در این مقاله بهطور کامل درباره اینکه سرطان دهانه رحم چیست صحبت میکنیم و به بررسی علائم، علتها، روشهای درمان و راهکارهای پیشگیری از آن میپردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل اقدامات لازم را در خصوص درمان انجام دهید.
سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer) در اثر رشد غیرقابلکنترل سلولهای غیرطبیعی در ناحیه دهانه رحم ایجاد میشود؛ بخشی که رحم را به واژن متصل میکند. این سلولها بهتدریج از حالت طبیعی خارج شده و به بافتهای اطراف گسترش مییابند. علت اصلی این تغییرات، عفونت طولانیمدت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. به زبان سادهتر، وقتی بدن نتواند عفونت ناشی از HPV را از بین ببرد، سلولهای پوشاننده دهانه رحم دچار جهش ژنتیکی شده و بهمرور به سلولهای سرطانی تبدیل شده و منجر به ایجاد سرطان دهانه رحم میشوند.
این سرطان بهطور کلی بر اساس نوع سلولی که درگیر شده است، به دو نوع اصلی تقسیم میشود که در ادامه در خصوص هر یک از آنها توضیحات دقیقی مطرح میکنیم.
کارسینوم سلول سنگفرشی حدود 90 درصد از موارد سرطان دهانه رحم را تشکیل میدهد. این نوع سرطان از سلولهای سنگفرشی که سطح بیرونی دهانه رحم (اگزوسرویکس) را پوشاندهاند، آغاز میشود. بهدلیل اینکه این سلولها در تماس مستقیم با واژن هستند، بیشتر در معرض عفونت با ویروس HPV قرار میگیرند. زگیل تناسلی ناشی از انواع خاصی از HPV ممکن است زمینهساز تغییرات سلولی سرطانی شود. (برای تشخیص بهتر علائم بهتر است ابتدا در خصوص اینکه زگیل تناسلی چیست و چه علائمی دارد اطلاعات لازم را کسب کنید.) معمولا این نوع سرطان بهکندی رشد میکند و در صورت غربالگری منظم، در مراحل ابتدایی قابل شناسایی و درمان است.
آدنوکارسینوم نوع دیگری از سرطان دهانه رحم است که در سلولهای غدهای (گلاندولار) ناحیه اندوسرویکس ایجاد میشود. این نوع معمولا عمقیتر و پنهانتر از کارسینوم سلول سنگفرشی رشد میکند و به همین دلیل ممکن است در آزمایشهای غربالگری دیرتر تشخیص داده شود. آدنوکارسینوم در زنان جوانتر نیز دیده میشود و با برخی از انواع پرخطر ویروس HPV، از جمله نوع 18، ارتباط مستقیم دارد.
برای پاسخ به این پرسش که علت سرطان دهانه رحم چیست باید به تاثیر ژنتیک، رفتارهای جنسی و عوامل محیطی توجه کرد. اصلیترین علت ایجاد این بیماری عفونت مداوم با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است، اما عوامل دیگری نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند:
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): ویروس HPV عامل حدود 99 درصد موارد سرطان دهانه رحم است. انواع پرخطر این ویروس، بهویژه نوع 16 و 18، موجب ایجاد تغییرات ژنتیکی در سلولها میشوند. برای کنترل این بیماری و پیشگیری از سرطان دهانه رحم پزشک معمولا محصولاتی مانند کپسول نواکسا تجویز میکند.
سابقه رابطه جنسی پرخطر: شروع فعالیت جنسی در سنین پایین، داشتن شرکای متعدد یا شریک پرخطر، احتمال تماس با ویروس HPV را افزایش میدهد و در نهایت منجر به سرطان دهانه رحم زنان میشود.
سیگار کشیدن: ترکیبات شیمیایی دخانیات در سلولهای دهانه رحم تجمع پیدا کرده و باعث آسیب DNA میشوند. زنان سیگاری دو برابر بیشتر از دیگران در معرض این سرطان هستند.
سیستم ایمنی ضعیف: ابتلا به ویروس HIV یا مصرف داروهای تضعیفکننده ایمنی، توان بدن برای مقابله با عفونت HPV را کاهش میدهد و روند پیشسرطانی را تسریع میکند.
رژیم غذایی نامناسب: کمبود ویتامینها، میوه و سبزیجات تازه در رژیم غذایی ممکن است باعث ضعف سیستم ایمنی و افزایش خطر بروز سرطان شود.
