بامیه گیاهی گل دار از تیره ی پنیرکیان است که فواید بسیاری برای سلامتی دارد. بامیه گیاهی با ساقه ی راست و پوشیده از موست. گیاه بامیه بویی شبیه به گیاه میخک و تا حدی گیاه پنبه دارد، ولی برگ های آن بزرگ تر و سخت تر هستند و ساقه ی ضخیم تری دارد. بهترین زمان برای برداشت بامیه زمانی است که غلاف (پوست) گیاه سبز، نازک و نابالغ است.
براساس اعلام وزارت کشاورزی ایالات متحده بامیه گیاهی یک ساله و گرمسیری است که به آب وهوای مرطوب و دمای بالای ۵/۲۹ درجه ی سانتی گراد نیاز دارد و دراثر سرما و یخ زدگی خیلی زود آسیب می بیند. میوه ی بامیه، درواقع غلافی دراز است که موهای ریزی دارد و اجزای سخت ندارد. البته گونه های مختلف این گیاه در طول، رنگ و صافی تفاوت دارند. گیاه بامیه در خاک های زهکشی شده و پر از کود بهتر رشد می کند. بامیه از لحاظ اقتصادی گیاهی باصرفه است. زیرا جوانه، گل، غلاف، ساقه، برگ های تازه و تخم آن ارزش اقتصادی دارد. می توان از بامیه در خورشت ها، سالادها و سوپ ها استفاده کرد. برای بهره گیری از خواص بامیه می توان آن را به شکل خام، خشک شده یا آب پز مصرف کرد. بامیه بعد از پختن به غذا قوام می دهد. اغلب از عصاره ی بامیه به عنوان قوام دهنده در دستورالعمل برخی خورشت ها و سس ها استفاده می شود. مصرف برگ های بامیه احتمال بروز بیماری های ناشی از التهابات را کاهش می دهد.
بامیه یکی از خوراکی های سرشار از فیبر و مواد مغذی است. تقریبا نیمی از فواید و خواص بامیه به خاطر وجود فیبر محلول به شکل صمغ و پکتین است. در نصف فنجان بامیه ی پخته شده نزدیک به ۱۰٪ نیاز روزانه ی فرد به ویتامین B۶ و ویتامین B۹ (اسید فولیک) وجود دارد. در زیر ارزش غذایی نصف فنجان بامیه برش شده و پخته شده آمده است:
۱٫۵ گرم پروتئین؛
۵٫۸ گرم کربوهیدرات؛
۳۷ میکروگرم اسید فولیک؛
۱۳ میلی گرم ویتامین C (معادل ۲۲٪ نیاز روزانه ی بدن به این ویتامین)؛
۴۶ میلی گرم منیزیم (معادل ۱۱٫۵٪ نیاز روزانه ی بدن به این ماده ی معدنی)؛
۴۶۰ IU ویتامین A (معادل ۹٫۲٪ نیاز روزانه ی بدن به این ویتامین)؛
۲ گرم فیبر (معادل ۸٪ نیاز روزانه ی بدن)؛
۲۵۷ میلی گرم پتاسیم (معادل ۷٫۳٪ نیاز روزانه ی بدن به این ماده ی معدنی)؛
۵۰ میلی گرم کلسیم (معادل ۵٪ نیاز روزانه ی بدن به این ماده ی معدنی)؛
0٫۴ میلی گرم آهن (معادل ۲٫۳٪ نیاز روزانه ی بدن به این ماده ی معدنی).
خواص دارویی و درمانی گیاه بامیه برای بدن
درمان دیابت و قند خون
تحقیقات نشان داده که فیبر موجود در بامیه خورشتی باعث بهبود گلیسمی و حساسیت به انسولین شده و باعث کاهش قند خون می شود. مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و فیبر موجود در بامیه باعث کاهش کلسترول خون در افراد دیابتی می شود. گیاه بامیه می تواند سطح قند خون را کاهش داده و برای درمان دیابت مفید باشد، بامیه حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد و با افزایش تولید انسولین در پانکراس باعث کاهش قند خون و درمان دیابت می شود. یک تحقیق ثابت کرده که دانه های بامیه با مهار آنزیم آلفا گلوکوزیداز 9 از تبدیل کربوهیدرات های روده به گلوکز جلوگیری می کنند.
