معرفی ساز ویولن
ویولن یک ساز زهی و آرشه ای است و البته کوچک ترین عضو خانواده سازهای زهی-آرشه ای . از دیگر سازهای زهی-آرشه ای می توان به کنترباس ، ویولنسل و … اشاره کرد. برای نواختن ، ساز ویولن معمولاً روی شانه چپ قرار می گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته می شود. ویولن دارای ۴ سیم بوده که از بم به زیر : می (سیم اول)، لا (سیم دوم)، ر (سیم سوم)، سل (سیم چهارم) کوک می شوند و نسبت به هم فاصله پنجم دارند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک و کوچک تر از آن را اجرا نماید.
تاریخچه ویولن
ویولن امروزی موجودیت خود را مدیون ساز قدیمی دیگری بنام " لیرا " می باشد ، این ساز اوایل قرن نهم میلادی در اروپا به حالت خمیده و ایستاده نواخته میشد. بر اساس برخی فرضیه های دیگر ویولون تکمیل شده سازی بنام رباب می باشد (در فارسی رواده ، نوعی کمانچه بسیار قدیمی که خواستگاه آن منطقه سیستان و بلوچستان ، افغانستان و هندوستان می باشد) رباب بعدها به اروپا راه پیدا کرد و در آن تغیراتی داده شد و ساز دیگری بنام ربک از روی آن ساخته شد. در عربی ویولن با نام پارسی کمان نامیده می شود. برخی معتقدند سازنده ویلون به شکل امروزی آن گاسپارو دا سالو یا گاسپارو برتولتی ایتالیایی می باشد که خود نوازنده چیره دست کنترباس بود.
انواع ویولن و معرفی خانواده این ساز
خانواده ویولن شامل سه ساز ویولن، ویولا و ویولن سل است. ویولن آکوستیک و ویولن الکتریک از انواع ویولن هستند.
ویولن آکوستیک
ویولن آکوستیک که ساده ترین نوع ویولون و مناسب برای افراد مبتدی است.
ویولن الکتریک
ویولن الکتریک دارای یک خروجی الکتریکی صدا است و از جنس فلز بوده و در سبک های راک، پاپ و … مورد استفاده قرار می گیرد. ویولن های الکتریک وزن کمترو تعداد بیشتری سیم نسبت به ویولون های آکوستیک دارند.
ویولن آلتو ( ویولا)
شبیه ویولن های آکوستیک است و نوازنده در هنگام نواختن مثل ویولن آن را روی شانه چپ قرار می دهد. این ساز از ویولن بزرگتر است و میدان زیر و بمی اندکی پایین تر از ویولن دارد. این ساز صدایی غنی، نافذ، تیره، آرامش بخش و سبک دارد.
ویولن سِل
این ساز اندازه بزرگ دارد ونوازنده برای نواختن این ساز، نشسته و آن را روی پایه ای در انتهای آن روی زمین و بین دو پا های خود قرار می دهد و این ساز روی شانه نوازنده قرار نمی گیرد. دسته ویولن سل بالای شانه چپ نوازنده قرار می گیرد و نوازنده آرشه را به صورت افقی روی سیم ها می نوازد.
کنترباس (دابل باس)
بزرگترین عضو خانواده سازهای زهی آرشه ای است که برای نواختن آن نوازنده ایستاده و ساز را در کنار خود می گیرد و به گونه ای که دسته آن بالاتر از شانه سمت چپ نوازنده قرار می گیرد و آن را مانند ویولن سل با کشیدن افقی آرشه می نوازد. طنین کنتر باس قوی، پُر، ضخیم و زنگ دار است و در بین سازهای زهی پایین ترین سطح زیر و بمی و کمترین وسعت صوتی را دارد.
قسمت های تشکیل دهنده ویولن
این ساز از ۵۸ قطعه مختلف ساخته می شود و وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم است. ویولن از بخش های زیر تشکیل شده است:
- آرشه یا کمان، ترکه ای چوبی است که رشته های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده است.
