بسکتبال ورزشی است که در آن دو تیم شش نفره با هم رقابت می کنند و همه آن ها موظف هستند که توپ را فقط با دست خود لمس کنند. در این ورزش دوازده بازیکن (که هر تیم شش بازیکن دارد) و ۲ داور که یکی به عنوان داور اول و دیگری داور دوم است تشکیل این بازی را می دهند. همچنین یک توپ و دو سبد که هر سبد سهم یک تیم است و به عنوان دروازه آن ها به حساب می آید.
فواید ورزش بسکتبال
- كسب تعادل رواني و فراهم بودن زمينه هاي لازم براي رشد رواني
- ايجاد انگيزش مطلوب در افراد براي شركت در فعاليتهاي ورزشي
- ايجاد شخصيت متعادل و روحيه تعاون و همكاري
- تقويت عوامل رواني مانند : اعتماد به نفس ، تمركز و توجه و خود شكوفايي
- كسب نشاط و شادابي
- پرورش و تقويت توان رهبري افراد
- افزايش قدرت تصميم گيري افراد به صورت صحيح و قضاوت منطقي
- پرورش فرد از نظر هوشي و افزايش ظرفيت هاي ذهني
تاریخچه ی بسکتبال
جیمز نای اسمیت یک پزشک کانادایی بود که با ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت آن کشور را گرفت . در سال ۱۸۹۱ یعنی زمانی که دکتر نای اسمیت در دانشگاه ورزش اسپرینگ فیلد (واقع در ایالت ماساچوست آمریکا) درس می داد، رئیس دانشگاه از او خواست ورزشی ابداع و اختراع کند که دانشجویان بتوانند در فصل زمستان در سالن به آن بپردازند تا آمادگی جسمانی خود را برای پرداختن به مسابقات میدانی فوتبال ،هاکی و بیسبال، در فصل بهار و تابستان حفظ کند.
دکتر نای اسمیت پس از بررسی رشته های موجود ورزشی، دریافت که ورزش جدید باید:
- توپ در آن نقش داشته باشد.
- به صورت گروهی به اجرا در آید.
- اصل رقابت در آن رعایت شود.
- و بر مهارت استوار باشد.
- هیچ گونه خشونتی و برخوردهای سخت بدنی مبتنی نباشد.
حاصل این افکار و اندیشه ها ورزشی شد به نام بسکتبال که امروزه پس از سپری شدن نزدیک به یک قرن و اندی از اختراع آن، از پر طرفدارترین و هیجان انگیزترین رشته های ورزش بین المللی است. دکتر نای اسمیت در شروع کار دو سبد که مخصوص حمل میوه بود بر دیوار دو طرف سالن ورزش دانشگاه و در ارتفاعی بلندتر از قد یک انسان قد بلند نصب کرد و به دو گروه از ورزشکاران جوان دانشگاه آموزش داد که توپی را دست به دست بدهند و سعی کنند آن را به درون سبد بیندازند. در این حال ، تیم مقابل باید بکوشد که مانع از انجام این کار شود و توپ را هم از چنگ حریف بربایند و تصاحب کند. نخستین مسابقه ای که به این ترتیب و به صورتی تجربی ترتیب یافت میان دو تیم ۹ نفره در کالج اسپرینگ فیلد بود و اولین گل تاریخ بسکتبال را هم یکی از بازیکنان به نام «ویلیام چیلس» به سبد انداخت. بعدها شخصی به نام «فرانک ماهان» با توجه به اینکه در زبان انگلیسی سبد را بسکت (BASKET) و توپ را بال (BALL) می گویند، این ورزش را بسکتبال نامید. دکتر نای اسمیت ، برای آنکه بازی بسکتبال خشن نشود ، مقررات دقیقی برای آن به وجود آورد .
قوانین ابتدایی
با گذشت زمان قوانینی برای انجام بازی وضع شد. مثلا تعداد بازیکنان هر تیم ۹ نفر تعیین گردید. سپس به ۷ نفر تقلیل یافت و بالاخره این تعداد به ۵ نفر کاهش یافت و تثبیت شد. هر بازیکن می توانست در موقع وقوع خطا به جای کلیه بازیکنان تیم خود پرتاب آزاد را انجام دهد. هر تیم می توانست از شروع تا پایان بازی توپ را در زمین خود به طور دلخواه نگهداری نماید. هر بار که توپ گل می شد بازی با بین طرفین یا جامپ بالjump ball از وسط زمین ادامه می یافت. بازیکنان بلند قد می توانستند در نزدیک سبد قرار گیرند و توپ را به آرامی در سبد جای دهند (قانون سه ثانیه وجود نداشت). در آن زمان سعی شد توجه مدیران مدارس و مسئولان سازمان های ورزشی را به آموزش بسکتبال جلب نمایند. باوجود این تلاش مداوم و پیگیر، آموزش بسکتبال برای مربیان حالت جنبی داشت و اساساً فعالیت آن ها در ورزش های رقابت آمیز دیگری مانند فوتبال آمریکایی متمرکز بود.
