دیس لیپیدمی به سطوح نامناسب یک یا چند نوع لیپید (چربی) در خون شما اشاره دارد. خون شما حاوی سه نوع اصلی لیپید است؛ لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و تری گلیسیرید. اگر مبتلا به دیس لیپیدمی هستید، بدان معنی است که سطح LDL یا تری گلیسیرید شما خیلی زیاد است. این امر می تواند به معنای پایین بودن سطح HDL نیز باشد. کلسترول LDL کلسترول نوع “بد”محسوب می شود؛ به این دلیل که می تواند توده یا پلاک هایی را در دیواره شریان های شما ایجاد کند. پلاک زیاد در شریان های قلب شما می تواند باعث حمله قلبی شود.HDL کلسترول “خوب” است زیرا به حذف LDL از خون شما کمک می کند.تری گلیسیریدها از کالری هایی که می خورید ناشی می شوند اما بلافاصله نمی سوزند. تری گلیسیریدها در سلول های چربی ذخیره می شوند. آنها در صورت نیاز به عنوان انرژی آزاد می شوند. اگر بیش از میزان سوختن، کالری مصرف کنید سطح تری گلیسیرید بالا می رود.سطح بالای LDL و تری گلیسیرید شما را در معرض خطر بیشتری برای حمله قلبی و سکته مغزی قرار می دهد. سطح پایین کلسترول HDL با خطر بیماری های قلبی مرتبط است.
علائم و نشانه ها
هیچ روش درستی برای دانستن اینکه آیا شما دیزلیپیدمی دارید یا خیر، هیپرلیپیدمی یا هیپوليپیدمی وجود دارد - مگر اینکه پانل لیپید را انجام دهید. این شامل گرفتن خون در دفتر دکتر شما و تجزیه و تحلیل آن برای سطوح LDL، HDL و تری گلیسیرید است.در موارد نادری از لیپیدهای بسیار زیاد، بالا بردن، ریزش های زرد رنگ به نام xanthomas ممکن است بر روی بدن ظاهر می شود.
علل و عوامل خطر (ریسک فاکتورهای) دیس لیپیدمی
علت اساسی دیس لیپیدمی هم ژنتیک (علت اصلی) و هم مرتبط با شیوه ی زندگی (علت ثانویه) در نظر گرفته می شود.بسیاری از کارشناسان معتقدند که در کشور های صنعتی از جمله ایالات متحده، اکثریت موارد دیس لیپیدمی، به علت عوامل ثانویه است. این علل در مورد افرادی بیشتر است که شیوه ی زندگی ناسالم مانند بی تحرکی و داشتن رژیم غذایی غنی از غذا های فرآوری شده ی حاوی چربی اشباع، کلسترول و چربی های ترانس، دارند.
انواع دیس لیپیدمی
دیس لیپیدمی به انواع اولیه و ثانویه تقسیم می شود. دیس لیپیدمی اولیه ارثی است. دیس لیپیدمی ثانویه یک بیماری اکتسابی است و از دلایل دیگری مانند چاقی یا دیابت نشات می گیرد.ممکن است اصطلاح هیپرلیپیدمی که بصورت متقابل با دیس لیپیدمی استفاده می شود بشنوید. هایپرلیپیدمی فقط به مقادیر بالای LDL یا تری گلیسیرید اشاره دارد. دیس لیپیدمی می تواند هم سطوح بالا و هم سطوح پایین تر از حد طبیعی را شامل شود.انواع خاص دیس لیپیدمی اولیه عبارتند از:
- هایپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی: این شایع ترین علت ارثی هم کلسترول LDL بالا و هم تری گلیسیرید بالا است. اگر مبتلا به هایپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی هستید ، می توانید در نوجوانی یا ۲۰ سالگی این مشکلات را ایجاد کنید. همچنین در معرض خطر ابتلا به بیماری زودرس عروق کرونر ، که می تواند منجر به حمله قلبی شود ، در معرض خطر بیشتری هستید. درباره این شرایط بیشتر بدانید.
- هایپرکلسترولمی خانوادگی و هایپرکلسترولمی پلی ژنیک: هردو با کلسترول بالای خون مشخص می شوند. شما می توانید کلسترول خون خود را با اضافه کردن سطح LDL و HDL به همراه نیمی از سطح تری گلیسیرید خود محاسبه کنید. كلسترول كل كمتر از ۲۰۰ ميلی گرم در دسی لیتر بهترين است.
- هیپر آپوبتالی لیپوپروتئینمی خانوادگی: این وضعیت به معنای داشتن مقادیر بالای آپولیپوپروتئین B است؛ این پروتئین بخشی از کلسترول LDL است.
