از نظر قانون آیین دادرسی کیفری، بعد از اینکه تحقیقات مقدماتی در دادسرا انجام شد، بازپرس یا دادیار مسئول رسیدگی به پرونده، باید، با صدور یکی از انواع قرار نهایی، اقدام به بیان نتایج تحقیقات خود کند. انواع قرار نهایی صادر شده در دادسرا که شامل مواردی نظیر قرار منع تعقیب، قرار مجرمیت یا کیفر خواست می باشد، هر کدام، معنا، آثار و شرایط صدور مخصوص به خود را دارند. یکی از انواع قرار نهایی دادسرا، قرار ترک تعقیب است که به درخواست شاکی پرونده، صادر خواهد شد و به موجب آن، روند رسیدگی به جرم و تعقیب متهم، متوقف می گردد. صدور قرار ترک تعقیب، شرایط منحصر بفردی داشته و صرفا، در خصوص جرایمی که شرایط صدور قرار ترک تعقیب را دارند، امکان پذیر خواهد بود. از این رو، با توجه به اهمیت اطلاع از شرایط صدور قرار ترک تعقیب، در این مقاله، قصد داریم، توضیح دهیم که قرار ترک تعقیب چیست و سپس، با مراجعه به قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، شرایط صدور آن را بررسی کنیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، با ما همراه باشید.
قرار ترک تعقیب چیست؟
برای اینکه بتوانیم بگوییم، شرایط صدور قرار ترک تعقیب چیست؟ ابتدا باید، قرار ترک تعقیب را که همانند قرار منع تعقیب، یکی از انواع قرارهای صادره از دادسرا بوده، تعریف کنیم، سپس، با مراجعه به قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال هزار و سیصد و نود و دو، توضیح دهیم، شرایط صدور قرار ترک تعقیب چیست. یکی از انواع قرار های صادره از دادسرا، قرار ترک تعقیب نام دارد و همانطور که از اسم آن، پیدا است، سبب، ترک و متوقف شدن تحقیق درباره جرم و تعقیب متهم پروده می شود. علت توقف رسیدگی به جرم در قرار ترک تعقیب این است که شاکی، در جرایم قابل گذشت، از شکایت خود صرف نظر کرده است. در واقع، شاکی، با تقاضای صدور قرار ترک تعقیب از دادسرا، می خواهد، از حق خود نسبت به مجرم بگذرد. اما، این گذشت، به معنای رضایت نیست و با رضایت، تفاوتی اساسی داشته و آن، این است که بر خلاف رضایت که امکان پیگیری مجدد، وجود نخواهد داشت، در ترک تعقیب، شاکی، تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب، فقط برای یک بار، می تواند، تعقیب مجدد متهم را از دادگاه، تقاضا کند. در واقع، در یک جمع بندی کلی، می توان گفت، این قرار، زمانی صادر می شود که بین شاکی و کسی که از او شکایت شده است، توافقاتی صورت می گیرد که به واسطه آن، شاکی راضی می شود از ادامه روند شکایت خود، صرف نظر کند. البته، از آنجا که برای صدور این قرار، باید، شرایطی، تحت عنوان شرایط صدور قرار ترک تعقیب که در ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری، آمده، وجود داشته باشد، در ادامه، مقاله، قصد داریم شرایط صدور قرار ترک تعقیب را توضیح خواهیم داد. اما اگر متهم به تعهد خود در ظرف یکسال، عمل ننماید، شاکی میتواند فقط برای یک مرتبه دیگر، تقاضای تعقیب مجدد متهم را بنماید. نکته مهم این است که صدور قرار ترک تعقیب در زمره اختیارات دادستان است و به هیچ وجه از سوی هیچیک از طرفین دعوا (شاکی یا متهم) قابل اعتراض نمی باشد. ماده ٧٩ قانون آیین دادرسی کیفری بیان نموده است: در جرائم قابل گذشت، شاکی می تواند تا قبل از صدور کیفرخواست درخواست ترک تعقیب کند. در این صورت، دادستان قرار ترک تعقیب صادر می کند. شاکی می تواند تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک بار تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب درخواست کند. قرار ترک تعقیب در دادسرا و در خصوص جرائم قابل گذشت صادر می گردد و معمولا زمانی اتفاق می افتد که:
- میان شاکی و متهم توافقاتی صورت گیرد تا بر مبنای آن تعقیب متهم تا یکسال متوقف می شود.
- عملی که به متهم منتسب شده است جرم نباشد،
- یا این که عمل انتسابی به متهم جرم است ولی دلیل کافی برای توجه اتهام به متهم در پرونده وجود ندارد.
