یکی از تهدیدهای دنیای مدرن و مجازی علیه کتاب و کتابخوانی است و استقبال از طرح های مختلف برای کاهش این تهدید تدبیری راهگشاست؛ طرح گرنت یکی از این ایده هاست که از سال ۹۵ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه اندازی شد و گام به گام رو به پختگی می رود.طرح گرنت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (حمایت از ترجمه و انتشار کتاب های ایرانی با موضوعات ادبیات داستانی و غیرداستانی معاصر، هنر، اسلام و ایران شناسی و کودک و نوجوان در بازارهای جهانی) که نزدیک به چهار سال از عمر آن می گذرد را می توان یکی از طرح های موفق دولت یازدهم در حوزه فرهنگ دانست.این طرح با هدف حمایت از ناشران خارجی برای ترجمه و نشر آثار ایرانی به زبان های خارجی در کشورهای مختلف، از طریق مبادلات کپی رایت (حق تکثیر) بین ناشران خارجی و صاحبان آثار در ایران، راه اندازی شد. در سال اول اجرای آن به اشتباه به جای حمایت از ناشران خارجی، از ناشران ایرانی حمایت شد که کتاب های خود را به زبان های خارجی به ویژه انگلیسی، ترجمه و در ایران چاپ می کردند.
در دو سال اخیر با بازنگری در رویکرد و روند اجرا، شورای برنامه ریزی طرح گرنت در وزارت فرهنگ تشکیل و نقشه راه با تدوین و تصویب دستورالعمل و شیوه نامه اجرایی ترسیم و مقرر شد، تقاضاهای تسلیمی از طرف ناشران خارجی در گروه های کارشناسی دبیرخانه گرنت بررسی و برای تصمیم گیری در خصوص رد یا تایید تقاضاها موضوع به شورای برنامه ریزی ارجاع شود.
اگر چه این طرح در سال های ابتدایی با نواقص و مشکلاتی روبرو بود و گاه منجر به این شد که بسیاری ناشران نسبت به کم بودن میزان پرداختی آن واکنش نشان بدهند و از دریافت آن منصرف شوند، حالا توانسته تا حدودی جای خود را در بازارهای بین المللی باز کند. امروز ناشرانی از کشورهای مختلف جهان گرنت ایران را دریافت می کنند تا کتاب های ایرانی را در کشور خود ترجمه و منتشر کنند، گرنت ایران رفته رفته پیمودن مسیر صحیح را در بازارهای جهانی در پیش گرفته است.
خانه ام کجاست نوشته رضا دالوند، چه کسی آقای صورتی را می شناسد؟ نوشته مژگان کلهر، افسانه پیاز از فاطمه الزهرا امامی، وسط راهروی تاریک نوشته مهدی رجبی، هرس نوشته نسیم مرعشی، بی کتابی از محمدرضا شرفی خبوشان، نردبانی رو به آسمان اثر یوسف قوجق، زیبا صدایم کن اثر فرهاد حسن زاده، حتی یک دقیقه هم کافی است نوشته آتوسا صالحی، پرنده گیج نوشته کامبیز کاکاوند، شوخی نوشته مرجان کشاورزی، دوست مردم شهر نوشته مهدخت کشکولی، تن تن و سندباد نوشته محمدمیرکیانی، سفید سفید تنها بود و شاخ ها در باد، ریشه ها در خاک اثر مصطفی رحماندوست از جمله کتاب هایی است که از ابتدای راه اندازی این طرح از حمایت در نشر بین المللی بهره برده اند.
دبیر طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی (گرنت) گفت: در راستای تأکید برنامه ششم توسعه بر بسترسازی برای حضور بین المللی در عرصه های فرهنگی و در راستای سیاست های کلان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی در حوزه دیپلماسی فرهنگی، دبیرخانه طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی در بازارهای جهانی را از سال ۱۳۹۴ در اداره کل مجامع، تشکل ها و فعالیت های فرهنگی با هدف تقویت صنعت نشر ایران در حوزه بین الملل و گسترش زبان و ادبیات فارسی دایر کرده است.
علی فریدونی ادامه داد: دامنه حمایت دبیرخانه مذکور، شامل کتاب هایی می شود که در داخل کشور و با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است و موضوعات مورد حمایت شامل ادبیات (داستانی و غیر داستانی)، هنر، ایران شناسی، کودک و نوجوان و برگزیدگان جوایز ادبی معتبر جمهوری اسلامی ایران می شود.
وی درباره نحوه اجرای این طرح عنوان کرد: از معیارهای ارزیابی می توان به اعتبار ناشران خارجی، صحت ترجمه، برنامه های ناشر خارجی در توزیع کتاب و گرافیک اشاره کرد. ثبت نام و داوری طرح گرنت از ابتدای آبان ٩٧ به صورت الکترونیک انجام و از طریق سامانه bookgrant.ir انجام می شود. طبق آیین نامه سال ٩٧، تمام کمک هزینه به ناشر یا نماینده قانونی وی پس از ترجمه، انتشار و ارسال پنج نسخه از کتاب به دبیرخانه از طریق مؤسسه نمایشگاه های فرهنگی پرداخت می شود.
ناشرانی از کشورهای الجزایر، ایتالیا، انگلستان، سوئیس، آمریکای لاتین، اسپانیا، تایلند، تایوان، ترکیه، دانمارک، ژاپن، فلسطین، فرانسه، کره، سوئد، چین، انگلیس، ایتالیا، مصر، تونس، آلمان، صربستان، آذربایجان و قزاقستان کتاب هایی به زبان های عربی، ایتالیایی، انگلیسی، اسپانیایی، آلمانی، استانبولی، تای، چینی، ژاپنی، عربی، فرانسوی و کره ای کتاب هایی از ایران را ترجمه و در دست انتشار دارند.
تداوم فعالیت دبیرخانه طرح گرنت در دوران قرنطینه
مدیر اجرایی طرح گرنت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: فعالیت های دبیرخانه این طرح در دوران تعطیلی فعالیت های فرهنگی کشور به دلیل شیوع ویروس کرونا همچنان ادامه داشت. در شرایطی که مقابله با ویروس کرونا بسیاری از فعالیت های فرهنگی و هنری را تقلیل داد یا تعطیل کرد، در راستای انتقال ادبیات ایران در بازارهای جهانی، طرح گرنت به منظور تشویق ناشران به ترجمه و انتشار کتاب ایرانی در بازارهای جهانی به صورت الکترونیکی در نشانی به فعالیت خود در پذیرش و بررسی و داوری درخواست ها ادامه داد.
بر این اساس، تمام ناشران خارجی که تمایل به ترجمه آثار ایرانی دارند، می توانند مبلغ حمایتی تا یکهزار یورو برای کتاب کودک و حداکثر سه هزار یورو برای کتاب بزرگسال بر اساس معیارهای داوری، همچون توانایی ناشر خارجی در توزیع کتاب، ضریب اثر زبان مقصد و توانایی مترجم در یافت کنند. با توجه به شرایط پیش رو در تعطیلی نمایشگاه های کتاب خارج از کشور (پاریس و بلونیا)، این طرح می تواند به عنوان پل ارتباطی در حوزه نشر بین الملل ایفای نقش کند.
فریدونی تصریح کرد: علاقه مندان، آژانس های ادبی و ناشران می توانند از طریق سامانه این طرح درخواست های خود را ارائه کنند و زمینه ساز ورود کتاب های ایرانی در بازارهای جهانی باشند. این سامانه در سال جدید درخواست هایی از چند کشور دریافت کرده که در مرحله داوری و بررسی کارشناسی است.
