آسپارتام نوعی شیرین کننده مصنوعی بسیار کم کالری است و یکی از محبوب ترین جایگزین های قند در غذاها و نوشیدنی های کم کالری از جمله نوشابه های رژیمی محسوب می شود. آسپارتام همچنین در برخی دارو ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.با وجود استفاده و محبوبیت گسترده آن، در سال های اخیر بحث و بررسی هایی مبنی بر این که آسپارتام دارای عوارض نامطلوبی است یا خیر، صورت گرفته است.
آسپارتام چیست؟
یکی از معروفترین شیرین کننده های بازار آسپارتام است. آسپارتام یک شیرین کننده کم کالری محسوب می شود که سبب شیرین شدن غذاها و نوشیدنی ها بدون اضافه کردن کالری زیاد می باشد. آشنا ترین کاربرد آن مربوط به آدامس است. کارشناسان تغذیه و تناسب اندام اعتقاد دارند که متعادل کردن کالری مصرفی با کالری سوزانده شده اهمیت زیادی دارد. این محصول می تواند در برنامه های مدیریت وزن که تغذیه سالم و مفید را با فعالیت فیزیکی ترکیب مي نماید نقش مهمی داشته باشد.
اسپارتام برای اولین بار به عنوان یک شیرین کننده در سال ۱۹۶۵ کشف می شود و برای بار اول در سال ۱۹۷۴ اجازه پیدا می کند که به بازارهای آمریکا ورود داشته باشد. اما این مجوز به علت عدم جامع بودن تحقیقات درباره اثرات این ماده بر روی مغز و احتمال ایجاد سرطان مغز بعد از چند ماه متوقف شد.
1-میزان استاندارد مصرف روزانه
ارزیابی ها و بررسی داده های جدید در این زمینه باعث شدند که مجوز استفاده از آسپارتام در مواد غذای جامد در سال ۱۹۸۱ و برای استفاده در نوشیدنی در سال ۱۹۸۲ صادر گردد تا اینکه بالاخره در سال ۱۹۹۶ این ماده به صورت کاملا رسمی به عنوان یک شیرین کننده شناخته می شود. از آن زمان تاکنون تحقیقات متعددی در مورد آسپارتام و اثرات آن منتشر شده است و مقدار دوز مجاز آن برای مصرف روزانه ۴۰ میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن گزارش شده است.
این ماده به صورت گسترده ای در محصولات بسته بندی شده مخصوصاً محصولات رژیمی و محصولاتی که تحت عنوان بدون قند به بازار عرضه می شوند مورد استفاده قرار می گیرد. آسپارتام از دو آمینو اسید فنيل آلانین و اسید آسپارتیک تشکیل شده است. آسپارتام توسط بدن انسان تشکیل می شود و فنیل آلانین اسید آمینه ای مهم برای بدن می باشد که توسط غذا ها دریافت می شود. در این رابطه مطالعه مقاله شیرینی و اضطراب پیشنهاد می شود.
وقتی که بدن انسان شروع به هضم آسپارتام می نماید قسمتی از این ماده به متانول تجزیه می گردد اما نیاز است بدانید که مصرف میوه نوشیدنی آب میوه و بعضي از سبزیجات حاوی آن می تواند باعث تولید متانول شود. متانول در مقادیر زیاد می تواند مضر باشد اما وجود متانول آزاد در مقادیر کم ممکن است خطرات زیادی را به علت جذب سریع آن به وجود بیاورد.
2-محصولات غذایی دارای آسپارتام
خیلی از غذاها و نوشیدنی ها که دارای برچسب بدون قند می باشند احتمال دارد دارای نوعی شیرین کننده مصنوعی می باشند. برخي از آنها شامل موارد زیر می شوند: آدامس، انواع نوشابه های رژیمی کم کالری، آب میوه کم کالری، آبنبات بدون قند، بستنی بدون قند. تولید کنندگان دارو هم از آسپارتام برای خوش طعم و خوش عطر کردن بعضی از داروها استفاده می کند که مواردي مانند مکمل های ویتامین جدید نی و ملين ها را در برمي گيرند.
3-میزان کالری آسپارتام
آسپارتام یک نوع شیرین کننده کم کالری محسوب می شود که بین۱۸۰ تا ۲۰۰ برابر شیرین تر ازساکارز می باشد. از این نوع قند مصنوعی جهت شیرین کردن خیلی از نوشیدنی های کم کالری و بدون کالری در سراسر جهان استفاده می گردد. این قند مصنوعی یکی از مواد غذایی می باشد که در سال های اخیر به طور کامل استفاده می شود و بیش از ۲ هزار و یک مورد تحقیق بر روی آن انجام شده است. استفاده از آن در بیش از ۱۰۰ کشور مجاز شمرده شده است.
