استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه و بدون آن

جهیزیه

جهیزیه یا همان وسایل لازم برای زندگی، از جمله مصادیق نفقه بوده که تکلیف تهیه آن، با مرد می باشد. در کشور ما، بر طبق عرف و عادت، معمولا، تهیه جهیزیه، بر عهده زن و خانواده او بوده و هنگام شروع زندگی مشترک، زنان، اقدام به بردن جهیزیه، به منزل مشترک می نمایند. یکی از مشکلات زوجین، در مواقعی که آن ها، قصد جدایی از یکدیگر را دارند، در ارتباط با استرداد جهیزیه است. بهتر آن است که زوجین، با یکدیگر، بر سر استرداد جهیزیه، به توافق برسند. اما، با توجه به اینکه مسئله جهیزیه و استرداد آن، قاعدتا، در ضمن دعوای طلاق مطرح می شود، به نظر می رسد که توافق بر این امر، ممکن نباشد. بنابراین، بهتر است که از روشی قانونی، اقدام به استرداد جهیزیه نمود که این امر، نیاز به مدارکی نظیر سیاهه جهیزیه یا لیست و فاکتور جهیزیه دارد و بدون آن، موضوع، کمی دشوار خواهد بود. از این رو، در این محتوا، قصد داریم، در خصوص استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه و بدون آن، توضیح دهیم و مساله استرداد جهیزیه با شهادت شهود را در هریک از این موقعیت ها، بررسی کنیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

آیا می دانستید درک لانسفورد به توصیه هادی چوپان ازدواج کرد تا لذت پدر بودن را بچشد؟ +سند

مشاهده

اثبات مالکیت زن بر جهیزیه

اولین گام در دعاوی استرداد جهیزیه، وجود اسناد و مدارکی است که بتواند مالکیت زن را بر اموالی که قصد استرداد آن را دارد ثابت کند. امّا گاهی ممکن است در این میان اختلافی به وجود بیاید که باید به کمک ماده ۹۳ قانون اجرای احکام مدنی آن را حل کنیم. امّا این ماده ی قانونی چه می گوید؟ «از اموال منقول موجود در محل سکونت زوجین آن چه معمولاً و طبق عادت مورد استفاده اختصاصی زوجه باشد؛ متعلّق به زوجه و آنچه مورد استفاده اختصاصی زوج باشد، متعلّق به زوج خواهد بود و سایر اموال با توجه به مقررات این قانون، میان زوجین مشترک محسوب می شود، مگر اینکه خلاف آن ثابت گردد.» امّا دو نکته مهم…

• نکته اول: اگر زوجه از وضع مالی خوبی برخوردار باشد و تمام اثاث منزل را وی به خانه مرد برده باشد و همچنین زمان زیادی از نکاح زوجین نگذشته باشد، این مرد است که باید مالکیت خود بر اموال را ثابت کند.
• نکته دوم: اگر زوجه از خانواده ثروتمندی نباشد و دعوای استرداد در مورد اشیاء گران قیمتی باشد که زوجه در حالت عادی توانایی خرید آن را ندارد و همچنین زمان زیادی از نکاح زوجین گذشته باشد، این زوجه است که باید مالکیت خود بر اشیاء مورد نظر را ثابت کند.

یک سوال: اگر همسر من مالی را در صندوق یا اتاق مخصوص خود قرار دهد، آیا می تواند ادعای مالکیت کند؟

در پاسخ باید عرض کنم که بله. اگر کسی مالی را در صندوق و یا اتاق مخصوص خود نگهداری کند، باید او را به عنوان مالک در نظر گرفت و طرف مقابل را به عنوان مدعی.

مهر تأیید این پاسخ هم ماده ۳۵ قانون مدنی است. طبق این ماده: «تصرف به عنوان مالکیت، دلیل مالکیت است مگر اینکه که خلاف آن ثابت گردد. در استرداد جهیزیه، اگر مالی مورد استفاده اختصاصی یکی از زوجین قرار گیرد، قدرت تصرف وی برای مال مورد نظر از همسر خود بیشتر است.» اکنون تصور کنید اموالی وجود دارند که نه در تصرف یکی از زوجین است و نه عرفاً متعلق به یکی از آنهاست، پس تکلیف چیست؟ در این شرایط پس از اینکه هریک از زوجین طبق مقررات خاصی قسم خوردند، مال مورد نظر به طور مساوی بین هریک از آن ها تقسیم می شود. امّا اگر یکی از زوجین حاضر به قسم خوردن نباشد، ادعای او رد شده و مال مورد نظر به طرف مقابل می رسد. حال قصد دارم در مورد سیاهه و تأثیر آن در استرداد جهیزیه به طور کامل و شفاف صحبت کنم.

