خلسه حالتی بین خواب و بیداری است که امواج ذهنی در شرایط آلفا قرار می گیرند و تلقین پذیری انسان افزایش مییابد. در این حالت انسان به خوابی فرو رفته که ذهن کاملا به محیط اطراف آگاه و بیدار است. این حالت حس خوب و سرشاری دارد که هر انسانی دوست دارد در این حالت قرار گیرد. خلسه رفتن همیشه در طول تاریخ بوده و انسان در تمام ادوار و ادیان این حالت را تجربه کرده. تجربه حالات عرفانی، درمان بیماری های روانی و کنترل ضمیرناخودآگاه از کاربردهای این حالت به شمار میرود. در این مقاله سعی داریم تا شما را با مفهوم خلسه آشنا کنیم.
حالت خلسه چیست؟
حالت خلسه نوعی تغییر شرایط هوشیاری است که در آن فرد بین حالت خواب و بیداری واقع شده است. در واقع این حالت پلی است که بین ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه ایجاد شده است و فرد به محیط اطراف آگاه است. در این حالت حواس مربوط به جسم همچون حواس پنچ گانه کاهش می یابد اما ضمیرناخوآگاه همچنان هوشیار است به همین دلیل این حالت را بالاترین میزان تلقین پذیری میدانند.در حالت خلسه امواج فکری انسان در سطح آلفا قرار گرفته و تلقین پذیری انسان افزایش می یابد. در سطح آلفا مغز انسان در عین هوشیاری از محیط اطراف جدا شده و ارتباطی عمیق با درون وی برقرار می کند.
علت ایجاد حالت خلسه
دلایل ایجاد خلسه تغییر در سیستم عصبی بدن است. حالت خلسه مثبت مربوط به فعال شدن اعصاب پاراسمپاتیک بدن است که در آن ضربان قلب فرد آرام شده، امواج ذهنی وی در سطح آلفا قرار می گیرند و ذهن حالت آگاهی و هوشیاری کامل خود را حفظ می کند. با این وجود خلسه منفی موجب فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک بدن شده، احساسات استرس و ترس را در فرد به وجود می آورد. در نهایت، ممکن است منجر به تحریک شدید عضلات و بروز اضطراب در فرد شود.در خلسه عرفانی ، این حالت را جذبه خداوند میدانند که فرد پس از یک دوره سیر و سلوک عرفانی میتواند به یک حالت عرفانی رفته که میتوان از جسم مادی خارج شد و با درون و روح خود ارتباط برقرار کند.
انواع حالت های خلسه کدامند؟
حالت خلسه نوعی تغییر شرایط هوشیاری است که در آن فرد بین حالت خواب و بیداری واقع شده است. در واقع، این حالت به نوعی برقراری ارتباط مابین ذهن آگاه و ضمیر ناخودآگاه انسان اشاره دارد که در آن بدن به حالتی آرام فرو می رود، اما ذهن کاملاً آگاه و هوشیار می ماند. به طور کلی، پنج سطح مختلف برای حالت های خلسه می توان نام برد. در ادامه به تشریح ویژگی های هر یک از سطوح مختلف خلسه می پردازیم.
1. سطح اول؛ خلسه بسیار سبُک
در این مرحله ارتباط مابین ضمیر خودآگاه و ذهن ناخودآگاه بسیار ضعیف بوده و افراد از بیشتر حالات، گفتار و کارهای درونی خود آگاهی دارند. به عبارت دیگر، فرد در خلسه سبک ممکن است روی افکار، اعمال فیزیکی و احساسات خود آگاهی و تسلط داشته باشد. برای مثال، به طور معمول، کسانی که مراقبه ذهنی آگاهانه انجام می دهند، حالات خلسه بسیار سبک را تجربه می کنند.
2. سطح دوم؛ خلسه سبُک
در این سطح ضمیر خودآگاه فرد حالتی رویاگونه از آگاهی را تجربه می کند. به عبارت دیگر، افرادی که خلسه سبک را تجربه می کنند، معتقد هستند که در خیال یا رویای خود گم می شوند. برای مثال، تماشای تلویزیون بدون آگاهی از چیزی که می بینید، خواندن کتاب بدون حضور ذهن، رانندگی کردن بدون به یاد داشتن مسیری که طی کرده اید، همگی نوعی از خلسه سبک به شمار می آیند.