شناخت عوامل خطر به شما کمک میکند تا با اصلاح سبک زندگی و انجام واکسیناسیون، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
اغلب زنان در مراحل اولیه این بیماری هیچ علامتی ندارند، به همین دلیل غربالگری منظم حیاتی است. با پیشرفت بیماری، علائم سرطان دهانه رحم و هشدارهای سرطان دهانه رحم ظاهر میشوند که نباید نادیده گرفته شوند:
خونریزی غیرطبیعی واژینال: شامل خونریزی بعد از رابطه جنسی، بین قاعدگی یا پس از یائسگی.
ترشحات غیرمعمول واژن: گاهی با بوی بد یا حاوی خون.
درد هنگام رابطه جنسی یا در ناحیه لگن.
تورم پاها
وجود خون در ادرار یا مشکل در ادرار کردن در مراحل پیشرفتهتر.
اگر هر کدام از این نشانههای سرطان دهانه رحم را مشاهده کردید، باید فورا برای بررسی به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان سرطان دهانه رحم به مرحله بیماری، سن بیمار و تمایل او به حفظ باروری بستگی دارد. سرطان دهانه رحم درمان دارد و در حالت تشخیص زودهنگام، درمان کامل امکانپذیر است.
جراحی: در مراحل اولیه، با عمل جراحی میتوان بافت سرطانی را برداشت. در برخی موارد از «هیسترکتومی رادیکال» (برداشتن رحم، دهانه رحم و بخشی از واژن) استفاده میشود.
رادیوتراپی: در این روش، اشعه با انرژی بالا برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. معمولا در مراحل پیشرفته یا پس از جراحی برای نابودی سلولهای باقیمانده انجام میشود.
شیمیدرمانی: داروهای شیمیدرمانی بهشکل وریدی تزریق میشوند تا رشد سلولهای سرطانی متوقف شود. در برخی موارد، شیمیدرمانی همراه با رادیوتراپی انجام میگیرد تا اثر درمان افزایش یابد.
انتخاب روش درمانی باید تحتنظر پزشک متخصص انکولوژی و براساس نتایج تشخیص سرطان دهانه رحم تحویز شود. در حالتی که درمان موفق باشد، امکان بارداری پس از آن نیز وجود دارد.
برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و کنترل آن، رعایت سه اصل ضروری است:
آزمایش پاپاسمیر با بررسی سلولهای دهانه رحم، تغییرات غیرطبیعی را قبل از سرطانی شدن شناسایی میکند. تست HPV نیز وجود ویروس پرخطر را تشخیص میدهد. انجام این دو تست بهشکل دورهای، اصلیترین ابزار پیشگیری از تبدیل ضایعات پیشسرطانی به سرطان است.
واکسنهای جدید مانند گارداسیل، در برابر انواع پرخطر HPV محافظت ایجاد میکنند. واکسیناسیون در سنین نوجوانی (قبل از شروع فعالیت جنسی) بیشترین اثربخشی را دارد، اما برای بزرگسالان نیز توصیه میشود.
کاهش رفتارهای پرخطر جنسی، استفاده از کاندوم در روابط جنسی و ترک سیگار از مهمترین گامها در پیشگیری از سرطان هستند. کاندوم خطر انتقال HPV را کاهش میدهد، هرچند محافظت کامل ایجاد نمیکند.
با رعایت این اقدامات و افزایش آگاهی درباره سرطان دهانه رحم زگیل تناسلی و نقش HPV، میتوان از بروز این سرطان جلوگیری کرد.
سرطان دهانه رحم یکی از معدود سرطانهایی است که میتوان بهطور کامل از آن پیشگیری کرد. انجام تستهای منظم غربالگری، واکسیناسیون در برابر ویروس HPV و پرهیز از رفتارهای پرخطر، سه ستون اصلی مقابله با این بیماری است. اگرچه راه درمان سرطان دهانه رحم بسته به مرحله بیماری متفاوت است، اما در صورت تشخیص زودهنگام، سرطان دهانه رحم قابل درمان است و بیماران میتوانند زندگی سالمی را ادامه دهند. آگاهی، توجه به علائم سرطان دهانه رحم و اقدام بهموقع برای تشخیص، بهترین راه نجات از این بیماری خاموش است.