استرداد جهیزیه از طریق سیاهه یا لیست جهیزیه

استرداد جهیزیه، یکی از دعاوی است که به طور معمول، هنگام اختلاف و جدایی زوجین مطرح می گردد. در پاسخ به این پرسش که استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه و بدون آن چگونه است؟، باید گفت: علی الاصول، پس از طرح دعوا و ثبت دادخواست استرداد جهیزیه، زن می بایست، دلیلی بر مالکیت خود، نسبت به وسایل و لوازم جهیزیه به دادگاه ارائه نماید. این دلیل، عرفا، تحت عنوان «سیاهه یا لیست جهیزیه» شناخته می شود. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه صحبت کنیم. زمانی که زن، جهیزیه را به منزل شوهر خود می برد، بهتر است، لیست کاملی از جهیزیه و حتی ویژگی های آن ها، در برگه ای نوشته شود. مثلا، یک تخته فرش دستبافت دوازده متری، یک یخچال دو قلو و مواردی نظیر این موضوع. همچنین، بهتر است که پس از تنظیم این لیست، جهت اعتبار پیدا کردن آن، شوهر و چند نفر از اقوام او، ذیل آن را امضا نمایند. به چنین لیستی، در اصلاح، سیاهه جهیزیه می گویند که استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه، از لحاظ قانونی، بسیار آسان تر از استرداد جهیزیه بدون داشتن سیاهه و استرداد با شهادت شهود می باشد. استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه، بدین صورت بوده که زن، می تواند، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به ثبت دادخواست استرداد جهیزیه، به استناد مدارک موجود نماید. پس از ارجاع پرونده به مرجع صالح رسیدگی به دعوای استرداد جهیزیه، چنانچه مدارک، جهت تعلق جهیزیه به زن، کافی باشد، قاضی، حکم به استرداد جهیزیه، مطابق مدارک موجود را صادر خواهد کرد. شایان ذکر است، از آنجا که بسیاری از افراد، در حین دعوای استرداد جهیزیه، اقدام به فاکتور سازی می کنند، صرف داشتن فاکتور، جهت استرداد، کافی نبوده و فاکتور، صرفا، اماره ای است که پذیرش یا عدم پذیرش آن، بسته به نظر قاضی دارد. همچنین، داشتن لیست یا سیاهه ای که به امضای مرد نرسیده باشد، تاثیر چندانی در صدور رای صد در صد در دعوای استرداد جهیزیه، به نفع زوجه، نخواهد داشت. پس از توضیح استرداد جهیزیه از طریق سیاهه یا لیست جهیزیه، در ادامه، استرداد جهیزیه، بدون داشتن سیاهه و استرداد با شهادت شهود را توضیح خواهیم داد.

استرداد جهیزیه بدون سیاهه

در قسمت قبل، در پاسخ به این پرسش که استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه و بدون آن چگونه است؟ به تعریف سیاهه جهیزیه پرداختیم و گفتیم که در صورت داشتن سیاهه ای که مرد، ذیل آن را امضا زده باشد، استرداد جهیزیه، بسیار آسان خواهد بود؛ چرا که امضا، به منزله پذیرش موارد مندرج در لیست یا سیاهه است. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص استرداد جهیزیه بدون داشتن سیاهه و استرداد با شهادت شهود، توضیح دهیم. همانطور که گفتیم، استرداد جهیزیه با داشتن سیاهه و لیستی که به امضای مرد رسیده باشد، بسیار ساده است. اما، استرداد جهیزیه، بدون داشتن سیاهه و زمانی که از اول، چنین لیستی تهیه نشده است و یا اینکه در طول سال های پس از ازدواج گم می شود، کمی مشکل است. فقدان لیست جهیزیه یا سیاهه که در واقع یک سند عادی برای اثبات دعوای استرداد جهیزیه است، اثبات مالکیت زن بر جهیزیه را دشوار می کند. استرداد جهیزیه، بدون داشتن سیاهه، صرفا با شهادت شهود یا اقرار مرد، امکان پذیر می باشد. البته، در استرداد با شهادت شهود، پذیرش شهادت، صرفا در صورتی است که شهود، شرایط قانونی شهادت را داشته باشند. در صورتی که زن، نتواند مالکیت خود بر جهیزیه را اثبات کند، معمولا دادگاه، اقدام به تقسیم وسایل می کند و آن قسم از اموال که عادتا برای مصارف مردان است را به مرد داده و وسایلی که معمولا زنان از آن استفاده می کنند را به زن می دهد. برخی نکات استرداد جهیزیه بدون سیاهه

