به خصوص در شهر بزرگی مثل تهران که رفتوآمدهای روزانه و قرار گرفتن کودکان در محیطهای شلوغ احتمال ابتلا را بیشتر میکند، داشتن برنامه مراقبتی دقیق اهمیت دوچندان پیدا میکند. در چنین شرایطی همراهی پرستار کودک در منزل میتواند نقش مؤثری در کاهش نگرانی والدین داشته باشد، زیرا این همراهی باعث میشود مراقبتها با دقت بیشتری انجام شود و علائم هشداردهنده آنفولانزای کودک شما زودتر تشخیص داده شوند.
آنفولانزا در بسیاری از موارد یک بیماری خود محدود شونده است، اما در کودکان بهویژه کودکان زیر 5 سال یا کودکانی که بیماری زمینهای دارند، میتواند با سرعت بیشتری پیشرفت کند و عوارض جدیتری ایجاد کند. تب بالا، بیحالی قابلتوجه و بیاشتهایی طولانی از مهمترین نشانههایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود 1 میلیارد مورد آنفولانزای فصلی ثبت میشود که بین 3 تا 5 میلیون از موارد آن به شکل شدید ظاهر میشود و موجب 290 تا 650 هزار مرگ تنفسی در جهان میگردد. بار این بیماری در میان کودکان چشمگیرتر است، بدین صورت که حدود 10 درصد از کل موارد جهانی آنفولانزا مربوط به کودکان زیر 5 سال است و سالانه نزدیک به 870 هزار کودک در این گروه سنی به علت این بیماری بستری میشوند.
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها(CDC) ، تنها در ایالات متحده هر فصل بین 6٬000 تا 25٬000 کودک زیر پنج سال نیاز به بستری پیدا میکنند و اگرچه مرگومیر کودکان نسبتاً نادر است، اما در فصول مختلف 37 تا حدود 199 مورد مرگ گزارش شده است. این آمارها نشان میدهد آنفولانزا صرفاً یک «سرماخوردگی شدید» نیست و میتواند برای کودکان خردسال یا دارای بیماری زمینهای خطرناک باشد.
پس از مشاهده اولین نشانههای آنفولانزا مانند تب، سرفه، بیحالی یا گلودرد، مراقبتهای صحیح در خانه میتواند نقش مهمی در کنترل بیماری داشته باشد. هرچند آنفولانزا معمولاً طی چند روز تا یک هفته بهبود پیدا میکند، اما استفاده از چند روش ساده میتواند روند درمان را سریعتر و راحتتر کند.
کمآبی یکی از مشکلات رایج در کودکان مبتلا به آنفولانزا است. نوشیدن آب، سوپهای رقیق، آبمیوههای طبیعی و محلولهای مخصوص کودکان کمک میکند بدن کودک توان بیشتری برای مقابله با ویروس داشته باشد. اگر کودک میل به غذا ندارد، حتی چند جرعه مکرر مایعات نیز ارزشمند است.
بدن کودک برای مبارزه با آنفولانزا به انرژی نیاز دارد، بنابراین خواب کافی و استراحت در محیطی آرام و با دمای متعادل یکی از مهمترین مراحل درمان است. بهتر است کودک از فعالیتهای سنگین و قرار گرفتن در معرض هوای سرد دور بماند.
وجود بخار گرم در اتاق میتواند به کاهش سرفه و باز شدن راههای تنفسی کمک کند. استفاده از دستگاه بخور یا حتی قراردادن یک کاسه آب گرم در محیط اتاق میتواند تنفس کودک را راحتتر کند.
در صورت بالا بودن تب میتوان از داروهای تببر مخصوص کودکان طبق توصیه پزشک استفاده کرد. گذاشتن کمپرس آب ولرم نیز میتواند به کاهش تب کمک کند. از استفاده از کمپرس سرد یا حمام آب یخ باید پرهیز شود.
کودکان بیمار معمولاً اشتهای کمتری دارند، اما دادن غذاهای سبک مانند سوپ، فرنی، پوره سیبزمینی یا میوههای آبدار میتواند انرژی لازم را فراهم کند. بهتر است غذاها کمچرب باشند و به اجبار خورانده نشوند.
کودکانِ کوچک بینیشان خیلی حساس است و نمیتوانند خودشان فین کنند. وسایل مفید برای استفاده جهت تخلیه ترشحات بینی کودکان را در ادامه آوردهایم:
مکنده بینی: وسیلهای ساده با مکش دستی که ترشحات را بیرون میکشد.
