معرفی کتاب سلمان هراتی اثر علی تقوی

درباره کتاب سلمان هراتی

مجموعه پژوهشی "شخصیت های مانا" با هدف ارائه الگوهای موفق، به زندگی شخصیت های نیک نامی می پردازد که در عرصه های دانش، فرهنگ، سیاست و اجتماع در ایران معاصر زیسته و در گذشته اند. این مجموعه که برای عموم مخاطبان به ویژه جوانان و دانشگاهیان تهیه شده برآیند احساس ضرورتی است که در پهنه ارائه آثار دقیق و مستند از زندگانی افراد تاثیرگذار پدید آمده است... انقلاب اسلامی افزون بر ایجاد تغییرات گسترده در عرصه های سیاسی و اجتماعی ایران، در مقوله های هنر و ادبیات نیز تأثیرات به سزایی را به همراه داشت. شعر معاصر ایران که تجربیات شاعران دورۀ مشروطه را پشت سر گذاشته و متأثر از مکتب ها و جریان های ادبی سدۀ بیستم، سبک ها و شیوه های گوناگونی را با فراز و فرودهایی تا آستانۀ انقلاب اسلامی آزموده بود، اینک با پیروزی انقلاب اسلامی، ساحت های جدیدی را در پیش روی خود می دید که عمدتا با عنوان شعر انقلاب بازشناخته می شود. هر چند ریشه های شعر انقلاب را باید در انقلابی سروده های دهه های 1340 و 1350 بازجست و برخی از شاعران، مؤلفه های شعر انقلاب را از همان دوران در شعر خود بازتابانده اند؛ اما با وقوع انقلاب اسلامی، جریان شعر انقلاب رفته رفته هویت خاص خود را به ویژه با شکل گیری حلقۀ شاعران حوزۀ هنر و اندیشۀ اسلامی (حوزۀ هنری) باز می یابد. «شعر انقلاب، شعری وظیفه مند بود که با اتکا به هوشمندی پیشگامانش می خواست از همۀ تجربیات دهه های پیش از خود بهره ببرد و هیچ عصبیتی را جز تعصب و غیرتمندی دینی آن هم در حوزۀ محتوا، دخیل در ردۀ خویش نداند. پس از این روست که همۀ قالب ها و زبان ها و فرم های شعری در این دوره به کار گرفته می شوند و حتی برخی قالب های از یاد رفته مثل رباعی و دو بیتی نیز با قدرت و قوت احیا می گردند. شعر نیمایی این دوره با تکیه بر عنصر عاطفه بازشناخته می شود و پذیرش این آثار از سوی مخاطبینی که خود نیز به عاطفه ای مضاعف روی آورده اند، تولید انبوه آثار نیمایی را سبب می شود. شعر سپید و آزاد دورۀ انقلاب، بهترین توفیق خود را زمانی شاهد است که با دعوت به تعمق و تعقل، در عین پرهیز از پیچیدگی های آزار دهنده، مخاطب را به بازخوانی چندبارۀ آثار فرامی خواند». در میان جمع زیادی که پس از انقلاب، دعوی شاعری کردند و طبع خود را در شعر آزمودند، تنها چند تن از آنان با درک درست شرایط سیاسی و اجتماعی پیش آمده، با اشعار خویش، نام و یاد خود را در اذهان مخاطبان جاودانه ساختند. بی گمان، سلمان هراتی از جمله شاعران موفقی است که بهترین و ناب ترین تجربه های شاعرانۀ خود را پس از انقلاب، به مخاطبان عرضه داشته است. سلمان هر چند در ابتدای راه خود، تا حدودی متأثر از زبان و بیان شعری برخی از دیگر شاعران معاصر، بود؛ اما رفته رفته با درایت خاص خود، توانست به عاطفه و زبان شعری ویژه ای دست یابد و الگویی شود برای بسیاری از شاعرانی که به نوعی به مؤلفه های اصلی شعر سلمان چشم داشته اند. سلمان با برقراری پیوند میان دو دنیای عین و ذهن، هم به تعهد و رسالت خاصی که برای شعر قائل بود، پایدار ماند و هم با پرداخت عناصر اصلی شعر، مخاطبان بسیاری را از طیف های گوناگون برای شعر خود فراهم آورد؛ هر چند در این میان