زندگی نامه خواجوی کرمانی شاعر قرن هشتم

چکیده زندگی نامه خواجوی کرمانی

• نام اصلی : کمال الدین ابوالعطاء محمودبن علی بن محمود
• زمینهٔ کاری : شعر، عرفان، ریاضیات و طب
• زادروز : ۶۸۹ (قمری) - کرمان
• مرگ : ۷۵۲ (قمری) - شیراز
• ملیت : ایرانی
• جایگاه خاکسپاری : تنگ الله اکبر شیراز
• در زمان حکومت : اییلخانان
• لقب : نخل بند شاعران
• سبک نوشتاری : سبک عراقی

زندگی نامه خواجوی کرمانی

خواجوی کرمانی که به نخل بند شاعران نیز شهرت دارد، در اواخر سدهٔ هفتم هجری در کرمان زاده شد. زمان زایش او را به اختلاف بین ۶۶۹–۶۸۹ هجری قمری ثبت کرده اند. او در دوران جوانی خود جدا از کسب دانش های معمول روزگار مسافرت را نیز پیشه نموده و بازدیدهایی از مناطق اصفهان، آذربایجان، شام، ری، عراق و مصر نیز داشته است. او لقب هایی مانند خلاق المعانی و ملک الفضلا نیز داشته است. او در نیمهٔ سدهٔ هشتم هجری در شهر شیراز درگذشت و در تنگ الله اکبر این شهر نزدیک رکناباد به خاک سپرده شد.

عقاید و اندیشه های خواجوی کرمانی

شعر خواجوی کرمانی شعری عرفانی است. مضامین عرفانی در غزلیات وی صریحاً بیان می شود امّا در این اشعار که بر شاعران بعدی خود مانند حافظ تأثیرگذار هم بوده مبارزه با زهد و ریا و بی اعتباری دنیا و مافیها از موارد قابل ذکر است. او در شعر به سبک سنایی غزل سرایی می کرده و در مثنوی نیز سعی داشته به تقلید از فردوسی حماسه سرایی داشته باشد. خواجو را وابسته به سلسلهٔ مرشدیه می دانند. او را در ریاضیات طب و هیئت نیز صاحب نظر می دانند. طنز و هزل و انتقادات اجتماعی از شرایط ادیان در آن روزگار در اشعار خواجو متداول است. او در قصیده، مثنوی، و غزل طبعی توانا داشته، به طوری که گرایش حافظ به شیوهٔ سخن پردازی خواجو و شباهت شیوهٔ سخنش با او مشهور است. خواجو از بزرگان صوفیه قرن هشتم و اهل تصوف و عرفان (وحدت وجودی) است.

خصوصیت های اخلاقی خواجوی کرمانی

یکی از شاعرانی که علاوه بر غزلسرایی در زمینه هایی همچون مدح گویی و قصیده سرایی مشغول به فعالیت بوده، خواجوی کرمانی می باشد. درواقع او قصد داشته از این روش، مزیّتی عالی را کسب کند و به طور واضح این آرزو از اشعار وی قابل مشاهده است. هجو در دیوان خواجوی کرمانی، کم است. خواجوی کرمانی در اشعارش از شعرای معاصر خود یاد نکرده و از این رو معلوم است که به آنان اعتنایی نداشته و در اشعار او حسّ غرور بندرت نمایان بوده و همچنین در آثار وی می توان زهد و ریاضت را مشاهده کرد. خواجوی کرمانی برای« سلطان ابوسعید خان چنگیزی» مداحی میکرد، پس از این که در خدمت جمعی از مشایخ حاضر شد، دیگر مداحی نکرد و گوشه گیر شد.

سبک شعر خواجو

از میان معاصران خواجو، حافظ شیرازی از همه مشهورتر است. خواجو، که به سال و تجربت شاعرى بر حافظ تقدم داشت، در مدتى که مقیم شیراز بود، مانند دوستى که سِمت رهبر داشته باشد، بر اندیشه حافظ پرتو تعلیم افگنده بود و به همین سبب است که در دیوان خواجه شیراز بیت هاى بسیارى را مى بینیم که به تقلید یا به استقبال از غزل هاى خواجو ساخته و یا گاه معنى و لفظى از او اقتباس کرده است. خواجو را به دلیل هنرنمایى هایش در عالم شعر، «نخل بند شاعران» لقب داده اند. دیوان او داراى وجه هاى ممتاز است که شامل نغز و معما هم هست و به علاوه، قصیده هاى زیادى در نعت ائمه(علیهم السلام) بالاخص حضرت على(علیه السلام) سروده است. وى در غزلیاتش از سبک عراقى و سعدی پیروى کرده و خمسه نظامی گنجوی را نیز جواب داده است.

آثار خواجوی کرمانی

از خواجوی کرمانی آثار زیادی، بیشتر منظوم، به جای مانده است که مضامین و محتوای آن ها عموماً متفاوت هستند.

• دیوان؛ شامل غزل، قصیده، مسمط، ترکیب بند، ترجیع بند، رباعی، قطعه و مستزاد که بر روی هم به دو بخش صنایع الکمال و بدایع الجمال تقسیم می شود. دیوان اشعار وی منتشر گردیده است
• پنج مثنوی؛ در وزن های گوناگون با این نام ها:

همای و همایون، گل و نوروز، روضةالانوار، کمال نامه و گوهرنامه. این پنج مثنوی بر روی هم خمسهٔ خواجو را تشکیل می دهد سال ها بعد گویندهٔ ناشناس و پرسخنی منظومهٔ همای و همایون خواجو را با تبدیل و تغییر و حذف اسامی و افزودن افسانه هایی، منظومهٔ سام نامه را پدیدآورده است. آثار منثور خواجوی کرمانی رساله های چهارگانه ای است، با نثری مسجّع و مصنوع، و بسیار بیش از شعر او آراسته به آیات قرآنی. رسایل چهارگانهٔ خواجو بدین ترتیب اند:

1. سراجیّه
2. شمس و سحاب
3. شمع و شمشیر
4. نمد و بوریا

رویداد های مهم زندگی خواجوی کرمانی

خواجوی کرمانی در ضمن این سیر وسیاحت ها، علاءالدوله سمنانی را دیدار کرد و حلقه ی ارادت او را به گوش کرد. مدتی هم برای کسب کمال بیشتر در شیراز، علماء و فضلای آن دیار را دید و بعد در کازرون به خدمت شخصی مانند امین الدین محمد کازرونی رفت و از انفاس روح افزای او برخوردار شد. خواجوی کرمانی وقتی که می خواست به مسافرت برود به نام سلطان ابو سعید، نظم مثنوی هما و همایون سرایید و پس از پایان این منظومه و مسافرتش آرزو داشت که آنرا به پادشاه ابو سعید تقدیم کند.

درگذشت خواجوی کرمانی

خواجوی کرمانی در شیراز در سال ۷۵۰ ه‍ ق فوت کرد. مکان آرامگاه او در تنگ الله اكبر در دامنه كوه صبوی و در ابتدای جاده شیراز – اصفهان می باشد. درواقع در نزدیکی دروازه قرآن، قبر خواجوی کرمانی قرار گرفته است. از كنار مقبره خواجو، آب چشمه معروف ركناباد عبور میکند. این آرامگاه با اعتبارات اداره فرهنگ فارس در سال ۱۳۱۵ شمسی ساخته شد. آرامگاه این شاعر در محوطه ای بدون سقف واقع شده است.

زندگی نامه هرمان هسه ادیب، نویسنده و نقاش آلمانی