1. جهیزیه از نظر اصطلاح حقوقی اموالی است که زن در شروع زندگی مشترک زناشویی به خانه شوهر می آورد که غالبا شامل أثاث منزل و لوازم خانگی است
2. در خصوص میزان و تعداد اقلام جهیزیه براساس عرف مناطق مختلف کشور تفاوت هایی وجود دارد برای مثال در بخشی از مناطق کشور تقریبا تمامی لوازم مورد نیاز از سوی خانواده دختر تهیه می شود و کمبود جهیزیه به نوعی شرم ساری برای خانواده دختر محسوب می شود اما در برخی دیگر از مناطق کشور این رویه به چشم نمی خورد و حتی در نقاطی دیده شده که دادن جهیزیه در عرف محل متعارف نمی باشد بنابراین جهیزیه بینایی عرقی دارد
3. دادن جهیزیه به هیچ وجه تکلیف زوجه نبوده و همان طور که گفته شد مبنای عرفی داشته بنابراین زوج نمی تواند به لحاظ شرعی و قانونی مطالبه جهیزیه نماید و گیر زوج بعد از تشكيل عقد نکاح، مطالبه جهیزیه تماید دادگاه به استناد ماده ۳ ق.آ.د.م « قرار عدم استماع دعوی » صادر خواهند نمود یعنی اماما جنين دعوایی قابلیت استماع ندارد.
4. جهیریه با نهادهای مشابه نظیر شیربها و یا در نهاد دیگری که عرفا بین زوجین و خانواده های آنها رد و بدل می شود تفاوت دارد. برای مثال جهیزیه مالی است که خانواده دختر جهت استفاده مشترک زوجین به منزل رنج می آورند لیکن بالق) مالی است که داماد با خانواده وی به پدر عروس می دهند. نهاد اخير الذكر بیشتر وجه نقد بوده و روز به روز دامنه ی شیربها در عرف جامعه تنگ تر می شود و بیشتر در مناطق روستایی و عشایری رواج دارد
5. حاجی جهیزیه با نهادهای دیگر اختلاط پیدا می کند همان طور که شیریها ممکن است با مهریه مختلط شود در این موارد دادرس باید به قصد و اراده طرفين حين عقد توجه کنند. به عبارت دیگر طبق قاعده (العقود تابعة للقصود) بیشتر از آنچه طرفین عقد بر زبان می آورند قصد آنها مد نظر می باشد که البته نیاز به مرز خارجی می باشد.
6. دعوی شایع در خصوص جهیزیه دعوی استرداد جهیزیه می باشد که غالبا توام با استرداد طلاجات و هدایای ازدواج صورت می گیرد
7. طرح دعوی استرداد جهیزیه بدون سیاهه از سوی زوجه به عنوان اولین زنگ خطر اختلاف زوجین تلقی می شود یعنی زوجه قبل از آنکه دعاوی مربوط به حقوق مالی و غیر مالی را مطرح کند با طرح دعوی استرداد جهیزیه می خواهد به عنوان ابزاری برای اصلاح زج استفاده نماید که به دنبال مفارقت جسمانی طرفین صورت می گیرد.
8. استرداد جهیزیه بدون سیاهه، دعوی عالی بوده که طبق بند ج ماده ۹۰ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ تا تصاب ۲۰۰ میلیون ریال در صلاحیت شورای حل اختلاف بوده و مازاد بر مبلغ یادشده وفق بند 4 ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ در صلاحيت دادگاه خانواده می باشد.
9. جناتجه با توجه به تصاب یاد شده در بند قوق، شورا صالح به رسیدگی باشد وفق تبصره یک ماده ۹ قانون شورای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ بهای خواسته براساس نرخ واقعی آن تعیین می گردد و چنانچه نسبت به بهای خواسته بین اصحاب دعوی اختلاف حاصل شود و اختلاف موثر در صلاحیت شورا باشد یا قاضی شورا نسبت به آن تردید کند قبل از شروع به رسیدگی راما با با جلب نظر کارشناس برای خواسته را تعیین می کند.
10. چناچه مبلغ تقویمی خواسته در دعوى استرداد جهیزیه بیش از حدنصاب مقرر در صلاحیت شورا (۲۰ میلیون به بالا باشد وفق ماده ۶۱ قانون آدم مصوب ۱۳۷۹ بهای خواسته از نظر هزینه دادرسی و امکان تجدیدنظرخواهی همان مبلغ مندرج در دادخواست تقدیمی خواهد بود.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

از نظر قانونی تهیه جهیزیه بر عهده ی کیست؟