به تغییرات فیزیولوژیکی که در زنان رخ می دهد تا یک تخمک آزاد شده و به وسیله لوله های فالوپ برای باروری در رحم قرار گیرد، سیکل فاعدگی، عادت ماهیانه یا پریود ماهیانه گفته می شود. در واقع سیکل قاعدگی جهت حفظ باروری در زنان و تحت کنترل سیستم اندوکرین ایجاد می شود. در دوره عادت ماهیانه، بافت داخلی رحم به تدریج آماده نگهداری جنین می شود و اگر بر روی تخمک آزاد شده لقاح صورت نگرفت، بافت پوششی رحم ریزش می کند و قاعدگی رخ می دهد. چرخه قاعدگی زنان در دوران بارداری و شیردهی متوقف می شود.
بروز خونریزی قاعدگی نشانه حامله نبودن یک زن است. با این وجود، این علامت خیلی قابل اعتماد نیست، زیرا بعضی از علل منجر به خونریزی در دوران بارداری می شوند.
انواع آمنوره
آمنوره اولیه : هنگامی که یک دختر خانم تا سن 16 سالگی هنوز پریود نشده باشد.
آمنوره ثانویه : هنگامی که خانمی بعد از ده سال پریود شدن به طور منظم به آن دچار شود .آمنوره ثانویه یعنی اینکه خانمی در طول زندگی قبلا پریود را تجربه کرده باشد و سپس دچار قطع پریود شود .قطع عادت ماهانه در زنان باردار و مادران شیرده و زنان یائسه آمنوره ثانویه می باشد .
علائم و نشانه ها آمنوره
نشانه مهمی که مطرح می کند ممکن است آمنوره داشته باشید این است که عادت ماهیانه ندارید. در اینجا مواردی که در آمنوره اولیه و ثانویه باید مورد جستجو قرار گیرند آورده شده است.
- آمنوره اولیه: شما تا سن 16 سالگی قاعدگی نداشته اید.
- - آمنوره ثانویه: شما برای 3 تا 6 ماه یا بیشتر قاعده نشده اید
- بسته به علت آمنوره، ممکن است علائم و نشانه های دیگری را همراه با قطع قاعدگی مانند ترشحات شیری از پستان، سردرد، تغییرات بینایی، ریزش موها یا افزایش موهای صورت تجربه کنید.
- کمبود استروژن
- گُرگرفتگی
- خشکی مجرای تناسلی
- مختل شدن توانایی بچه دار شدن
- قطع دوره های قاعدگی
- تغییرات اندازه پستان
- افزایش وزن
- کاهش وزن
- ترشح و یا تغییر در اندازه پستان
- آکنه و پرمویی مردانه
- تغییرات صدا
علل و عوامل ایجاد کننده آمنوره ثانویه
- بارداری : خانم ها در دوران بارداری، تخمک گذاری ندارند و بنابراین دوره ماهیانه به طور موقت قطع می شود .
- اختلال در تخمک گذاری: اختلال در تخمک گذاری معمولاً بی نظمی شدید دوره ماهیانه یا قطع مکرر خون ریزی ماهیانه را سبب می شود .
- نقص های زمان تولد، اختلالات آناتومی یا ساختمانی و سایر بیماری ها : در صورتی که خون ریزی ماهیانه مثلا در یک دختر نوجوان 16 ساله آغاز نشده باشد، باید به وجود نقایص زمان تولد، اختلالات ساختمانی و سایر بیماری ها شک کنیم .
- اختلالات غذا خوردن : زنانی که به بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی دچار هستند، به آمنوره (قطع دوره ماهانه) مبتلا می شوند. علت این امر آن است که به دلیل پایین نگه داشتن وزن بدن، بدن آمادگی باردار شدن را نخواهد داشت. در نتیجه، دستگاه تولید مثلی به منظور حمایت بدن از کار می افتد چرا که بیش از اندازه تحلیل رفته است .
