شهر زیرزمینی نوش ‌آباد و جاذبه های آن!

معماری شهر زیرزمینی نوش آباد

طبقه اول در حقیقت کوره‌راه‌ها و دالان‌هایی بوده است که برای گمراه کردن تعقیب‌کنندگان احتمالی به‌کار می‌رفتند. طبقه دوم و سوم محل پناه گرفتن و زندگی در مواقع خطر و ذخیره آذوقه بوده است. ورودی‌‌های متعددی برای شهر زیرین شناسایی ‌شده که بسیاری از آنان توسط سیلاب‌ سال‌های دور مسدود شده‌اند. شهر دارای راه‌روهای پیچ در پیچ، اتاق‌های کوچک و بزرگ، تله‌های پدافندی و دفاعی بوده‌ است که گویا در هنگام هجوم دشمن استفاده می‌شده‌اند. وسعت این شهر به‌دلیل ارتباط بین محلات آن و حفاظت از جان و مال مردم در مواقع ناامنی، زیاد بوده و در دو سطح افقی و عمودی گسترش یافته است. این معماری دست‌کم در شهر نوش‌آباد با واژه «اویی» نامیده می‌شود. به‌جز ورودی، ارتفاع تمام قسمت‌های اویی به قد طبیعی یک انسان بین 170 تا 180 سانتی‌متر است. بر سطح دیوارها و در فواصل اندک، جای پیه‌سوز به چشم می‌خورد.

در بعضی قسمت‌ها نیز دیوار سکوهای کوتاهی جهت نشستن ایجاد شده است که در بعضی از اتاق ‌ها تبدیل به طاقچه جهت قرار دادن اشیا می‌شود. ورودی شهر زیرزمینی نوش‌آباد، راهرویی باریک به‌اندازه یک نفر است. هنگام ورود به شهر، بوی خاک مرطوب به مشام می‌رسد. دالان‌های تنگ با ارتفاعی کمتر از یک انسان ایستاده، فرد را به بخش‌های داخلی شهر می‌رساند.

چاه‌های عمودی نقش راه‌های ارتباطی طبقات را ایفا می‌کنند و چاه‌های به‌شکل U برای تهویه هوا بوده است. از خانه‌های مردم و مراکز اجتماعی چون حمام و مسجد و نیز قلعه کنار شهر به اینجا راه داشته است. فضاهای در نظر گرفته شده برای شهر در حد فضاهای ضروری است و سیستم تهویه آن بر اساس اختلاف فشار هوا با سطح زمین کار می‌کند که گردش و تصفیه هوا برای تنفس در آن را امکان‌پذیر می‌سازد. حجره‌های کوچک به ابعاد دو متر در دو متر، سرویس‌های بهداشتی ابتدایی، فضاهای پناهگاهی، تونل‌های ارتباطی و تهویه هوا و چاه‌های آب از جمله فضاهای این شهر زیرزمینی است.

نامگذاری شهر زیرزمینی نوش آباد

شهر نوش‌آباد پایتخت انوشیروان پادشاه ساسانی می‌باشد که در شمال شهر کاشان قرار دارد. نام نوش‌آباد، برگرفته از نام «انوشیروان» است که به‌تدریج حرف «الف» آن حذف شد و نام نوش‌آباد گرفت. همچنین، با توجه به ارتباط راه‌ها در این شهر زیرزمینی از طریق چاه‌ها، افراد برای صدا زدن یکدیگر از واژهٔ «اویی» استفاده می‌کردند. به دلیل کاربرد دلیل پرتکرار واژهٔ «اویی»، به این شهر نام «اویی» دادند.

قدمت شهر زیرزمینی نوش آباد

عمده کارشناسان هسته اولیه شهر را متعلق به دوره ساسانی می‌دانند؛ بااین‌حال آنچه مشخص است، شهر زیرزمینی نوش‌‌آباد در دوره‌های مختلفی محل سکونت اقوام و مردم بود. گفته می‌شود که در زمان حملات مغولان، از این شهر برای امنیت مردمان استفاده می‌شد. بسیاری از جزییات شهر در اثر سیلاب و گذشت زمان از بین رفته است؛ ولی سفالینه‌هایی پیدا شده که به 1800 سال پیش و به عصر ساسانیان بر‌می‌گردد. همچنین آثاری از دوره صفویه تا عصر قاجار نیز به‌چشم می‌خورد.

مسیر دسترسی به شهر نوش آباد

نوش‌آباد از مناطق باستانی و تاریخی شمال اصفهان و از توابع شهرستان آران و بیدگل است. این شهر که به‌عنوان یکی از پایتخت‌های ساسانیان در دوره انوشیروان شناخته می‌شود، در پنج کیلومتری کاشان (شهر تپه‌های باستانی سیلک) قرار گرفته است. شهر نوش‌آباد دارای 12,000 نفر جمعیت است. دهخدا نام شهر را از ریشه انوشه به‌معنای جاودانی می‌داند. در این شهر علاوه بر شهر زیرزمینی اویی، مسجد جامع و مسجد امام علی (ع) از آثار دوره مغول، قلعه خشتی سی زان و پل تاریخی اسحاق‌آباد از آثار دوره سلجوقی از جاذبه‌های خاص گردشگری محسوب می‌شوند. همچنین مسجد عتیق نیز که سابقه‌ای متعلق به دوران سلجوقی دارد، از مهم‌ترین جاذبه‌های شهر است.

شهر نوش‌آباد قدمت بسیار زیادی دارد؛ اما آنچه شهر را معروف کرده و بر سر زبان‌ها انداخته، وجود «شهر زیرزمینی» اویی است. این شهر همواره بسیاری از علاقه‌مندان تاریخ، هنر و باستان‌شناسی را به‌سمت خود می‌کشاند.

دسترسی به شهر نوش‌آباد از تهران، از طریق اتوبان تهران-قم و سپس ورود به آزادراه شماره هفت (قم-اصفهان) امکان‌پذیر است. همچنین اگر در شهر کاشان حضور دارید، قادر خواهید بود تا با ورود به بلوار ملاصدرا و طی مسافت هشت کیلومتری، خود را به شهر نوش‌‌آباد برسانید.