پرورش شکرتیغال
نام علمی : ECHINOPS ADENOCAULOS
خانواده : ASTERACEAE – کاسنی
بومی : آسیا و ایران
این گیاه که در ساقه ی بوته ای به نام کنوره توسط حشره ای از راسته قاب بالان به نام خزوکک ( در زبان محلی خار در آور ) برای نگهداری تخم ها و نوزاد خود پیله ای می تند به اندازه یک فندق که سفید رنگ است . جنس پیله این حشره که از ترشحات گیاه کنوره (ماری تیغال) ساخته شده است شکر تیغال نام دارد که در زبان محلی به آن شکرکه گفته می شود .سفید رنگ و به اندازه ی یک فندق بوده و در درمان بسیاری از بیماریها استفاده می شود که در فارسی به آن شکر تیغال گفته می شود ، محل رویش این گیاه در گوهها می باشد که خوشبختانه این گیاه در کوههای اطراف بنارویه به فراوانی یافت می شود که در برخی سالها تولید این گیاه داروویی در بوته ی کنوره بیشتر مشاهده می شود.
شکر تیغال ( شکرکه) برای درمان و یا تخفیف بیماری های ریوی به عنوان خلط آور ، برطرف کننده سرفه ، تحریک دستگاه تنفسی تحتانی ، ملین سینه ، رفع خشونت سینه ، صاف کردن صدا و رفع خشکی گلو ، درمان تنگی نفس و آسم استفاده می شود . درمان های دیگری از قبیل درمان افسردگی ، یبوست و چاقی ، تب بری ، متعادل کننده دستگاه گوارش ، تسکین سوزش سردل نیز برای این گیاه ذکر شده است . شکرتیغال ( شکرکه ) برای معده و دردهای احشایی موثر است . خاصیت نوتروپیک دارد و اثر مثبتی بر حافظه و قدرت یادگیری دارد . به واسطه اثرات آنتی اکسیدانتی تری هالوز ، شکر تیغال می تواند به عنوان یک ضد سرطان کاربرد داشته باشد . شکرتیغال در طب سنتی به عنوان طعم دهنده به کار می رفته است . در پزشکی قدیم به عنوان ملین و متعادل کننده دستگاه گوارش استفاده می کردند .اغلب شکر تیغالها ( شکرکه ) حاوی حشره نمی باشد ولی در بعضی موارد نیز حشره داخل آن است .
زمانی که شکر تیغال که همان پیله یا غلاف حشره است ، تازه باشد کمی شیرین است ، ولی وقتی که کهنه شده باشد شیرینی آن خیلی کم می شود و طعم نشاسته ای پیدا می کند .
شکرتیغال گیاهی است چندساله با ساقهای راست به ارتفاع متوسط ۵۰ سانتی متر. برگها نسبتا پهن با کناره های خاردار هستند که به صورت متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. گل ها به صورت کاپیتول کروی نسبتا بزرگ و اکثرا در رأس ساقه و شاخه های جانبی قرار دارند.
معرفی گیاه شکر تیغال
شکر تیغال گیاهی است دو ساله دارای ریشه ضخیم و ساقه ای منشعب به ارتفاع ۸۰ تا ۱۵۰ سانتی متر که به حالت خودرو در کنار جاده های متروک، اراضی بایر و حدود خارجی زمینهای زراعتی غالب نواحی اروپا و آسیا می روید.در منطقه مدیترانه تا ایران پراکندگی دارد. این گیاه برگهای بزرگ با کناره های منقسم دندانه دار، خاردار، ظریف و به رنگ سبز شفاف دارد. خارهای نازک و ظریف راس دندانه های برگ این گیاه، رنگ زرد و ظاهر مشخص در مقابل رنگ سبز پهنک نشان می دهد ضمناً چون کناره رگبرگهای آن لکه های سفید دارد، مجموعاً باعث می شود که توجه به مشخصات برگ، باعث سهولت تشخیص آن از گیاهان دیگر این تیره گردد. کاپتیولهای آن درشت منفرد و دارای گلهای لوله ای و ارغوانی رنگ است. میوه اش سیاه رنگ شفاف، دارای تزئیناتی به رنگ زرد منتهی به تارهای با ظاهر دندانه دار است.
