ندول یا گره تیروئید به خوشه های غیر طبیعی سلول های تیروئید گفته می شود که درون غده ی تیروئید ایجاد می شوند. این توده ها ممکن است به صورت جامد، کیست حاوی مایع، یا ترکیبی از هر دو حالت باشند. اکثر گره های تیروئید خوش خیم هستند؛ به این معنی که بی خطرند و تاثیر منفی روی بدن ندارند. البته در موارد نادر ممکن است ندول تیروئید سرطانی باشد.
ندول تیروئید که به آن گرهک تیروئید هم گفته می شود، بسیار شایع است. بر اساس مطالعات انجام شده، با استفاده از سونوگرافی می توان گره تیروئید را در ۲۰ تا ۷۰ درصد افراد بالغ دید. همچنین گره تیروئید در زنان ۴ برابر شایع تر از مردان است.
انواع ندول ها یا گره های تیروئید
ندول های منفرد تیروئید معمولاً جزء یکی از چهار گروه زیر می باشند:
- کیست های حاوی مایع.
- تومورهای منحط خوش خیم یا آدنوم.
- تومورهای خوش خیمی که به آرامی در حال رشد می باشند.
- تومورها بدخیم که میزان آن ها بسیار کم است (حدود ۵ الی ۱۰ درصد).
از آنجا که معمولاً بقیه قسمت های غده تیروئید سالم است، معمولاً عملکرد تیروئید طبیعی است و بیماران به کم کاری یا پرکاری تیروئید مبتلا نخواهند شد.
عوامل خطر ایجاد سرطان تیروئید
هنگامی که یک ندول تیروئید تشخیص داده شود، مهم است سرطانی بودن یا نبودن آن ارزیابی شود. سرطان تیروئید رایج نیست، اما ممکن است ۵ الی ۱۰ درصد افراد مبتلا به ندول، آن را تجربه نمایند. عوامل متعددی قادرند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. این عوامل خطر عبارت اند از:
- سابقه خانوادگی سرطان تیروئید یا سندرم های سرطانی غده تیروئید
- سابقه تابش اشعه یا پرتوهای تصویر برداری در نواحی سر، گردن، قسمت بالای قفسه سینه
- سن کمتر از ۲۰ سال یا بیشتر از ۷۰ سال
- مذکر بودن افراد
- گره هایی که در حال رشد می باشند
- گره هایی که قوامشان سخت است
- بزرگ شدن گره های لنفاوی گردن
- گرفتگی صدا
نشانه ها و علائم ندول های تیروئید
ندول های تیروئید اغلب بدون علامت هستند و ممکن است بیمار از حضور آن ها نیز آگاهی نداشته باشد. به طور خاص، اغلب ندول های کوچک علامت یا نشانه ای ایجاد نمی کنند. با این حال، اگر ندول بزرگ تر باشد، ممکن است با لمس گردن (زیر سیب آدم) بیمار متوجه وجود گره ها شود. همچنین ممکن است هنگام بلع غذاهای جامد احساس ناراحتی یا احساس فشار نماید. اگر گره سریع رشد کند یا غدد لنفاوی فرد بزرگ شود، باید بی درنگ توسط پزشک ارزیابی گردد.
علت های ایجاد ندول تیروئید
در بسیاری از مواقع علت ندول تیروئید قابل تشخیص نیست؛ اما عوامل مثل کمبود ید وجود دارد که می تواند باعث بروز این بیماری شود. ید برای تولید هورمون تیروئید ضروری است.هنگامی که بدن شما به اندازه ی کافی ید دریافت نکند، غده تیروئید شما به تدریج بزرگ تر و تبدیل به گواتر می شود. گواتر می تواند زمینه را برای رشد ندول های تیروئید فراهم کند.علاوه بر این، تیروئیدیت یا التهاب غده تیروئید هم می تواند باعث ایجاد ندول یا گره تیروئید شود. همچنین سرطان تیروئید و کیست های تیروئید هم می توانند جزو عوامل موثر در رشد گره تیروئید باشند.به غیر از آنچه گفته شد، برخی ریسک فاکتورها (عوامل خطر) هم با گره تیروئید در ارتباط هستند. عوامل زیر می توانند شانس مبتلا شدن شما به گره تیروئید را در مقایسه با میانگین افراد بالا ببرند.
