معرفی فیلم اختاپوس

فیلم سینمایی اختاپوس فیلمی موزیکال در ژانر کودک و نوجوان می باشد که قرار هست تمامی شخصیت های نوستالژیک دهه ی شصت شمسی نظیر خاله سوسکه و آقا موشه, آهوی پیشونی سفید, عفریته, عجوزه, سالار, گرگ, روباه و خرس پلیس را برای تماشاگر زنده کند. این شخصیت ها در قالب ماجرای دور شدن یک آهوی زیبا از خانه اش و اتفاقاتی که در جریان آن رخ می دهد, بازخوانی خواهند شد.«سه گانه “اختاپوس”، دفتر اول : آهوی پیشونی سفید» نام جدید پر هزینه ترین کار کودک و نوجوان تاریخ سینمای ایران است که سید جواد هاشمی آنرا نوشته و کارگردانی کرده است سید جوادهاشمی که بیش تر او را با نقش رزمنده در ذهن داریم، نخستین تجربه نویسندگی و کارگردانی اش در سینما یک غافل گیری محض بود. او که تا پیش از این در 24 فیلم – که عمدتاً مضمون دفاع مقدس داشتند – ایفای نقش کرده بود، این بار سر از یک افسانه فولکور درآورد.هرچند ایفای نقشش در اخراجی های دو و سه او را تا حد یک بازیگر درجه ی 3 نزول داده بود، اما باید اعتراف کرد که آهوی پیشونی سفید یک حرکت رو به جلو هم برای او و هم برای سینمای کودک به شمار می آید. درون مایه اصلی فیلم برگرفته از داستان های فولکور ایرانی است، اما اضافه کردن شخصیت هایی چون گرگ و روباه – شبیه به آن چه در پینوکیو هست – آهوی پیشونی سفید را به مراتب منحصر به فرد تر کرده است.عنوان بندی فیلم در ابتدا کاملا فانتزی و جذاب است و حال و هوای اثر را به خوبی تداعی می کند.هر چند بلافاصله پس از پایان عنوان بندی و شروع داستان، صدای هاشمی را می شنویم که به عنوان راوی انگار دوام نمی آورد و همه فیلم را در یک جمله لو می دهد: جنگ خیر و شر! و این که از ابتدای خلقت و دعوای بین هابیل و قابیل این جنگ برقرار بوده است.اما روی غلتک افتادن ماجرا آن قدر سریع و شیرین هست که این سوتی بی موقع راوی را فراموش کنیم. آهوی پیشونی سفید (با بازی خوب ترلان پروانه) به دل مخاطب می نشیند و باباسالار (با بازی محمدرضا شریفی نیا) به خوبی نمایان گر پدری بد اخلاق است که به در و دیوار گیر می دهد.عجوزه (با بازی درخشان امین زندگانی) هم به اندازه کافی ابزار فریب کاری و اغوا را در اختیار دارد. نامش طولانی است و به دلیل همین طولانی بودن به اختصار عجوزه نامیده می شود. شاید فقط کمی کج سلیقگی در نام اوست که به کار رفته؛ زیرا مطابق آن چه ما در فرهنگ شفاهی سراغ داریم، عجوزه معمولاً به پیرزن های جادوگر پلیدی اطلاق می شود که در فریب کاری چیزی کم ندارند، اما انتخاب این نام برای شخصتی که نه خیلی پیر است و نه البته یک زن، شاید خیلی پذیرفتنی نباشد.به کار گرفتن دیگر شخصیت های فرهنگ فولکور ایران زمین مثل خاله سوسکه و آقا موشه هم بسیار شیرین و گیرا از آب درآمده است. خوش سلیقگی در انتخاب زوج بازیگر (امین حیایی و نیلوفر خوش خلق) برای این داستان هم بر زیبایی آن افزوده و در بخش هایی از فیلم – مخصوصاً سکانس های پایانی – این رابطه تنگاتنگ دو بازیگر بر باور پذیری نماها می افزاید.شعر و ترانه، شوخی و ابتکارات به کار رفته در فیلم آشکارا نشان از آن دارد که هاشمی تلاش می کند در آهوی پیشونی سفید درون مایه هایی امروزی را تزریق کند و می توان گقت تا حدی هم موفق عمل کرده است. تکیه کلام ها و طنزهای کلامی فیلم به خوبی این امر را نشان می دهد و حتی در جاهایی پا فراتر گذاشته می شود و نماد ها و تابلوها هم به خوبی بار طنازی فیلم را به دوش می کشند.