- ورزش بیش از اندازه و سنگین : بسیاری از زنان جوان ورزشکار، دچار قطع دوره ماهیانه می شوند زیرا مقدار چربی بدن آنها بسیار کم است .
- اختلال کارکرد تیرویید : در بسیاری از موارد، کم کاری یا پرکاری غده تیرویید، مسئول قطع دوره ماهیانه است .
- چاقی : زنان چاق معمولاً به آمنوره (قطع دوره ماهانه) دچار می شوند؛ زیرا وجود مقدار زیاد چربی در بدن در فرآیند تخمک گذاری اختلال ایجاد می کند .
روشهای تشخیص آمنوره ثانویه
پزشک بعد از ویزیت بیمار جهت تشخیص آمنوره ثانویه از ترکیبی از اقدامات پاراکلینیک مانند موارد زیر استفاده می کند:
- نمونه برداری کردن از مخاط رحم
- گرفتن عکس رنگی از رحم
- میزان هورمونهای LH, FSH پرولاکتین، تیروئید، تستوسترون و استرادیول اندازه گیری می کنند.
- سی تی اسکن یا ام آر آی مغز
- تستهای ژنتیکی
- سونوگرافی کردن از محتویات لگن
- میزان بالای هورمونهای LH و FSH وجود یک بیماری در تخمدانها را نشان می دهد و میزان پایین هورمونهای LH و FSH وجود بیماری در غده هیپوتالاموس و یا هیپوفیزنشان می دهند.
پیشگیری از آمنوره ثانویه
- اگر یک بیماری مانند سل ، دیابت ، یا بی اشتهایی عصبی باعث ایجاد آمنوره شود باید به درمان این بیماری بپردازیم .
- برای پیشگیری از آمنوره ثانویه بدون علت مشخص هیچ روش درمانی و پیشگیری وجود ندارد.
- برای پیشگیری از آمنوره باید تغذیه ی خوبی داشته باشیم وبه حفظ تعادل وزن بپردازیم وهمچنین از انجام ورزش شدید پرهیز کنید.
درمان آمنوره یا عادت ماهیانه نامنظم
عادت ماهانه منظم، یکی از راه های اساسی دفع مواد زائد بدن زنان و تنظیم کننده هورمون ها و عملکردهای مختلف آن است. با توجه به این که اختلالات قاعدگی از زمان بلوغ تا سنین باروری یکی از مهمترین علل بروز ناباروری و کم باروری و در پی آن متلاشی شدن خانواده هاست، آشنایی با علل به وجود آورنده این اختلالات و آگاهی از علائم و نشانه های آن کمک بسزایی در تشخیص و درمان هر چه سریع تر این اختلالات خواهد کرد. در مورد علائمی که دارید و وضعیت عادت ماهیانه تان به پزشک توضیح دهید. پزشک معالج با انجام آزمایش خون، سونوگرافی و بررسی وضعیت هورمون ها به تحقیق در مورد این علائم می پردازد و درمان را با توجه به سن افراد، از آن زمان آغاز می کند. پزشک ممکن است یک برنامه درمانی برایتان تجویز کند که شامل داروهای ضدبارداری هورمونی یا مکمل های دارویی، فعالیت های کاهنده استرس، تغییر در رژیم غذایی و برنامه ورزشی باشد.
درمان خانگی عادت ماهیانه نامنظم
بهترین راه برای پیشگیری از بوجود آمدن اختلالات قاعدگی، داشتن یک شیوه زندگی سالم است. برنامه غذایی خود را تغییر دهید و برای رسیدن به وزن مطلوب و ایده آل فعالیت بدنی را در برنامه زندگی خود بگنجانید. اما به میزانی که خود باعث بوجود آمدن همین اختلال نگردد.
سعی کنید در برنامه کاری خود تعادل ایجاد کرده و استراحت و تفریح را فراموش نکنید. موارد ناراحت کننده و استرس های زندگی خود را بیابید. اگر خودتان نمی توانید از استرس ها بکاهید، از خانواده، دوستان و یا پزشک خود کمک بگیرید.