- کهولت سن
- قرار گرفتن سر و گردن در مجاورت پرتوهای خطرناک خصوصا در سنین زیر ۲۰ سال و بالای ۷۰ سال
- مؤنث بودن
- کمبود ید در بدن
- مبتلا بودن به تیروئیدیت هاشیموتو (التهاب مزمن تیروئید)
تشخیص ندول تیروئید
معمولا پزشکان در طول معاینات متعارف پزشکی و یا تصویربرداری برای تشخیص بیماریهای دیگر ندول های تیروئید را پیدا می کنند.پس از پیدا کردن یک ندول بالقوه، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را انجام بدهد:
- آزمایش خون. اندازه گیری کننده ی سطح هورمون های خاص، به خصوص هورمون های تحریک کننده تیروئید (TSH، T3 و T4) تا چگونگی عملکرد تیروئید بررسی شود
- سونوگرافی تیروئید. که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از غده تیروئید تهیه می شود تا محل و اندازه هر گره، پر مایع و یا جامد بودن آنها تعیین شود
- اسکن تیروئید. با استفاده از ید رادیواکتیو، خوش خیم یا سرطانی بودن ندول ها مشخص شود
- بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف. با استفاده از یک سوزن نازک نمونه های بافتی برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می شود
درمان ندول ها یا گره های تیروئید
تنها ۵ درصد از ندول های تیروئید سرطانی هستند. بیشتر بیماران مبتلا به سرطان تیروئید به خوبی به درمان پاسخ می دهند. ناحیه سرطانی باید از طریق عمل جراحی تیروئید بیمار خارج گردد. پس از آن اگر نیاز باشد بیمار تحت درمان رادیواکتیو قرار گرفته تا سلول های سرطانی احتمالی باقی مانده، از بین بروند. برخی از ندول ها حتی اگر سرطانی نباشند، بهتر است خارج گردند.
بیشتر متخصصین توصیه می کنند به جای برداشتن بخشی از غده تیروئید، کل غده تیروئید برداشته شود و سپس هورمون های جایگزین برای بیمار تجویز گردد. بعد از عمل و درمان تیروئید با ید رادیو اکتیو، بیماران مبتلا به سرطان تیروئید باید برای چند سال تحت نظر قرار گرفته شوند. نظارت معمول شامل آزمایش های خون برای ارزیابی عملکرد تیروئید و یا نشانگرهای خاص وجود سرطان می باشد.
آزمایشات رادیولوژیک از جمله سونوگرافی، سی تی اسکن، اسکن ام آر آی، نیز ممکن است نیاز باشد. نوع آزمایش ها به نوع تومور بستگی دارد. هنگام اسکن تیروئید، برخی از گره ها ید رادیو اکتیو بیشتری جذب می کنند، به این ندول ها، گره های “گرم” می گویند. معمولاً این گره ها سرطانی نیستند، با این حال می توانند هورمون تیروئید بیشتری تولید نمایند و باعث پرکاری تیروئید گردند. ممکن است نیاز باشد این گره ها توسط عمل جراحی برداشته شده و یا تحت درمان ید رادیو اکتیو قرار بگیرند. اگر در داخل گره ها، مایع جمع شده باشد، به آن کیست می گویند. برای درمان گره احتمالاً پزشکان آن را تخلیه کرده و گره را تحت نظر قرار می دهند. اگر این کیست ها دوباره باز گردند باید درمان تکرار شود. اگر گره ها فقط از مایع پر شده باشند، معمولاً غیر سرطانی هستند. اما اگر داخل آن ها هم مایع جمع شده باشد و هم بافت جامد، ممکن است سرطانی شوند. بنابراین باید بیمار تحت درمان سرطان قرار گیرد.
تیروئیدیت یا التهاب تیروئید چیست؟