استفاده از عناصر زندگی مدرن مثل اجاق گاز، بی سیم، موتور سیکلت و تابلوهای راهنمایی و نشاندن آن ها در بستر یک افسانه قدیمی ایرانی دیدنی از آب درآمده و با نوعی سادگی و درعین حال ملاحت، به دل مخاطب می نشیند.موسیقی جزو جدا نشدنی این اثر است و در بخشی از فیلم جشنواره ای از موسیقی فرهنگ ها و رقص های آیینی آنان را می بینیم. همان طور که پیش تر اشاره شد نوعی تلفیق در بخش موسیقایی فیلم هم مشهود بوده و این تلفیق هم در شعرها و مضامین و هم در سبک های موسیقی به کار رفته، نمایان است.گریم های سنگین، طراحی صحنه ها و لباس ها، زوایای دوربین و نماهای خاص از جمله دیگر نکات مثبت فیلم به شمار می آیند. البته نباید برخی کاستی ها را به ویژه در فیلم نامه از نظر دور داشت. مخصوصاً حضور چند ثانیه ای خود سیدجواد هاشمی با پوششی سفید و موها و ریش های بلند سپید – که اتفاقاً گریمش شباهت عجیبی به پروفسور دامبلدور در سری فیلم های هری پاتر دارد – اصلاً توجیهی نمی یابد. زیرا ما تنها از ظاهرش می توانیم حدس بزنیم که او نماد خیر است و غیر از آن هیچ نشانه ی دیگری به چشم نمی آید. این که او کیست، چگونه آقا موشه را می شناسد و چه طور راز رها کردن آهوهای اسیر را می داند تا به آقا موشه تئوری حمله بدهد، چاله های اساسی است که در فیلم نامه به چشم می آید. البته نباید به عنوان دیگر ضعف فیلم نامه از نظر دور داشت که در یک سوم میانی فیلم، کاملاً باباسالار به فراموشی سپرده می شود و در بخش های پایانی ناگهان سر و کله اش در ورودی شهر آروزها پیدا می شود.خنثی بودن نقش هایی چون راسو و لاک پشت هم دست کمی از نماد خیر – که اسمی هم در فیلم ندارد و تنها چند ثانیه در فیلم ظاهر می شود – از همین دست است و گویا برای اضافه کردن بار طنازی به فیلم نامه افزوده شده اند.در مجموع آهوی پیشونی سفید ساختی دوگانه دارد. در نیمه اول داستان کاملاً کودکانه است و گفت و گو ها، شوخی ها، ترانه ها و حوادث به شکلی است که کاملاً مخاطب آن را می توان کودک دانست. اما از نیمه دوم کاملاً مخاطب بزرگ سال درگیر اثر می شود و شوخی ها به سهمیه بندی سوخت هم می رسد که بی شک باید مخاطب چنین محتوایی را در سنین بالاتر یافت. البته این دوگانگی به روند فیلم خدشه وارد نکرده ولی مانند آن چه در بررسی فیلم کلاه قرمزی و بچه ننه هم اشاره شد، این امر نوعی دست و پا زدن ذاتی فیلم های ژانر کودکان است که در لحظه می خواهند همه گروه های سنی را زیر چتر مخاطبانشان گرد آورند.در پایان با در نظر گرفتن این که اساساً سینمای کودک و نوجوان گونه ای است مهجور و گیشه هم فروشش را به بینی تراش خورده سوپراستار خوش لباس گره زده، تلفیق دل نشین فرهنگ شفاهی با نمادها و نشانه های زندگی مدرن شهری می تواند اثری قابل قبول را به پرده آورد و آن طور که از نام این فیلم بر می آید، شاید بتوان منتظر دفترهای دیگری از این افسانه هم نشست و امید آن را داشت که در کنار توجه به عناصر بصری، فیلم نامه ای با چفت و بست بیش تر را شاهد باشیم.

محمدرضا شریفی نیا، امین حیایی، گوهر خیراندیش، امین زندگانی، نادر سلیمانی، نیلوفر خوش خلق، امیر غفارمنش، هومن حاجی عبدالهی، ترلان پروانه، امیر محمودی، بهادر فاضل، علیرضا شریفی، محمدرضا شریفی، آزیتا رایجی، بهزاد جاودان فرد، فاطمه یوسفی، کاظم محمدی، روژین رحیمی

سایر عوامل فیلم اختاپوس

تهیه کننده: سید مسعود اطیابی،فیلمبردار: فرشاد خالقی،طراح صحنه: داریوش پیروطراح، گریم: شهرام خلج،صدابردار: مهران ملکوتی،مدیر تولید:ایرج طایفه غلامی،آهنگساز: بهنام صبوحی