- جعبه طنینی (جعبه ریزونانس): جعبه ای است که از ۳ بخش صفحه روئی، صفحه زیرین و زوارهای دور تشکیل شده است. گریف، خرک و سیم گیر در این ساز از جنس چوب آبنوس (به دلیل استحکام بیشتر) می باشد.
- دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند. انتهای دسته به جعبه کوچکی (جعبه کوک) ختم می شود که سیم ها در درون آن به دور گوشی های کوک پیچیده می شوند.
- خرک: این قطعه در واقع پلی است بین سیم ها و جعبه طنینی. نقش خرک تقسیم راه سیم ها، نگه داشتن سیم ها با ارتفاع خاص برای حرکت روی جعبه طنینی و انتقال ارتعاشات سیم ها به جعبه طنینی. در داخل جعبه طنینی استوانه چوبی کوچکی قرار دارد که نقش آن انتقال ارتعاشات به صفحه زیرین ساز و مانعی در جهت عدم شکسته شدن صفحه روئی ساز از فشار سیم ها و خرک.
- گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول دسته ویولن چسبیده است و تا میانه جعبه ساز ادامه دارد. گریف بخشی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می کند و نت های مختلف را می نوازد.
- سیم گیر: از چوب آبنوس ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک یا سیم به دکمه ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده وصل می شود.
- سیم ها: سیم ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه گاه سیم ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم گیر مهار می شوند. سیم های ویولن قبلا از روده گوسفند ساخته می شد. امروزه در سیم های بم تر، روی روده سیم فلزی نازکی می پیچند و در سیم های زیرتر از مفتول فلزی تنها استفاده می شود.
ویژگی های ویولن
صداي ويولن نتيجه برهم كنش هاي مابين قسمت هاي مختلف آن است. كشيدن يك آرشه روي سيم ها (در عرض) سيم ها سبب ارتعاش سيم ها مي شود. ارتعاش از طريق خرك و پل (ساند پست) به بدنه ويولن منتقل مي شود كه به صدا اجازه مي دهد تا بصورت موثر در هواي اطراف منتشر شود. تنش و نوع سيم ها، مكان و تنش پل، كيفيت آرشه و ساختار بدنه همه در بلندي و كيفيت تونال صدا نقش دارند.
ويولن سازي غير انتقالي است كه نت نويسي آن در كليد تربل (treble) انجام مي شود. انواع مختلف تكنيك هاي نواختن سازهاي زهي به معناي آن است كه شمار زيادي از ويژگي هاي خاص نت نويسي ويولن وجود دارد.
- محدوده صدايي ويولن: G3-A7 (هارمونيك D8)؛
- سيم G در محدوده (G3 – C5, G5)؛
- سيم D در محدوده (D4 – G5, D6)؛
- سيم A در محدوده (A4 – D6, A6)؛
- سيم E در محدوده (E5 – A7, D8)؛
خرید ساز ویولن
- اگر مبتدی و تازه کار هستید، ساز گران قیمت نخرید، زیرا ممکن است به ساز صدمه بزنید.
- منظور از کیفیت ویولن، صدا نیست، ویولن خوب در برابر فشار خم نمی شود.
- به جای ویولن نو، می توانید یک ویولن دست دوم سالم تهیه نمایید.
- اندازه ی ویولن ها متفاوت است، برای افراد بالاتر از 9 سال ویو لن های با سایز 4/4 که به آنها Full Size گفته می شود، مناسب هستند.
- هنگام خرید ویولن به لوازم جانبی و نیازهای یک ویولن خوب توجه کنید.
- سعی کنید ساز را تنظیم شده، خریداری کنید.
- بدنه ی ویولن نباید ترک داشته باشد.
- لبه های کناری ساز باید از طرف بالا و پایین بیرون نزده باشند.
- دسته ساز باید صاف باشد.
- به ارتفاع سیم ها توجه داشته باشید.
- گوشی های ساز باید راحت بچرخند و عاری از گیر باشند.
- بهتر است جنس چوب ویولن، از افرا، صنوبر، آبنوس، بید و بلسان بنفش باشد.
آشنایی با ساز ویولنسل، سازی از خانواده ویولن
