بر اساس قانون امور حسبی ، تنظیم وصیت نامه ، می تواند به سه شکل انجام شود که بر این اساس ، انواع وصیت نامه ، شامل وصیت نامه خودنوشت ، وصیت نامه سری و وصیت نامه رسمی می باشد که هر یک از آنها ، احکام مربوط به خود را دارند . همچنین ، در یک تقسیم بندی کلی دیگر ، تنظیم وصیت نامه ، می تواند به شکل شفاهی ، به صورت عادی و به شیوه رسمی انجام شود . در هر حال ، وصیت کردن ، منجر به الزام شرعی و قانونی ورثه ، مبنی بر عمل کردن به مفاد وصیت می شود ؛ لکن از آن جهت که وصیتنامه محضری تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی ، از اعتبار قانونی و رسمیت بیشتری برخوردار است ، برخی افراد ، تصمیم می گیرند که با استفاده از این قالب ، وصیت نمایند . لذا ، آشنایی با نحوه تنظیم و ثبت این نوع وصیت نامه ، به ایشان کمک می کند که منویات خود را به شیوه بهتری وصیت کنند تا بدون ایجاد اختلاف در میان ورثه ، لازم الاجرا باشد . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی وصیت نامه محضری ، نحوه و شرایط ثبت آن ، پرداخته ایم .
انواع وصیت
- وصیت عهدی
- وصیت تملیکی
در عالم حقوق وصیت را به <<تملیکی و عهدی>> تقسیم می کنند. بر اساس ماده ٔ ۸۲۶ قانون مدنی {وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند}.{وصیت عهدی برخلاف وصیت تملیکی، فرد مالک چیزی نمی شود بلکه اداره ٔ اموال یا اموری به او واگذار می شود}.آموزش مهارت و فنون حقوقی
وصیت نامه محضری چیست؟
وصیت کردن برای بعد از فوت ، از جمله پسندیده ترین اعمالی است که در دین مبین اسلام ، به آن سفارش شده است . با وصیت کردن ، متوفی خواهد توانست تکلیف برخی از امور مالی و غیر مالی خود را برای بعد از فوت ، تعیین نماید . به عنوان نمونه ، می تواند با تعیین وصی برای خود ، به وی ماموریت دهد که مراقب فرزندان صغیرش باشد و یا اینکه از اموالش ، ترتیب پرداخت بدهی های وی را بدهد که این نوع وصیت را ، وصیت عهدی گویند .
در مقابل ، گاهی وصیت کردن ، به این منظور است که وصیت کننده ، به موجب آن ، مالکیت برخی از اموال خود را برای بعد از فوت ، به افراد خاصی واگذار نماید ؛ مثلا اگر خانه ای دارد ، تمام یا بخشی از آن را ، به فرد یا افرادی واگذار کرده که به این نوع وصیت ، وصیت تملیکی گفته می شود . البته ، متوفی صرفا به میزان یک سوم از اموال خود را می تواند به نفع دیگران وصیت کند و وصیت زاید بر ثلث ، نیازمند رضایت ورثه است. در هر حال ، زمانی که متوفی قصد دارد ،تکلیف امور مالی و غیر مالی خود را برای بعد از فوتش تعیین کند ، نیاز به تنظیم یک وصیت نامه دارد . هر چند که وصیت شفاهی نیز ، به لحاظ شرعی ، صحیح بوده و ورثه باید به آن عمل نمایند ، اما از آن جهت که در خصوص وصیت شفاهی ، ممکن است اختلافاتی ایجاد شود ، معمولا افراد ، اقدام به تنظیم وصیتنامه می کنند که این وصیت نامه ، خود به دو نوع وصیت نامه عادی و وصیت نامه رسمی یا محضری است . وصیت نامه عادی ، بر روی یک برگه معمولی نیز قابل نوشتن است و معمولا شاهدانی نیز ، ذیل آن را امضا می کنند تا معتبر باشد ؛ اما از آن رو که اسناد عادی ، ممکن است توسط دیگران مورد خدشه قرار گیرند ، تنظیم وصیتنامه محضری یا رسمی ، این اطمینان را به موصی یا وصیت کننده می دهد که به لحاظ قانونی ، عمل کردن به خواسته وی ، لازم الرعایه است . با این توضیح ، می توان گفت که وصیت نامه محضری یا وصیتنامه رسمی ، نوعی وصیت نامه است که بر خلاف وصیتنامه های عادی ، با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی ، تنظیم می گردد و از آن جهت که وصیت نامه محضری در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده ، نوعی سند رسمی محسوب گردیده و از اعتبار اسناد رسمی برخوردار خواهد بود .