ممکن است برخی از اشعار او بیش از حد واقع گرایانه و به زبان نثر نزدیک شده باشد. فصل نخست این پژوهش به ترسیم خطوط اصلی و مهم زندگی سلمان اختصاص یافت تا زمینه و بستر لازم برای نقد و بررسی اشعار او در فصل دوم فراهم آید. در این فصل برای پرهیز از کلی گویی، پس از بیان ویژگی ها و مؤلفه های مهم شعر سلمان و تأثیر و تأثرهای او، به طور جداگانه به نقد و تحلیل عناصر اصلی شعر یعنی عاطفه، تخیل، زبان، موسیقی و شکل در مجموعه اشعار سلمان پرداخته شد. از دیگر مآخذ راجع به سلمان می توان از کتاب در باغ های ناممکن یاد کرد که دربردارندۀ گزیده ای از اشعار سلمان به همراه مقدمه ای از سهیل محمودی و ساعد باقری است. در این مقدمه می توان به نکاتی خوب دربارۀ زندگی و شعر سلمان دست یافت. کتابی دیگر که بخشی از آن به نقد و تحلیل اشعار سلمان اختصاص یافته، کتاب ده شاعر انقلاب است. محمدکاظم کاظمی، نویسندۀ کتاب توانسته با دیدگاه های انتقادی خود، مخاطب را با برخی از فضاهای شعری سلمان آشنا سازد. به طور کلی باید گفت هر چند با توجه به جایگاه سلمان در شعر انقلاب و پایداری، تاکنون پژوهش هایی بسیار در قالب کتاب و مقاله در شرح زندگی و معرفی و نقد اشعار او به عمل آمده؛ اما هنوز راه های نرفته بسیار است و جایگاه شعری سلمان آنچنان که باید و شاید شناخته نشده و موشکافانه بررسی نشده است. سلمان هراتی از شاعران به نام عصر انقلاب است که زبان و اندیشه و دیدگاه نوینی در اشعارش جلوه گر است شعر سلمان با تصاویر بدیع از طبیعت و حالات درونی انسان ارتباط با خدا، ویژگی خاص و لحن مختص به خود است. زبان شعر او صمیمی و ساده است او تمام صداقت و صمیمیت خود را در قالب شعر هایش می ریخت. شعر او در عین ارتباط داشتن تنگاتنگ با طبیعت و راز و نیاز با خدا دارای مضمونی اجتماعی و پر شور است. زبان شعر سلمان هراتی، زبان شعر انقلاب است. او را می توان از تأثیرگذارترین شاعران در حوزه زبان این دوره دانست. کمتر خواننده ای است که در ارتباط برقرار کردن با شعر سلمان به مشکل بیفتد. در شعر او، کلمات طوری در کنار هم چیده شده اند که هیچ کدام شان برای بقیه غریب نیست. سلمان در شعرهای نو خود ثابت کرده که توانایی بهره گیری از عامیانه ترین لغات را دارد. البته 27 سال سن و 10 سال شاعری، زمان اندکی برای هراتی بود تا زبان شعر خود را بارور کند و شعرهای جدید بیافریند. مجموعه پژوهشی «شخصیت های مانا» با هدف ارائه الگوهای موفق، به زندگی شخصیت های نیک نامی می پردازد که در عرصه های دانش، فرهنگ، سیاست و اجتماع در ایران معاصر زیسته و درگذشته اند. این مجموعه که برای عموم مخاطبان به ویژه جوانان و دانشگاهیان تهیه شده برآیند احساس ضرورتی است که در پهنۀ ارائه آثار دقیق و مستند از زندگانی افراد تأثیرگذار پدید آمده است. از این رو پژوهشگران دفتر ادبیات انقلاب اسلامی که تجربه ای در شرح حال نویسی داشتند، گروهی را در 1388ش با عنوان شخصیت های مانا تشکیل دادند. این گروه یک صد تن از شخصیت های مشهور یا کم آوازه معاصر را برگزید تا در مجموعه ای به شرح احوال، فعالیت ها، آراء و اندیشه ها، آثار و دیگر تکاپوهای زندگی شخصیت های مورد نظر پرداخته، آنان را به شیوه محققانه، علمی و مستند، در حدود یک صد صفحه، به مخاطبان معرفی نماید.