سرنگ بدون سوزن: مشابه مکنده بینی است، اما برای مکش ملایمتر ترشحات استفاده میشود.
سرم شستوشوی بینی: چند قطره داخل بینی کودک ریخته میشود تا ترشحات شل شده و راحتتر تخلیه شود.
مدیریت سرفه و خشکی گلو مهم است، چون خواب کودک را راحتتر میکند و مانع تحریک بیشتر مجاری تنفسی میشود.
عسل: فقط برای کودکان بالای یک سال میتواند سرفه شبانه را کم کند. مثلاً 1 قاشق چایخوری قبل از خواب.
نوشیدنیهای گرم: چای بدون کافئین، دمنوشهای گیاهی ملایم یا آب گرم میتواند گلو را آرام کند.
بخور و رطوبتدهی: بخور سرد یا مرطوبکننده هوا مخصوصاً در اتاق خواب، باعث کاهش خشکی گلو و سرفه میشود. البته از بخور خیلی داغ برای کودکان کوچک استفاده نکنید تا خطر سوختگی پیش نیاید.
گاهی اوقات علائم در کودکان به گونهای است که ادامه درمان خانگی کافی نیست و مراجعه سریع به پزشک ضروری است. این علائم معمولاً نشانهای از شدت بیماری یا خطر برای کودک هستند و نادیده گرفتن آنها میتواند وضعیت کودک را بدتر کند. موارد مهم شامل:
بیاشتهایی شدید و کاهش تعداد پوشک خیس: نشانه کمآبی یا ضعف کودک است که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
تب مداوم بالای 39 درجه: تب بالا میتواند علامت عفونت جدی باشد و نیاز به بررسی دارد.
خسخس سینه یا تنگی نفس: هرگونه مشکل در تنفس نیازمند ارزیابی فوری است تا از خطرات احتمالی پیشگیری شود.
خوابآلودگی غیرعادی: بیحالی یا خواب زیاد غیرطبیعی میتواند علامت اختلال شدید در بدن یا کمبود انرژی جدی باشد.
لکههای کبودی روی پوست: ممکن است نشانه مشکلات خونی یا واکنش شدید بدن باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.
در بسیاری از خانوادهها وجود مراقبی حرفهای در این دوران خیال والدین را راحتتر میکند. به عبارتی، همانطور که خدمات تخصصی نگهداری از سالمند با دل آسوده برای افراد مسن آرامش ایجاد میکند، مراقبت صحیح از کودک بیمار نیز نیازمند توجه دقیق و علمی است.
برای کاهش احتمال ابتلای کودکان به آنفولانزا رعایت چند راهکار ساده اما مؤثر توصیه میشود. این اقدامات به محافظت از کودک در برابر ویروس کمک میکنند و شدت بیماری را در صورت ابتلا کاهش میدهند. اهکارهای پیشگیری شامل:
شستوشوی دستها: شستن مرتب دستها با آب و صابون به ویژه بعد از آمدن از بیرون یا تماس با سطوح عمومی، از انتقال ویروس جلوگیری میکند.
تهویه مناسب خانه: هوای تازه و جریان هوا در خانه باعث کاهش تجمع ویروسها در محیط میشود.
دوری از افراد بیمار: کم کردن تماس کودک با افرادی که علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند، احتمال انتقال ویروس را کاهش میدهد.
مصرف غذاهای تقویتکننده ایمنی: تغذیه سالم با میوهها، سبزیجات و منابع پروتئینی مناسب، سیستم ایمنی کودک را تقویت میکند.
واکسن آنفولانزا: در صورت مشورت با پزشک، تزریق واکسن سالانه میتواند از ابتلای کودک به فرمهای شدید آنفولانزا پیشگیری کند.
در نهایت، مراقبت خانگی از کودک مبتلا به آنفولانزا زمانی مؤثر است که والدین علائم را دقیق زیر نظر بگیرند و در صورت مشاهده نشانههای هشداردهنده فوراً اقدام کنند. استفاده از کمک مراقبان و پرستاران کودک نیز میتواند سطح ایمنی و آرامش والدین را بالاتر ببرد. با رعایت چند نکته ساده و آگاهی از زمان مراجعه به پزشک، اغلب کودکان بدون نیاز به بستری، دوره بیماری را پشت سر میگذارند.