شرایط وصیت نامه محضری
وصیت نامه های محضری ، در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شوند و با سایر انواع وصیت نامه ، از قبیل وصیت نامه سری و وصیت نامه خودنوشت ، تفاوت دارند . شرایط وصیت نامه محضری یا رسمی ، در قوانین مربوطه ، از جمله قانون مدنی و قانون امور حسبی ، به صورت کامل بیان شده است . بر اساس ماده 277 قانون امور حسبی ، ترتیب تنظیم وصیت نامه رسمی و اعتبار آن ، به صورتی بوده که برای اسناد رسمی مقرر شده است . با این حال ، وصیت محضری نیز ، همچون وصیتنامه عادی یا وصیت نامه شفاهی ، نیازمند وجود شرایطی است که در این قسمت قصد داریم آن ها را مورد بررسی قرار دهیم . از جمله شرایط وصیت کننده برای تنظیم وصیت محضری ، این است که وی ، بالغ ، عاقل ، رشید و دارای توانایی و اختیار برای اداره و تصرف در اموال خود باشد . همچنین ، بر اساس قانون مدنی ، در صورتی که شخصی اقدام به خود کشی کرده و سپس ، وصیت نامه ای تنظیم نموده باشد ، در صورتی که اقدام وی منجر به مرگ شود ، وصیت وی صحیح نمی باشد . یکی دیگر از شرایط وصیت محضری ، این است که موصی ، صرفا تا یک سوم از اموال و دارایی های خود را می تواند به نفع دیگری ، وصیت نماید . بر اساس قانون مدنی ، وصیت مازاد بر یک سوم یا بیشتر از یک سوم اموال و دارایی ها ، غیر نافذ بوده و ورثه هستند که می بایست تصمیم بگیرند که به میزان بیشتر از ثلث عمل کنند یا خیر . از دیگر شرایط وصیتنامه محضری ، این است که وصی ، هر زمان که بخواهد ، می تواند اقدام به رجوع از وصیت محضری خود نماید و به دلیل محضری بودن وصیت ، محدودیتی در این خصوص ، ایجاد نمی شود . به این معنا که اقدام به تنظیم وصیت نامه جدید نماید که ملاک اعتبار ، وصیت نامه موخر یا وصیت نامه ای است که جدیدتر تنظیم شده است .
نحوه تنظیم وصیت نامه محضری
وصیت نامه محضری ، همانگونه که از نام آن مشخص است ، به وصیت نامه ای گفته می شود که در محضر یا دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و به همین دلیل ، همچون سایر اسناد رسمی ، تلقی و بدون مراجعه به دادگاه و دریافت حکم ، لازم الاجرا محسوب می شود . اما سوال این است که نحوه تنظیم و ثبت وصیتنامه محضری به چه صورت است ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که نحوه تنظیم وصیت نامه محضری ، مانند تنظیم سایر اسناد رسمی از قبیل تعهد محضری است . به همین منظور ، موصی یا وصیت کننده ، می بایست با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی و همراه داشتن مدارک لازم ، اقدام به ثبت نمونه وصیت نامه محضری نموده و تعرفه مربوط به آن را نیز پرداخت کند .
