یکی از مصادیق داشته های زندگی سعادت است. در روایات آمده است که بعضی از مسائل عامل سعادت انسان است و بعضی از مسائل عامل شقاوت و بدبختی انسان است. مثلاً ازدواج، همسر شایسته، فرزند صالح، مرکب خوب، خانه بزرگ، همسایه خوب برخی نمونه هایی هستند که اگر انسان در زندگی داشت مایه سعادت است. در نقطه مقابل، داشتن همسایه بد، خانه کوچک، مرکب بد، فرزند ناصالح اینها عامل شقاوت هستند. اینها باعث می شوند که انسان دچار ناامیدی و ناراحتی شود. البته دقت کنید که نباید اینها را کلی و تک بُعدی لحاظ کرد. گاهی انسان به دلیل شرایط جامعه در خانه ای کوچک زندگی می کند ولی سعادتمند است. مرکب خوبی ندارد و بعضی امکانات را ولی شرایط طوری است که سعادت را لمس می کند. هر یک از اینها می توانند عامل شقاوت یا سعادت باشند ولیکن علت تامه نیستند بلکه علت ناقصه اثرگذار هستند. حتی در زندگی امامان هم مشاهده می کنید که اینطور نبوده که همه اینها را در کنار هم داشته باشند. گاهی همسر یکی بد بوده، همسایه یکی بد بوده یا فرزند نااهل داشته! نکته اینجاست که داشتن یکی از اینها زندگی را به خطر نمی اندازد.
مصداق بعدی از دارایی های انسان، عیش یا زندگی گوارا است. نبودِ امنیت، جدا شدن از دوستان، حاکمِ بد، همسر بدزبان، همسایه بَد، اینها در روایات به عنوان چیزهایی که عیش انسان را ناگوار می کند یاد شده اند. مورد بعدی به عنوانِ مصداق داشته های انسان، راحت است. بعضی چیزها مایه آسایش انسان در زندگی هستند. مثل همسر شایسته ای که دین و دنیای انسان را آباد می کند یا خانه بزرگی که بدی زندگی انسان را می پوشاند یا دختری که در خانه است و با ازدواج به موقع از خانه می رود. اینها مایه راحتی و آسایش انسان هستند.
مورد بعدی خیر است. مال و فرزند به عنوان خیر معرفی شدند. البته خیر به اینها محدود نمی شود و حِلم، عِلم، عبادت، ذکر الهی نیز به عنوان مصادیق خیر لحاظ شدند که انسان باید در زندگی به آنها باید توجه پیدا کند. ما در روایاتمان بحثی داریم با عنوان خیر دنیا و آخرت. بعضی چیزها به عنوان مصادیق خیر دنیا و آخرت معرفی شده اند مانند زبان ذاکر؛ این که زبان انسان به ذِکر بچرخد. حرف که می زنند همراه با حرف های ناشایست است. در حالی که زبان هایی نیز دائماً به ذِکرهای توحیدی لااله الا الله و لا حول ولاقوه الا بالله متبرک است. قلب شاکر و خاشع نیز به عنوان خیر دنیا و آخرت معرفی شده است. قلبی که به جای شکایت اهل شکر و خضوع است و در مقابل خدا و فرمان او خاضع است. بدن صابر نیز به عنوان دیگر مصداق خیر دنیا و آخرت معرفی شده است.
بدن صابر بدنی است که در راه خدا شکیبایی و صبر دارد. مورد بعدی همسری که امین در آبرو و مال انسان است. خوش گمانی و امیدواری به خداوند این هم خیر دنیا و آخرت است. نگاه های ناامیدانه به خداوند عقیده را سست می کند. همیشه در ذهن و دل ما باید خوش گمانی و امیدواری به خداوند وجود داشته باشد. همچنین، راستگویی و امانتداری به عنوان خیر دنیا و آخرت معرفی شده اند. در روایات داریم که صبر در هنگام ناگواری و شُکر در هنگام گشایش و دارایی نیز خیر دنیا و آخرت هستند.
به طور کلی، خیر دنیا و آخرت در این است که انسان دین الهی را به عنوان چراغ راه خود در زندگی قرار دهد. دین الهی مانند سیستم عامل انسان و زندگی او است در همه ابعاد. اگر واقعاً به دین الهی عمل کردید و بر اساس برنامه های آن زیستید خیر دنیا و آخرت را به دست می آورید.