خطاهای ورزش بسکتبال
خطای شخصی: 1- بلاک کردن 2- شارژ کردن 3- دفاع از پشت سر 4- تماس با دست 5 – نگهداشتن 6- استفاده غیرقانونی از دستها 7- هل دادن 8- اسکرین غیر قانونی خطای شخصی در تمامی حالات جهت بازیکن خاطی اعلام می شود.
خطای طرفین: خطایی است که دو بازیکن مخالف روی همدیگر در یک زمان انجام می دهند.
خطای غیر ورزشی: خطای شخصی است که به طور عمد روی بازیکن با توپ و یا بدون توپ صورت می گیرد و جریمه آن دو پرتاب آزاد و مالکیت توپ از وسط زمین می باشد.
دیسکالیفه: هرگونه خطایی خارج از روحیه ورزشکاری را با دیسکالیفه (اخراج از زمین بازی) جریمه و دو پرتاب آزاد و مالکیت توپ از وسط زمین به حریف داده می شود.
خطای فنی: خطایی است که بدون برخورد بازیکن بوجود می آید. جریمه آن یک پرتاب آزاد با مالکیت توپ از وسط زمین می باشد. خطای فنی برای بازیکن ذخیره دو پرتاب آزاد با مالکیت توپ و خطای فنی برای مربی و همراه تیم دو پرتاب آزاد و مالکیت توپ است.
خطای تیمی:در هر ده دقیقه، تیمی که خطاهای انجام شده آن بیش از 4 خطا باشد، خطای تیمی محسوب می شود و جریمه آن دو پرتاب آزاد توسط بازیکنی که خطا روی آن اتفاق افتاده است انجام می شود.
خطاي شخصي در بسکتبال:
- 1- بلاك كردن
- 2- شارژ كردن
- 3- دفاع از پشت سر
- 4- تماس با دست
- 5 - نگهداشتن
- 6- استفاده غيرقانوني از دستها
- 7- هل دادن
- 8- اسكرين غير قانوني خطاي شخصي در تمامي حالات جهت بازيكن خاطي اعلام مي شود.
بسکتبال در ایران
دائرةالمعارف بریتانیکا، سال ورود بسکتبال به کشور ایران را ۱۹۰۱ میلادی برابر با ۱۲۸۰ هجری شمسی آورده است. آنچه مسلم است، نخستین نشانه های ورود بسکتبال به ایران در سال های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ دیده شده که آن هم توسط کارکنان سفارتخانه های خارجی در ایران بوده است. در سال ۱۳۱۴، یک مربی ورزش به نام «فریدون شریف زاده» ورزش بسکتبال را به دانش آموزان دبیرستان البرز (کالج البرز) تهران معرفی و پایه گذاری کرد و کم کم دیگر مربیان ورزش به گسترش و آموزش این ورزش پرداختند. در سال ۱۳۲۴، فدراسیون بسکتبال ایران تشکیل شد و نخستین حضور بسکتبال ایران در میدان های بین المللی، در بازی های المپیک لندن (۱۹۴۸) بود.
تیم ملی بسکتبال ایران
تیم ملی بسکتبال مردان ایران تیم بسکتبال بین المللی است که به نمایندگی از ایران در در مسابقات جهانی و بین المللی به میدان می رود. تیم ملی بسکتبال ایران زیر نظر فدراسیون بسکتبال جمهوری اسلامی ایران فعالیت می کند. ایران در حال حاضر بر اساس آخرین رده بندی فیبا در سال ۲۰۱۴ در رده ۱۷ام جهان قرار دارد. تیم ملی بسکتبال ایران در حال حاضر یکی از دو قدرت اول بسکتبال آسیا به شمار می رود و تا به حال در سال های ۲۰۰۷، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳ قهرمان آسیا شد ه است و در سال ۲۰۱۴ نیز مدال نقره بازی آسیایی را به دست آورد. تیم ملی بسکتبال ایران در سال ۲۰۰۸ نیز به المپیک پکن صعود کرد.