم گشنیز یکی از ادویه هایی است که اکثر آسیایی ها نمی توانند بدون آن زندگی کنند و در اکثر غذاهای هندی و همچنین مدیترانه و خاورمیانه کاربرد دارد. طبع تخم گشنیز سرد و خشک است. تخم گشنیز محبوبیت زیادی در آسیا دارد و مردم به دلیل خواص تخم گشنیز برای سلامتی استفاده از آن را آغاز کرده اند. تمام قسمت های گیاه گشنیز قابل خوردن است اما فقط دانه گشنیز که خشک شده یا برگ های تازه آن برای طعم دادن به غذا به کار می روند.
آمریکایی های و کانادایی ها با عبارت تخم گشنیز آشنایی ندارند زیرا از اسامی دیگری برای این ادویه استفاده می کنند. نام علمی گشنیز، کوریاندروم ساتیوم است و قبل از کشف مصارف آشپزی و پزشکی آن، در آسیا و غرب اروپا به عنوان یک گیاه وحشی شناخته می شد. در تهیه برخی غذاها مانند دال عدس هندی از برگ گشنیز خرد شده نیز استفاده می شود.
به هر حال، بهتر است برگ گشنیز به صورت خام مصرف شود زیرا به دلیل عطر مرکبات مانندش، طعمی عالی به سالادها و برخی غذاهای سنتی می دهد. نمی توانید برگ گشنیز را خشک کنید یا در فریزر بگذارید زیرا عطر آن از بین می رود. جوانه این گیاه، میوه آن بوده و خشک شده آن، همان تخم گشنیز است. تخم گشنیز نیز – مانند برگ آن – عطری مرکبات مانند دارد وعلاوه بر آن طعمی آجیلی، گرم و تند نیز دارد که همین خاصیت، آن را به ادویه ای محبوب در آشپزخانه تبدیل کرده است.
ارزش غذایی تخم گشنیز (100 گرم)
کالری۲۳
سدیم۴۶ میلی گرم
پتاسیم۵۲۱ میلی گرم
کربوهیدرات کل۳.۷ گرم
فیبر رژیمی۲.۸ گرم
پروتئین۲.۱ گرم
ویتامین A۱۳۴٪
ویتامین C۴۵٪
ویتامین B6۵٪
کلسیم۶٪
آهن۹٪
منیزیم۶٪
خواص درمانی، بهداشتی و زیبایی تخم گشنیز
1. درمان اگزما
تخم گشنیز دارای خواص ضد عفونی کننده است و می تواند برای درمان بیماری های پوستی از جمله اگزما و بثورات استفاده شود.
درمان گیاهی اگزما: تخم گشنیز پودر شده را با یک قاشق غذاخوری عسل و مقداری آب ترکیب کنید، خمیر به دست آمده را بر روی مناطق آسیب دیده بمالید و بگذارید 10 دقیقه بماند، سپس با آب سرد خوب بشویید.
2. درمان آکنه و جوش صورت
تخمه گشنیز دارای خواص ضد باکتری بوده و به عنوان یک درمان موثر برای آکنه و جوش صورت محسوب می شود.
ماسک صورت با تخم گشنیز: پودر تخم گشنیز را با عسل و زردچوبه ترکیب کنید و آن را بر روی صورت بمالید، لگذارید تا خشک شود و سپس با آب سرد بشویید.
3. تقویت و افزایش رشد مو
دانه گشنیز ریشه های مو را تقویت می کنند و باعث افزایش رشد مو می شوند، همچنین با تقویت مو ازریزش مو جلوگیری می کنند. پودر دانه گشنیز را در مقداری روغن زیتون بریزید و بر روی موها و پوست سر خوب ماساژ دهید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب گرم و شامپو بشویید.
4. دیابت و قند خون
بذر گشنیز حاوی مقادیر بالای کویمن است که باعث تحریک ترشح انسولین شده و قند خون در افراد دیابتی را کاهش می دهد، یک مطالعه نشان داده که تخم گشنیز باعث بهبود متابولیسم کربوهیدرات و هیپوگلیسمی می شود. هر شب تعدادی تخم گشنیز را در آب خیس کنید و روز بعد آب عصاره ی آن ها را بنوشید.