در بخشی از کتاب سلمان هراتی می خوانید:

در مجموعه اشعار سلمان هراتی هفت قالب شعری وجود دارد که به ترتیب فراوانی عبارت اند از: سپید، نیمایی، رباعی، غزل، دوبیتی، چهارپاره و مثنوی. افزون بر بسامد بالای شعر سپید، سلمان بخش عمده ای از شعرهای موفق خود را که بازتاب دهندۀ عواطف و نوع نگرش او در مواجهه با دنیای عینی هستند، در این قالب سروده است. در واقع این مضمون و پیام نقش بسته در ذهن شاعر است که قالب شعری متناسب با خود را برمی گزیند. پس آن جا که شاعر بی صبرانه در پی القای رسا و کامل پیام شعر خود به مخاطب است، کمتر به وزن های عروضی حتی گاه در قالب نیمایی آن، مجال بروز می دهد و شعر خود را در قالب سپید عرضه می دارد. از شعرهای موفق سپید سلمان با ویژگی های مزبور، می توان به شعرهای «دوزخ و درخت گردو»، «بر قله های انتظار»، «با آفتاب صمیمی»، «در خلوت بعد از یک تشییع»، «آب در سماور کهنه»، «من هم می میرم»، «زمزمۀ جویبار» و «در نیمۀ آخرین ماه بهار» اشاره کرد. در قالب شعرهای نیمایی هم سلمان تجربه های موفقی داشته است که می توان از شعرهای «اندر مذمت تکلف»، «از خواب همیشۀ علف»، «تو مرا خواهی برد»، «امتزاج آسمان و خاک»، «شام غریبان» و «تدفین مادربزرگ» یاد کرد. سلمان هراتی در مجموع بیست و سه غزلی که سروده است بیشتر به وصف طبیعت و عشق پرداخته که غالبا بار معنایی آن ها به جانب نوعی عرفان حاصل از خلوت های شاعرانه، سوق می یابد. البته شاعر در غزل های خود نیز آن تعلق خاطر اصلی اش را از یاد نبرده و چند غزل خود را در وصف امام خمینی و به یاد شهیدان سروده است.

فهرست مطالب کتاب

• یادداشت مجموعه
• سال شمار
• مقدمه
• معرفی، نقد و بررسی منابع
• فصل اول: درنگی بر زندگی سلمان هراتی
• فصل دوم: نقد و واکاوی مجموعه اشعار سلمان فارسی

1. درآمد
2. تأثیرپذیری سلمان از دیگر شاعران
3. تحلیل و بررسی عناصر اصلی شعر سلمان

• الف. عاطفه

1. شعر آیینی
2. شعر انقلاب
3. شعر پایداری
4. شعر اعتراض
5. شعر روستا و طبیعت
6. شعر کودک و نوجوان

• ب) تخیل

1. استعاره و تشخیص
2. تشبیه
3. نماد
4. حس آمیزی

• ج) زبان

1. واژگان و ترکیبات
2. باستان گرایی
3. زبان کودکانه

• د) موسیقی

1. موسیقی بیرونی
2. موسیقی کناری
3. موسیقی درونی
4. موسیقی معنوی

• ه) شکل
• آثار
• نگاهی به مجموعه اشعار سلمان
• منابع و مآخذ
• اسناد و تصویر

شناسنامه کتاب سلمان هراتی

• نویسنده: علی تقوی
• زبان: فارسی
• ناشر چاپی: نشر سوره مهر
• تعداد صفحات: 144
• موضوع کتاب: زندگینامه
• نسخه الکترونیکی:دارد
• نسخه صوتی : ندارد

بنابراین اگر به کتاب های ایرانی با محتوای زندگینامه ای علاقمندید این کتاب گزینه بهتری است. امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید و برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. همچنین شما نیز بهترین کتابی که تا حال مطالعه کرده اید، برای ما معرفی نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

معرفی کتاب دن آرام اثر میخائیل شولوخف