نحوه مصرف بامیه برای بیماران دیابتی: نوشیدن آب بامیه روش جدیدی برای درمان بیماران دیابتی می باشد، بامیه ها را خوب بشویید و غلاف آن را جدا کنید، بامیه ها را در یک ظرف لیوان آب بریزید و بگذارید یک شب بماند تا عصاره ی آن در بیاید و هر روز صبح ناشتا آب بامیه را بنوشید.
2. جنین و زنان باردار
فولات موجود در بامیه باعث کاهش نقایص لوله عصبی در جنین می شود، همچنین فولات یکی از مواد مغذی ضروری برای زنان باردار در دوران بارداری می باشد که از سقط جنین و زایمان زودرس پیشگیری می کند. فولات برای افزایش شیر مادر در دوران شیردهی ضروری می باشد.
3. نوزادان و کودکان
مقادیر بالای ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B، تیامین، نیاسین، فولات و ویتامین E و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، فسفر، آهن و روی موجود در بامیه نقش مهمی در رشد جسمی و روحی نوزادان و کودکان دارند. فیبر موجود در بامیه باعث افزایش حرکات روده شده و به درمان
یبوست در نوزادان و کودکان کمک می کند. آهن و مس موجود در بامیه باعث افزایش تعداد گلبول های قرمز خون شده و به درمان کم خونی و آنمی در نوزادان و کودکان کمک می کند. در طب آیورودا، بامیه به عنوان یکی از بهترین دارو ها برای درمان اسهال در کودکان شناخته می شود.
چگونگی مصرف بامیه در کودکان: شما می توانید بامیه را از سن 18 ماهگی برای تغذیه نوزاد خود استفاده کنید، بامیه را مانند سبزیجات دیگر بخارپز کرده و به نوزاد و کودک خود بدهید.
4. مردان
در برخی از منابع ذکر شده که گیاه بامیه برای بهبود اختلالات نعوظ در مردان و افزایش میزان مایع منی مفید می باشد.
5. لاغری و کاهش وزن
مقادیر بالای فیبر موجو در بامیه باعث سیری در افراد شده و با کاهش اشتها و پیشگیری از پرخوری به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند. مصرف بامیه به صورت بامیه خام و بامیه پخته شده برای لاغری مفید می باشد.
6. یبوست
مقادیر بالای فیبر موجود در گیاه بامیه با بهبود حرکات روده به درمان یبوست کمک می کند، نکته ی جالب اینجاست که بامیه از اسهال هم جلوگیری می کند.
7. چربی خون
فیبر موجود در بامیه باعث دفع کلسترول زیادی بدن شده و به درمان کلسترول، تری گلیسیرید و چربی خون بالا کمک می کند.
8. فشار خون و قلب
بامیه منبع خوبی از ویتامین ها و مواد معدنی از جمله پتاسیم است که فشار خون بالا را کاهش می دهد و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و آترواسکلروز را کاهش می دهد.
9. سرماخوردگی
بامیه سبز حاوی مقادیر بالایی آنتی اکسیدان و ویتامین C است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و به پیشگیری و درمان سرماخوردگی کمک می کند. علاوه بر این ویتامین C موجود در بامیه به پاکسازی ریه ها کمک کرده و علائم آسم و حملات آسم را کاهش می دهد.
10. زخم معده و دستگاه گوارش
مقادیر بالای فیبر موجود در بامیه برای سلامت دستگاه گوارش و بهبود هضم غذا مفید بوده و از ابتلا به نفخ و ورم معده، زخم معده و تجمع گاز پیشگیری می کند.
11. چشم
بامیه حاوی مقادیر بالایی ویتامین A و آنتی اکسیدان های بتا کاروتن، گزانتین و لووتئین می باشد که بینایی را بهبود بخشیده و از ابتلا به دژنراسیون ماکولا و آب مروارید پیشگیری می کند.
12. پوکی استخوان
مقادیر بالای کلسیم و ویتامین K12 موجود در بامیه خورشتی باعث تقویت استخوان ها می شود و از ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان جلوگیری می کند.