مواردی که به عنوان دیس لیپیدمی شناخته می شوند
- فقط افزایش کلسترول (هایپرکلسترولمی)
- فقط افزایش تری گلیسریدها (هایپرتری گلیسیریدمی)
- افزایش میزان کلسترول و تری گلیسیرید (هایپر لیپیدمی مخلوط یا ترکیبی)
شایع ترین نوع دیس لیپیدمی، ناشی از سطوح LDL (کلسترول بد) بالا است که گاه به صورت ژنتیکی به ارث برده می شود و به آن، هایپرکلسترولمیای خانوادگی می گویند، اما این بیماری می تواند ناشی از عادات ناسالم یا بیماری های دیگر نیز باشد.بسیاری از اوقات هیچ علائمی وجود ندارد.علاوه بر داشتن تری گلیسیرید بالا، سطوح پایین HDL (کلسترول خوب) جزء دیگری از دیس لیپیدمی است که آن نیز عللی مشابه با علل بالا بودن LDL دارد مثل ژنتیک، رژیم غذایی نامناسب، چاقی، مصرف دارو و…
دیس لیپیدمی چقدر جدی است و چه علائمی را می تواند ایجاد کند؟
طیف وسیعی از اختلالات هایپرلیپیدمی وجود دارد که بزرگسالان را درگیر می کند. بعضی از این اختلالات جدی تر از بقیه اند. هنگامی که دیس لیپیدمی خفیف باشد ، ممکن است فرد هیچ علائمی نشان ندهد، اما در دیس لیپیدمی شدید نیاز به مراقبت های فوری و مداوم وجود دارد.هنگامی که علائم این اختلال نمایان می شوند، اغلب، فرد از سایر بیماری های مرتبط با دیس لیپیدمی نیز رنج می برد. این بیماری ها عبارتند از:
- بیماری های عروق
- بیماری عروق کرونر
- سکته مغزی
- بیماری شریانی محیطی
رفتار
انواع درمان ها و سایر اقدامات در دسترس برای درمان اختلالات اسکیزوفرنی وجود دارد.هیولوپیدمیها درمان نمی شوند، مگر اینکه شدید باشند، معمولا در مواردی که شرایط به ارث برده می شود. در برخی از این موارد، رژیم غذایی اصلاح شده و بعضی از ویتامین های محلول در چربی ممکن است تجویز شود.درمان هيپرليپيدميها بستگي به شدت ليپيدها و نيز نوع ليپيدها دارد. رژیم غذایی کاهش کلسترول و تغییرات شیوه زندگی اغلب توصیه می شود و شامل ترک سیگار، افزایش تمرینات و پرداختن به هر گونه شرایط پزشکی است که ممکن است سطح بالای چربی را افزایش دهد.در برخی موارد، داروها همچنین برای کاهش میزان چربی ها و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی در آینده مورد استفاده قرار می گیرند .
تشخیص دیس لیپیدمی
آزمایش خون ساده ای که برای بررسی LDL HDL و تری گلیسیریدها انجام می شود نشان می دهد که سطح خونی این سه لیپید بالا، پایین یا در دامنه سالم هستند. این اعداد می توانند سال به سال تغییر کنند؛ بنابراین انجام چکاپ سالانه ایده خوبی است. اگر داروهایی را برای دیس لیپیدمی مصرف می کنید، ممکن است پزشک از شما بخواهد آزمایش خون منظم داشته باشید.
درمان متعارف دیس لیپیدمی
هدف درمان دیس لیپیدمی جلوگیری از پیشرفت بیماری هایی مثل بیماری های قلبی عروقی، آترو اسکلروتیک، سندرم های حاد کرونری، سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا یا بیماری شریانی محیطی است. پزشک شما می تواند با اندازه گیری سطوح خونی لیپید های مختلف، به تشخیص بیماری دیس لیپیدمی کمک کند و یا شرایط را کنترل کند. میزان لیپید کل، با اندازه گیری غلظت لیپید و لیپو پروتئین خون معمولا بعد از ۱۲ ساعت ناشتایی تعیین می شود.لیپیدها و لیپو پروتئین هایی که معمولا غلظت آنها برای تشخیص دیس لیپیدمی اندازه گیری می شود شامل: کلسترول تام، کلسترول LDL، کلسترول HDL و تری گلیسیرید می باشند.اگر علائم بیماری به سایر اختلالات مربوط باشد، پزشک ممکن است اندازه گیری میزان موارد زیر را نظر لازم بداند:
- گلوکز ناشتا (FBS)
- آنزیم های کبدی (AST , ALT , ALK.ph , Bill)
- کراتینین (Creatinine)
- هورمون تحریک کننده ی تیروئید (TSH)
- پروتئین ادرار (U.pro)
داروهای مورد استفاده برای درمان دیس لیپیدمی
درمان دیس لیپیدمی معمولا شامل تغییرات شیوه ی زندگی مانند تغییر رژیم غذایی و افزایش تمرینات و گاهی نیز همراه با مصرف چند دارو برای کاهش سطوح بسیار بالای کلسترول تام و تری گلیسیرید می شود.دستورالعمل های انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می کنند، برای بیمارانی که در معرض خطر بالایی برای ابتلا به بیماری های قلبی عروقی هستند، از درمان دارویی استفاده شود.داروهایی که ممکن است برای کلسترول LDL بالا استفاده شوند عبارتند از: استاتین ها، اسیدهای صفراوی، ایزیتیمیب، نیاسین و احتمالا داروهای دیگر.برای تری گلیسیرید بالا، داروها می توانند شامل نیاسین، فیبرها، اسیدهای چرب امگا ۳ و غیره باشند.
اگرچه افزایش سطوح کلسترول HDL می تواند برای برخی مفید باشد، اما همیشه مورد نیاز نیست . سطوح HDL بالا همیشه از بیماری های قلبی عروقی جلوگیری نمی کند و همیشه برای درمان مورد نیاز نیستند. برای مثال، وقتی فردی به طور ژنتیکی HDL پایینی دارد، اگر عوامل خطر دیگری نداشته باشد یا شیوه ی زندگی مناسبی داشته باشد، در معرض ابتلا به بیماری های قلبی عروقی نیست.اگر بیماری، به نوعی از دیس لیپیدمی به نام چیلومیکرونمیک که باعث پانکراتیت حاد می شود مبتلا باشد، لازم است در بیمارستان بستری شود و یا تحت درمان با انسولیزاسیون قرار گیرد.
پیشگیری از دیس لیپیدمی
سعی کنید با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش مرتب، وزن ایده آل خود را حفظ کنید. در صورت استعمال سیگار نیز باید سیگار را ترک کنید.
علائم چربی خون بالا و راههای درمان آن