شرایط و مراحل صدور قرار ترک تعقیب
همان طور که صدور قرار مجرمیت، قرار منع تعقیب و سایر قرار های صادره از سوی دادسرا، دارای شرایط مخصوص به خود است، صدور قرار ترک تعقیب نیز شرایط ویژه ای دارد. از این رو، در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره نحوه و شرایط صدور قرار ترک تعقیب، صحبت کنیم. با توجه به ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری، برای اینکه قرار ترک تعقیب صادر شود، وجود شرایط زیر لازم است: برای صدور قرار ترک تعقیب، پرونده باید در مرحله تحقیقات مقدماتی باشد. از دیگر شرایط صدور قرار ترک تعقیب، این است که برای پرونده، کیفرخواست یا قرار مجرمیت، صادر نشده باشد. برای اینکه بتوان، قرار ترک تعقیب صادر کرد ، جرمی که رخ داده باید در دسته جرائم قابل گذشت باشد و در صورت غیر قابل گذشت بودن جرم، حتی با درخواست شاکی، امکان صدور این قرار، وجود نخواهد داشت. شاکی باید، مراتب رضایت خود و گذشت از جرم را به اطلاع مقامات قضایی برساند و صدور قرار ترک تعقیب را درخواست کند. این قرار، تنها می تواند یک بار صادر شود و امکان صدور مجدد آن نیست. شاکی می تواند، ظرف یک سال از صدور این قرار، تنها برای یک بار، رسیدگی مجدد به دعوی را درخواست کند. وقتی قرار ترک تعقیب صادر شود، متهم اگر زندانی باشد آزاد می شود و اگر با قید وثیقه آزاد باشد، می تواند، وثیقه را نیز آزاد کند.
- برای صدور قرار ترک تعقیب پرونده باید در مرحله تحقیقات مقدماتی (دادسرا) باشد .
- دومین شرط صدور قرار ترک تعقیب این است که برای پرونده کیفرخواست صادر نشود . به عبارتی صدور کیفرخواست امکان صدور قرار ترک تعقیب را از بین می برد .
- برای اینکه بتوان قرار ترک تعقیب صادر کرد ، جرمی که رخ داده باید در دسته جرائم قابل گذشت باشد .
- شاکی باید مراتب رضایت خود و گذشت از جرم را به اطلاع مقامات قضایی برساند . صدور قرار ترک تعقیب از اختیارات دادستان است .
- این قرار تنها می تواند یک بار صادر شود و امکان صدور مجدد آن نیست .
- نکته مهم دیگری که در صدور قرار ترک تعقیب وجود دارد این است که شاکی می تواند ظرف یک سال از تاریخ صدور این قرار رسیدگی مجدد به دعوی را درخواست کند .
- مورد دیگر اینکه امکان اعتراض به قرار ترک تعقیب از جانب متهم و شاکی وجود ندارد. در نهایت وقتی قرار ترک تعقیب صادر شود ، متهم اگر زندانی باشد آزاد می شود و اگر با قید وثیقه آزاد باشد می تواند وثیقه را نیز آزاد کند .
ایراد ماده ترک تعقیب
ایرادی که بر ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری وارد است این است که صدور قرار ترک تعقیب متهم را وابسته به درخواست شاکی کرده و این موضوع با اصل الزامی بودن یا قانونی بودن تعقیب منافات دارد زیرا طبق اصل الزامی بودن تعقیب، تعقیب متهم در تمام جرایم اعم از اینکه واجد حیثیت عمومی باشد یا خصوصی برعهده دادستان است؛ بنابراین وابسته کردن تعقیب متهم به اراده شاکی و درخواست وی، شأن و جایگاه مدعی العموم را کاهش می دهد. پیش بینی قرار ترک تعقیب با انتقاد برخی اساتید روبرو شده است. آنان معتقدند: این مقام قضایی است که با انجام تحقیقات مقدماتی معلوم می کند که آیا شکایت شاکی وارد است یانه و در پایان تحقیقات با صدور قرار نهایی تصمیم قضایی اتخاذ می کند و سپردن این امر به درخواست شاکی را باعث وهن دستگاه قضا دانسته اند.
جرایم قابل گذشت چه جرایمی هستند؟
طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی؛ جرایم قابل گذشت، جرایمی هستند که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است یعنی کل پروسه ی تعقیب و اجرای مجازات بنا بر اجازه ی شاکی است و هر زمانی که شاکی رضایت دهد تعقیب متوقف می شود و اگر در زمان اجرای مجازات رضایت دهد، مجازات متوقف می شود. جرایم غیر قابل گذشت، جرائمی می باشند که شکایت شاکی و گذشت وی در شروع به تعقیب و رسیدگی و ادامه آن ها و اجرای مجازات تأثیری ندارد. یعنی اجازه ی شاکی و رضایتش تاثیری در تعقیب نکردن و مجازات نکردن ندارد. جرائمی قابل گذشت هستند که در قانون کاهش مجازات های حبس های تعزیری در ماده ۱۱ نام برده شده اند؛ به غیر از این جرائم، همگی غیر قابل گذشتند.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
راه چاره برای تعقیب مجدد متهم