13. کبد چرب
مطالعات نشان داده که آنتی اکسیدان های موجود در بامیه باعث سم زدایی از کبد می شوند و به درمان بیماری کبد چرب کمک می کنند.
14. سرطان
در یک مطالعه نشان داده شد که لکتین موجود در بامیه باعث مرگ سلول های سرطان پستان شده و می تواند به درمان سرطان پستان کمک کند.
15. کلیه
مصرف منظم گیاه بامیه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های کلیه در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و درمان سنگ کلیه مفید می باشد.
16. کم خونی
بامیه سبز حاوی آهن و مس است که باعث افزایش تولید گلبول های قرمز خون شده و به درمان کم خونی فقر آهن و آنمی کمک می کند.
17. جوان سازی پوست صورت
مقادیر بالای ویتامین C موجود در بامیه باعث کاهش چین و چروک پوست و جوان سازی و درخشش پوست صورت می شود.
ماسک بامیه برای پوست: 4-5 عدد بامیه را در یک مخلوط کن بریزید و خوب مخلوط کنید، مقداری گلاب به آن اضافه کنید و آن را بر روی پوست صورت و گردن خود بمالید، بگذارید 15 دقیقه بماند و سپس با آب سرد بشویید.
18. درمان آکنه و جوش صورت
بامیه خواص ضد باکتری و ضد التهابی قوی دارد و برای درمان آکنه و جوش صورت مفید می باشد.
ماسک صورت با بامیه: بامیه را بشویید و نصف کنید و بر روی صورت خود بمالید، بگذارید 15 دقیقه بماند و سپس با آب سرد خوب بشویید.
19. نرم کننده موی سر
موسیلاژ موجود در بامیه سبز را می توان به عنوان یک نرم کننده طبیعی مو استفاده کرد.
نرم کننده مو طبیعی با بامیه: مقداری بامیه را خوب بشویید و غلاف آن را جدا کنید، بامیه ها را در یک ظرف آب بریزید و بگذارید یک شب بماند تا عصاره آن در بیاید. مو ها را بشویید و آب حاوی موسیلاژ بامیه را بر روی مو ها بمالید و خون ماساژ دهید، سپس با آب بشویید.
20. درمان مو های خشک و آسیب دیده
بامیه یک مرطوب کننده عالی برای پوست سر و مو ها محسوب می شود که می تواند مو های خشک و آسیب دیده را درمان کند.
ماسک موی بامیه: 6-8 عدد بامیه خرد شده را با 1 فنجان آب، 1 قاشق غذاخوری روغن کنجد یا روغن نارگیل ترکیب کنید و بر روی حرارت قرار دهید تا گرم شود، بگذارید خنک شود حالا مقداری ژل آلوئه ورا و یک قاشق غذاخوری عسل را به آن اضافه کنید و بر روی مو ها بمالید. بگذارید 20 دقیقه بماند و سپس موها را با آب گرم و شامپو خوب بشویید.
21. درمان شوره سر
بامیه سبز باعث آبرسانی به پوست سر و مو ها شده و به درمان شوره سر کمک می کند.
عوارض و مضرات گیاه بامیه
- گیاه بامیه سبز ممکن است با داروی متفورمین تداخل ایجاد کند و اثر این دارو را در افراد دیابتی کاهش دهد.
- بامیه حاوی اگزالات است و زیاده روی در مصرف آن ممکن است باعث ایجاد اسهال، گرفتگی و نفخ در برخی افراد شود، بنابراین افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر نباید در مصرف بامیه زیاده روی کنند
- سنگ کلیه : مقادیر بالای اگزالات موجود در بامیه ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه در برخی افراد شود
- نقرس : میزان بالای اگزالات موجود در بامیه باعث افزایش اسید اوریک خون شده و علائم بیماری نقرس را تشدید می کند
- تیروئید : مرکز پزشکی دانشگاه مریلند توصیه کرده که اگر تیروئید کم کار دارید از مصرف سبزیجاتی مانند بامیه خودداری کنید چون عملکرد تیروئید را کاهش داده و ممکن است با دارو های تیروئید تداخل داشته باشند
- مقادیر بالای ویتامین K موجود در بامیه با دارو های ضد انعقاد خون از جمله وارفارین و کومادین تداخل دارویی ایجاد می کند