دامنه انتشار شکر تیغال
شمال ایران : گرگان ،کنبد کاووس بین گرگان و نوده در ارتفاعات ۱۵۰ تا ۵۰۰ متری مازندران : کلادرشت ، بابل در ارتفاعات ۴۵۰ متری، امارت در دره هراز در ارتفاعات ۵۰۰ متری ، مغرب ایران ، آذربایجان دشت مرغان ، کرمانشاه : کوه نور. لرستان : باغ سراب در ارتفاعات ۸۵۰ متری، پشت کوه ، خوزستان : شوش حمیدیه ، ۲۵ کیلومتری رامهز، جنوب ایران فارس : کازرون ، بوشهر برازجان
نحوه پرورش و نگهداری چای ترشترکیبات موجود در گیاه شکر تیغال :
این گیاه حاوی سلولز، نشاسته و قندی به نام «ترهالوز» است و در آن یک ماده ی ضد حساسیت وجود دارد که برای درمان مبتلایان به تنگی نفس مفید است. شکر تیغال در طب سنتی به عنوان طعم دهنده کاربرد داشته و در کتاب های قدیمی طب سنتی از آن به عنوان ملین و متعادل کننده ی دستگاه گوارش نام برده اند.
شکر تیغال ( شکرکه ) طبیعت سرد و نیمه مرطوب دارد .
خواص گیاه شکر تیغال :
گیاه شکر تیغال سرشار از مواد آنتی اکسیدان است و به عنوان یک ماده ضد سرطان طبیعی شناخته می شود. استفاده از شکر تیغال برای سلامت دستگاه گوارش مفید است، خاصیت ملین دارد و به درمان یبوست کمک می کند. شکر تیغال به دلیل خاصیت خلط آوری برای درمان سرفه، سیاه سرفه و سرماخوردگی مفید است. شکر تیغال شدت اخلاط و سوزش مری را تسکین می دهد. تحقیقات نشان داده است، استفاده از عصاره گیاه شکر تیغال از طریق حداقل یک یا چند مکانیسم می تواند ترشح اسید معده را منظم و نیز خاصیت ضد زخم داشته باشد و استفاده از آن برای درمان زخم معده مفید است. گیاه شکر تیغال اثر مثبتی بر تقویت حافظه و قدرت یادگیری دارد و برای رفع افسردگی مفید است.
در طب سنتی از ترکیب گیاه شکر تیغال با ژلاتین در آب جوش، برای درمان سرفه ای که بر اثر غلبه خون و صفرا است، استفاده می شود. این ترکیب، خشونت شش ها را برطرف کرده و صدا را باز می کند. ترکیب شکر تیغال، شکر و ترنجبین می تواند التهابات گرفتگی صدای کودکانی را که زیاد گریه می کنند، بهبود بخشد. همچنین مصرف این گیاه برای تقویت صدا و حنجره بسیار مفید است و استفاده از آن، برای رفع خشکی و سوزش گلو موثر است.
از دیگر خواص گیاه شکر تیغال، کمک به تقویت عضلات است و مصرف آن، انعطاف پذیری ستون مهره ها را افزایش می دهد. در طب سنتی از خواص شکر تیغال، برای درمان فشار خون بالا، تصلب شرایین و سکته قلبی استفاده می شود. این گیاه همچنین برای پایین آوردن تب و درمان تکرر ادرار مفید است.
از دیگر خواص شکر تیغال می توان به موارد زیر اشاره کرد :
ضد سرطان، شکرتیغال به دلیل داشتن اثرات آنتی اکسیدانتی تری هالوز یک ماده ی ضد سرطانی محسوب می گردد.
تسکین سوزش مری
درمان چاقی
درمان افسردگی
رفع خشکی گلو و معده
درمان یبوست، به دلیل خاصیت ملین بودن در درمان یبوست مفید است.
تقویت و تنظیم دستگاه گوارش
تقویت صدا و حنجره
رفع خشونت شش ها
درمان سرفه، سیاه سرفه و سرماخوردگی،به دلیل داشتن خاصیت خلط آوری برای درمان موارد مذکور مفید است.
مضرات مصرف شکر تیغال :
مصرف شکر تیغال در افرادی که مبتلا به فشارخون هستند باید با احتیاط باشد.
زیاده روی در مصرف آن، حالت تهوع ایجاد می کند.
میزان توصیه شده برای مصرف شکر تیغال هجده گرم است.
اگر پیله ی شکر تیغال را تهیه کردید؛ حتما آن را بشکنید و حشره ی سیاه رنگ درون آن را جدا کرده و آن را پاک کنید.