نحوه تنظیم وصیت نامه محضری به این صورت است که پس از احراز هویت موصی توسط دفترخانه اسناد رسمی ، منویات وی در خصوص وصیت عهدی یا تملیکی ، بر روی یک سند درج شده و مانند سایر اسناد رسمی ، در سامانه مربوطه به ثبت می رسد و در صورتی که وصیت ، از نوع وصیت تملیکی باشد ، در سند مالکیت آن ملک ، مفاد وصیتنامه نیز ، ذکر خواهد شد . پس از امضای فرد ، وصیت محضری ، انجام شده و لازم الاجرا خواهد بود .
اعتبار وصیت نامه محضری
ممکن است این سوال نیز مطرح شود که اعتبار وصیت نامه محضری به چه صورت بوده و آیا اعتبار وصیت نامه محضری ،مانند اعتبار وصیت نامه شفاهی است یا خیر ؟ در خصوص میزان اعتبار وصیت نامه های محضری ، قانون امور حسبی ، چنین مقرر کرده که اعتبار این نوع وصیت نامه ها ، مانند سایر اسنادی است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شوند .
به همین دلیل ، از آن جهت که این وصیت نامه ها اعتبار سند رسمی دارند ، بدون اینکه نیاز به گرفتن حکم از دادگاه باشد ، مفاد آن ، لازم الاجرا محسوب شده و مثلا اگر وصیت تملیکی مربوط به مال غیر منقول است ، آن مال ، به ملکیت موصی له ، در می آید . به همین دلیل است که بر اساس قانون ثبت اسناد و املاک ، مفاد وصیت نامه محضری ، در سند مالکیت قید می شود .
مدارک لازم برای ثبت وصیت نامه محضری
ثبت وصیت نامه محضری در دفاتر اسناد رسمی ، نیازمند آن است که موصی یا وصیت کننده ، با در دست داشتن مدارک مربوطه ، به یکی از دفاتر اسناد رسمی ، مراجعه و با پرداخت هزینه ها ، سند وصیت نامه خود را به ثبت برساند . به همین دلیل ، اطلاع از مدارک لازم برای ثبت وصیتنامه محضری ، ضرورت دارد .
یکی از اولین و مهم ترین مدارک لازم برای ثبت وصیت محضری ، همراه داشتن مدارک هویتی از جمله شناسنامه و کارت ملی وصیت کننده است که ابتدا ، دفتردار اقدام به احراز هویت فرد نموده و پس از آن ، سند وصیت نامه محضری تنظیم خواهد شد .
در وصیت نامه های عهدی ، می بایست مدارک هویتی وصی یا ناظر نیز ، به دفاتر اسناد رسمی ارائه گردد و اگر هم وصیت ، از نوع تملیکی است ، ارائه مدارک هویتی موصی له ، ( شامل شناسنامه یا کارت ملی ) آنها ، ضرورت دارد .
یکی دیگر از مدارک ضروری ، مدارک مربوط به مالکیت مالی است که موصی ، قصد وصیت کردن آن را دارد . به عنوان نمونه ، اگر قصد وصیت کردن یک منزل به نفع دیگری را دارد ، می بایست سند مالکیت آن را به همراه داشته باشد تا مفاد وصیت ، در آن درج شود .
همچنین ، در وصیتنامه های تملیکی مربوط به اموال غیر منقول ، به همراه داشتن مدارک مربوط به استعلام از اداره ثبت ، برای وصیت محضری ضروری است ؛ چرا که باید مالک ملک ، مشخص شود . لکن ، نیازی به اخذ گواهی موضوع ماده 187 قانون مالیات های مستقیم ، از اداره مالیات نمی باشد .
بنابراین وصیت نامه محضری به وصیت نامه ای گفته می شود که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت رسیده و نحوه تنظیم آن ، بدین صورت است که متن آن ، مطابق خواست وصیت کننده، تنظیم شده و به امضای وی می رسد . از جمله مدارک لازم برای ثبت وصیت نامه محضری ، مدارک هویتی وصیت کننده یا موصی ، مدارک هویتی وصی ( در وصیت عهدی ) و سند مالکیت مال غیر منقول ( در وصیت تملیکی ) است . امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
سقف وصیت موصی تا چه مقداری قانونی می باشد؟
