هنر پیله دوزی چیست؟

مواد اولیه

• پارچه : بیشتر مخمل ، ماهوت یا ساتن سرمه ای یا مشکی
• پیله ی الوان یا خود رنگ
• انواع سرمه : ساده ، الماسی ، طلایی یا نقره ای ، مات
• مروارید کروی یا اشکی یا گندمی
• چسب سرد مایع
• نخ محکم
• پشم شیشه (جهت سرد نمودن)
• منجوق و گاهی پولک

شیوه دوخت پیله

ابتدا بادامه پیله ابریشم را که گاه به صورت خود رنگ و گاه به صورت رنگ شده می باشد را به دو نیم می کنند ؛ برای این کار ابتدا الگوی مورد نظر را روی کاغذی برش داده ، آن را روی پیله می گذارند. سپس خطوط دور آن را با مداد کشیده و دورآن را با قیچی می برند تا الگوی فوق از پیله به دست آید سپس وسط دو جدار پیله را از هم باز می کنند که پیله نازکتر شود. سپس با گذاشتن پنبه در زیر آن ، پیله را مطابق طرح روی پارچه می دوزند. (گذاشتن پنبه درزیر پیله بدین علت است ، که کاربرجسته شده و جلوه بیشتری نیز داشته باشد.) روی پیله را نیز با استفاده از ملیله و گاهی مروارید و منجوق بخیه می زنند. به کارگیری ملیله و مروارید به این رودوزی جلوه ی بیشتری می بخشد.

برای برش پیله ابتدا الگوی مورد نظر را روی کاغذی برش داده آن را روی پیله گذارده وخطوط دور آن را با مداد کشیده وبعد دور آن را با قیچی می برند تا الگوی فوق از پیله به دست آید سپس وسط دو جدار پیله را از هم باز می کنند که پیله نازکتر شود پس از تهیه تمام برش های لازم از پیله، آنها را مطابق طرح روی پارچه قرار داده و به وسیله ی سوزن و نخ و در قسمت روی پیله با استفاده از ملیله و گاهی مروارید و منجوق بخیه می زنند، باید توجه داشت که هنگام استفاده از ملیله و مروارید، ملیله در قسمت هایی از طرح قرار گیرد که لطمه ای به طرح نزند بلکه جلوه ی بیشتری به آن بدهد.

برای دوخت پیله ی برجسته لازم است در زیر برش های پیله پنبه گذاشته شود انواع دوخت های که در پیله دوزی به کار می روند عبارتند از: ساقه دوزی با سرمه، دوخت بسته، مروارید دوزی.

کاربرد پیله دوزی

آثار باقيمانده در موزه هاي ايران و خارج بخصوص موزه هاي: ارمتياژ و متروپوليتن نيويورك از مجد و شكوه اين دوخت دردوران افشاريه، زنديه و قاجاريه حكايت مي كنند و شهرهاي اروميه، تبريز، اصفهان، كاشان، تفت مهريز، يزد، رشت و تهران ازمراكز آن به حساب مي آمدند. اين دوخت در حال حاضر از رونق گذشته برخوردار نمي باشد. طرح هايي كه در پيله دوزي بكار مي رود بيشتر شامل: پرندگان، گل و بوته و گل هاي حاشيه اي مي باشد.

از اين دوخت بيشتر براي تزئين تابلوها و يقه و سمبوسه لباس استفاده مي نمايند. از مواد مورد نياز در اين دوخت مي توان به پارچه (بيشتر مخمل، ماهوت يا ساتن سرمه اي يا مشكي اسم برد)، پيله الوان يا خود رنگ، سرمه ساده، الماسي طلايي يا نقرهاي، بلرسنت، سرمه اي مات، مرواريد كروي يا اشكي يا گندمي، چسب سرد مايع، نخ محكم، پشم شيشه جهت برجست نمودن،منجوق و پولك اشاره كرد.

سخن آخر

از مراکز پیله دوزی می توان شهرهای ارومیه، اصفهان، کاشان، تفت، مهریز، یزد و رشت را نام برد.

هنرهای دستی با نمد