3. سطح سوم؛ خلسه متوسط
در این حالت فرد از ضمیر خودآگاه خود تا حدودی جدا می شود. در واقع، در این سطح از هوشیاری ضمیر ناخودآگاه، معمولاً فرد مورد نظر آگاهی خود از محیط اطراف، زمان و جسمش را از دست می دهد.بسیاری از افراد حالت خلسه را به احتمال زیاد در اولین لحظات بیداری، آخرین لحظات قبل از خواب یا هنگام بیماری و تب تجربه می کنند.
4. سطح چهارم؛ خلسه عمیق
این حالت هنگامی اتفاق می افتد که بدن در حالت خواب آلودگی یا خواب واقعی واقع شده است. در واقع، در این سطح میزان آگاهی و هوشیاری ضمیر خودآگاه انسان در حدی گذرا و مقطعی واقع شده است و به تدریج از میزان هوشیاری آن کاسته می شود. به طور معمول، در این سطح انسان قادر بر دیدن تصاویری عجیب بوده و اتفاقاتی آشنا یا جدید را از ذهن می گذراند. به علاوه، در این سطح از حالت خلسه، انسان گاهی اوقات ممکن است گمان کند که صدایی را شنیده یا چیزی او را لمس کرده است.
5. سطح پنجم؛ خلسه بسیار عمیق
این مرحله با از دست دادن کامل هوشیاری تعریف می شود. برای مثال، می توان به حالت های خوابی عمیق اشاره کرد که در آن هیچ رویایی نمی بینیم. همچنین قرار دریافت در حالت کما نیز نوعی خلسه بسیار عمیق به شمار می آید. به طور کلی، از میان تمامی حالت های خلسه ذکر شده، بهترین حالت برای ایجاد تغییرات روحی، معنوی و روانی با وارد شدن به حالت خلسه ای عمیق امکان پذیر است.
تکنیک ساده برای قرار گرفتن در حالت خلسه
یک روش ساده و موثر برای رفتن در این حالت استفاده از تنفس و شمارش معکوس میباشد بدین ترتیب:
- زمانی برای رفتن به خلسه در نظر بگیرید که در شرایط متعادل باشید و فرصت کافی برای انجام تمرین داشته باشید.
- بر روی زمین دراز بکشید و دستهای خود را در کنار بدن قرار دهید. ( می توانید روی یک صندلی مناسب خود را رها کنید)
- بدن خود را رها کنید بطوری که هیچ قسمت از بدن شما منقبض نباشد.
- قبل از شروع تمرین به خود یاد آوری کنید که با هر شمارش معکوس آرامش و رهایی شما بیشتر میشود و با رسیدن به عدد یک شما در خلسه ای مناسب قرار میگیرید و کاملا آماده انجام تلقینات هستید.
- تنفس عمیق و آرام با توجه بر دم و بازدم انجام دهید.
- شمارش معکوس را از ۲۰ تا ۱ انجام دهید. هر عدد را در ذهن خود مجسم کنید، لحظه ای خیره به آن نگاه کنید و سپس به عدد بعدی بروید.
- تلقینات مورد نظر را انجام دهید.
- با چند نفس عمیق، آرام آرام به حالت طبیعی برگردید.
قبل و بعد از تمرین به خود تلقین کنید که در تمرینات بعدی با شمارش های کمتر و در زمان کوتاهتری به خلسه های عمیق تر خواهید رفت.
خطرات حالت خلسه
خلسه اگر به صورت طبیعی و ناخودآگاه رخ دهد، از اراده انسان خارج است و نمی توان از وقوع آن جلوگیری کرد، که به طور کلی خطری ندارد. البته این حالت و جدا شدن روح از جسم برای یک فرد سالم معمولی به ندرت پیش می آید.اما افرادی که تمرینات متعدد و سعی و کوشش بسیار برای وارد شدن به حالت خلسه انجام می دهند، در معرض خطر هستند. زیرا بسیاری از این افراد پس از مدتی در عالم خواب تصاویر موهوم می بینند و دچار ترس و دلهره می شوند. فلج خواب و بختک، احساس مرگ و قالب تهی کردن، اختلالات خواب، برون فکنی در طول روز و توهم از عوارض وارد شدن بیش از حد به خلسه مصنوعی هستند. در این صورت فرد باید به روانپزشک مراجعه کند.بسیاری از افراد نمی توانند خلسه را تجربه کنند و فقط به حالت ریلکسیشن دست می یابند. اگر شما می خواهید به خلسه فرو روید، بهتر است در حضور فردی آشنا با فنون آن این کار را انجام دهید.
درمان اختلالات روانی با هیپنوتیزم