5. معده و دستگاه گوارش
محققان دریافتند که تخم گشنیز مانند یک داروی ضد اسپاسم عمل می کند و برای بهبود هضم غذا، درمان نفخ، درمان معده درد، سندروم روده تحریک پذیر و سلامت دستگاه گوارش مفید می باشد. اگر سو هاضمه و نفخ دارید می توانید هر روز یک عدد تخم گشنیز را بجوید و یا تخم گشنیز را یک شب در آب خیس کنید و صبح روز بعد ناشتا آب آن را بنوشید.
6. فشار خون
تخم گشنیز خاوی مقادیر بالای پتاسیم بوده و علاوه بر این به عنوان یک دیورتیک طبیعی عمل کرده و باعث کاهش فشار خون بالا می شود.
7. درمان مسمومیت غذایی
مطالعات متعدد نشان داده که تخم گشنیز اثرات ضد میکروبی قوی به ویژه در برابر باکتری سالمونلا دارد و می تواند برای پیشگیری و درمان مسمومیت غذایی استفاده شود.
درمان خانگی مسمومیت غذایی: تخم گشنیز را بجویید یا از آن برای تهیه انواع سالاد و سوپ استفاده کنید.
8. کلسترول خون
مطالعات نشان داده تخم گشنیز کلسترول بد خون LDL را کاهش می دهد و باعث افزایش کلسترول خوب خون HDL می شود.
9. کلیه و عفونت ادراری
تخم گشنیز به درمان عفونت ادراری و عفونت مثانه کمک می کند و چون خواص دیورتیک دارد برای سلامت کلیه ها مفید می باشد.
1.5 قاشق چای خوری تخم گشنیز را در دو فنجان آب بریزید و ناشتا بنوشید.
10. قاعدگی و درد پریود
تخم گشنیز با کمک به تنظیم عملکرد مناسب غدد درون ریز و هورمون هایی که دوره های قاعدگی را تنظیم می کنند به بهبود بی نظمی قاعدگی و درمان گرفتگی و درد پریود کمک می کند. 6 گرم تخم گشنیز را در نیم لیتر آب جوش بریزید و بگذارید 10 دقیقه بماند تا دم بکشد، این چای گرم را با عسل ترکیب کنید و روزی سه بار مصرف کنید تا درد قادعگی را کاهش دهد.
11. سرماخوردگی و آنفلونزا
تحم گشنیز حاوی مقادیر بالایی ویتامین C است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و به درمان سرماخوردگی و آنفلونزا کمک می کند.
12. لاغری و کاهش وزن
تخم گشنیز حاوی مقادیر بالایی فیبر است که باعث کاهش اشتها شده و با پیشگیری از پرخوری باعث کاهش وزن و لاغری می شود، مقادیر بالای ویتامین های B موجود در تخم گشنیز سرعت چربی سوزی و متابولیسم را افزایش می دهد و باعث کاهش وزن می شود.
13. کم خونی
تخم گشنیز حاوی مقادیر بالایی آهن است که برای پیشگیری و درمان کم خونی مفید می باشد. برای درمان کم خونی هر روز یک قاشق چای خوری تخم گشنیز را در یک لیوان آب جوش بریزید و بگذارید 10 دقیقه بماند تا دم بکشد سپس این دمنوش را با عسل یا خرما بخورید.
14. کم کاری و پرکاری تیروئید
تخم گشنیز باعث تنظیم سطح هورمون تیروئید شده و برای درمان بیماری های تیروئید از جمله کم کاری و پرکاری تیروئید مفید می باشد.
عوارض و مضرات تخم گشنیز
کسانی که از دیابت و فشار خون بالا رنج می برند، نباید در مصرف تخم گشنیز زیاده روی کنند چون ممکن است باعث کاهش شدید قند خون و فشار خون شود.
تخم گشنیز ممکن است باعث واکنش های آلرژیک در افراد حساس شود.