آسپارتام در بیش از ۶ هزار محصول غذایی و نوشیدنی مصرف می شود و بیشتر از ۳۰ سال است که مورد استفاده است. هنگامی که ازآسپارتام دائماً برای کمک به کنترل کالری دریافتی به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی معقول و متعادل در کنار فعالیت بدنی منظم استفاده می شود می تواند برای کمک به مدیریت وزن انسان مناسب باشد.
4-فواید آسپارتام
آسپارتام جایگزین مطلوب برای شکر که مزایایی دارد همچون:طعم قند مانند بدون طعم تلخ، شاخص گلیسمی صفر به این معنا که برای بیماران دیابتی مناسب می باشد، ساخته شده از اسیدهای آمینه که سبب هضم و متابولیزه می گردد وبالاترین ADI در بین تمام شیرین کننده های مصنوعی. علت شاخص گلیسمی صفر سطح قند خون یا انسولین بالا نمی رود. طبق مطالعات علمی در دانشگاه هاروارد مانند قند های الکلی می توانند در کوتاه مدت برای کم کردن وزن مناسب باشند. در این رابطه مطالعه مقاله دیابت یا قند خون پیشنهاد می شود.
کدام محصولات غذایی آسپارتام دارند؟
بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها که دارای برچسب «بدون قند» هستند ممکن است حاوی نوعی شیرین کننده مصنوعی باشند. برخی از این مواد غذایی عبارت اند از:
- آدامس؛
- نوشابه رژیمی؛
- ماست کم کالری؛
- آب میوه کم کالری؛
- آب نبات بدون قند؛
- بستنی بدون قند.
برخی از تولیدکنندگان دارو نیز از آسپارتام برای خوش طعم کردن برخی داروها استفاده می کنند که از آن جمله می توان به ملین ها و مکمل های ویتامین جویدنی اشاره کرد.
آیا آسپارتام ایمن و استفاده از آن مجاز است؟
شاید بخواهید بدانید آیا آسپارتام تأییدیه های قانونی دارد و آیا استفاده از آن واقعا بی خطر است یا نه. پاسخ مثبت است. در سال ۱۹۸۱، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آسپارتام را به منظور استفاده در غذا و نوشیدنی ها تأیید کرد. از آن زمان بسیاری از سازمان های مربوط به سلامتی و تغذیه در سراسر جهان این ماده را تأیید می کنند که سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز یکی از آنهاست.
سازمان ایمنی غذا در اروپا نیز در سال ۲۰۱۳، با بررسی صدها پژوهش روی اثرات آسپارتام، به این نتیجه رسید که مصرف آسپارتام برای انسان بی خطر است و دز مجاز آن روزانه ۴۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن خواهد بود؛ یعنی فردی که وزنش ۶۰ کیلوگرم است، روزانه می تواند ۲۴۰۰ میلی گرم آسپارتام مصرف کند. البته سازمان غذا و دارو ۵۰ میلی گرم را ایمن می داند که ۱۰ میلی گرم بالاتر است.
این مقدار آسپارتام به مراتب بیشتر از مقداری است که افراد در یک روز مصرف می کنند؛ برای مثال، یک قوطی نوشابه رژیمی حدود ۱۹۰ میلی گرم آسپارتام دارد. این بدان معناست که اگر حدود ۱۹ قوطی نوشابه رژیمی در یک روز مصرف کنید تازه به دز روزانه ای که ایمن شناخته شده است خواهید رسید. پر واضح است که به طور معمول هیچ کس در روز این مقدار آسپارتام مصرف نمی کند.طبق دستورالعمل وزارت بهداشت ایران، مقدار آسپارتام موجود در محصولات غذایی و موارد ممنوعیت مصرف این ماده باید روی برچسب محصول اعلام شود.
آیا آسپارتام بر وزن بدن تأثیر می گذارد؟
هر گرم آسپارتام فقط ۴ کالری دارد که به اندازه همان شکر است. با این حال، حدود ۲۰۰ برابر شیرین تر از شکر است؛ بنابراین، فقط مقدار کمی آسپارتام برای شیرین کردن غذاها و نوشیدنی کافی است. به همین دلیل است که افراد آن را در رژیم های لاغری خودشان می گنجانند. با این حال، محققان با بررسی تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ انجام شده بود، هیچ شواهدی نیافتند که نشان دهد شیرین کننده های کم کالری مانند آسپارتام، سوکرالوز (Sucralose) و استویا (Stevioside) می توانند در کنترل وزن مؤثر باشند. حتی برخی تحقیقات با پایش شرکت کنندگان طی چندین سال دریافتند که بین مصرف منظم این شیرین کننده ها و افزایش وزن بدن و دور کمر ارتباط وجود دارد.
در برخی از پژوهش ها نیز شاخص توده بدن (BMI) برخی از شرکت کنندگان افزایش یافته بود. این شاخص بسیار مهم است و نشان می دهد که آیا وزن شخص برای او مناسب است یا نه. افرادی که شاخص توده بدنشان بالاست در معرض ابتلا به بیماری های متابولیک از جمله دیابت نوع ۲ قرار دارند.پژوهشی در سال ۲۰۱۷ نشان داد افرادی که به طور منظم شیرین کننده مصرف می کنند بیشتر از سایرین ممکن است با خطر ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و سکته مغزی مواجه باشند.
آیا آسپارتام روی اشتها تأثیر می گذارد؟
یکی از روش هایی که آسپارتام و سایر شیرین کننده های غیرمغذی ممکن است بر وزن بدن تأثیر بگذارند، افزایش اشتهای افراد است که به دنبالش افراد بیشتر غذا می خورند.
یک سری پژوهش در سال ۲۰۱۳ روی حیوانات انجام شده بود که محققان مجددا آنها را بررسی کردند. نتایج این پژوهش ها نشان می دهد شیرین کننده های مصنوعی ممکن است نوعی اختلال در روند سیگنال دهی که در هنگام خوردن غذاهای پرکالری اتفاق می افتد ایجاد کنند و با این کار اشتهای او را افزایش دهند.
در حالت عادی، طعم های شیرین سیگنالی را به بدن ارسال می کنند که به معنای ورود غذا به روده است. شیرین کننده های پرکالری احساس پُری و سیری در شما ایجاد می کنند و بنابراین، دست از غذاخوردن می کشید. حال وقتی شیرین کننده کم کالری مصرف می کنید، همان طعم شیرین را احساس می کنید؛ اما بدنتان کالری کمتری نسبت به آنچه باید دریافت می کند. وقتی این اتفاق مدام تکرار شود، بدن به تدریج ارتباط بین طعم شیرین و کالری را فراموش می کند. این بدان معناست که غذاهای پرکالری دیگر برایش احساس سیری ایجاد نمی کنند. به همین دلیل است که به پرخوری می افتید.
تاثیرات آسپارتام بر متابولیسم
مطابق بررسی سال 2013، همان روشی که باعث اختلال در کنترل اشتها می شود می تواند شخص را در معرض برخی از بیماری های متابولیکی مانند دیابت نوع 2 قرار دهد. از آن جا که بدن دیگر در پاسخ به مزه های شیرین انتظار دریافت کالری ندارد، طبق این دیدگاه ممکن است مجهز به مقابله با قندهای رژیم غذایی هنگام ورود به روده باشد.
بررسی دیگری در سال 2016 بیشتر در مورد پیوند بین شیرین کننده های کم کالری و بیماری متابولیک صحبت می کند و نشان می دهد که مصرف منظم و طولانی مدت شیرین کننده ها ممکن است تعادل و تنوع باکتری های موجود در روده را مختل کند.مطالعات حیوانی نشان می دهد که این نوع اختلال می تواند به عدم تحمل گلوکز منجر شود که یک عامل خطرناک برای دیابت نوع 2 محسوب می شود.
مطالعه ای در سال 2016 تاثیر برخی قند ها و شیرین کننده ها را بر تحمل گلوکز افراد مورد بررسی قرار داد. محققان ارتباطی بین مصرف آسپارتام و عدم تحمل بیشتر گلوکز در بین افراد چاق را یافتند اما با این وجود هیچ یک از قند ها و شیرین کننده های مورد آزمایش تاثیر منفی برافراد با وزن سالم ندارند.این مطالعات حاکی از آن است که مصرف منظم آسپارتام می تواند خطر تحمل گلوکز را افزایش دهد به خصوص در افرادی که اضافه وزن دارند.سایر خطرات مرتبط:
- سردرد
- سرگیجه
- تشنج
- افسردگی
- اختلال کمبود توجه بیش فعالی
- آلزایمر
- مالتیپل اسکلروزیس
- سرطان
- لوپوس
- ناتوانی مادرزادی
خواص غلات کامل چیست؟
