روماتیسم چیست ؟
بیماری رماتیسم مفصلی یا در اصطلاح آرتریت روماتویید در میان بیماری های رماتیسمی تقریبا جزو شایع ترین بیماری های التهابی رماتیسمی است. به طور کلی بیماری های رماتیسمی را به دو دسته تقسیم می کنیم. بیماری های مکانیکی و بیماری های التهابی. در مورد بیماری مکانیکی ناراحتی هایی مثل آرتروز، کمردرد و چنین نمونه هایی در این دسته نام برده می شوند و رماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتویید نیز سر دسته بیماری التهابی قرار دارند. شیوع این بیماری در دنیا حدود یک درصد کل جمعیت اعلام شده و بر اساس مطالعاتی که در مرکز تحقیقات رماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده شیوع این بیماری در ایران ۳۵ درصد ذکر شده است که تقریبا نسبت به آمار در کل دنیا در رده پایین ترین قرار دادیم و با دیگر کشورهای شرقی مثل هندوستان در یک سطح هستیم.
علائم روماتیسم
مهمترین علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید درد و خشکی صبحگاهی مفاصل بدن بخصوص دست همراه با احساس ضعف و خستگی است که بصورت تدریج در عرض چند هفته تا چند ماه ایجاد شده و شدت میابند.
علائم روماتیسم مفصلی به سه دسته تقسیم میشوند.
علائم عمومی روماتیسم : در 70 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی است. بیمار ممکن است ماهها قبل از اینکه دچار درد و تورم مفصل شود این علائم را داشته باشد.
علائم مفصلی : در 30 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با بروز علائم مفصلی است که عبارتند از
- درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود
- تورم مفصل
- در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر میشوند بیمار در حین راه رفتن دچار لنگش میشود
- احساس خشکی مفصل که در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر میشود
- قرینه بودن مفاصل درگیر
علائم غیر مفصلی : این علائم در 40 درصد از بیماران وجود دارد و بیشتر در بیمارانی دیده میشود که Rheumatoid factor در آزمایش خون آنها بالا است. مهمترین این علائم عبارتند از:
- برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules میگویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد.
- درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن که میتواند موجب تنگی نفس شود
- درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن که بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است ولی میتواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد هم باشد. درگیری عروق در هر کدام از این اعضاء میتواند علائم مخصوص به آن عضو را ایجاد کند.
- درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران ایجاد میشود. سفیدی چشم ملتهب و قرمز شده و چشم خشک میشود.
- التهاب در اطراف تاندون ها
- کم خونی
- تب
علل بیماری روماتیسم
- عامل ژنتیک
- سیگار کشیدن
- چاقی
- کم تحرکی
روماتیسم یک بیماری ژنتیکی است و مهمترین عامل در بروز بیماری های ژنتیکی، عامل ژنتیک است. در بیماری های ژنتیکی مانند روماتیسم ژن های مستعد برای فعال شدن معمولا عوامل محرک را از محیط دریافت می کنند. عامل های محیطی می توانند بیماری های عفونی باشند و تنها عامل خارجی که رابطه مشخص آن با ابتلا به روماتیسم به اثبات رسیده، مصرف دخانیات به خصوص سیگار است که باعث می شود بیماری نهفته روماتیسم بروز کند و یا شدت بیماری افزایش یابد.چاقی و اضافه وزن در شدت بیماری های روماتیسمی به ویژه نوع آرتروز آن نقش موثری دارد. همچنین کم تحرکی و ورزش نکردن، نوع شغل، وضعیت نامناسب بدن در هنگام انجام کار و امور روزانه و مصرف سیگار به خصوص در بروز پوکی استخوان ارتباط مستقیم دارد.
راههای درمانی پزشکی روماتیسم
داروهای ضد التهاب : اولین گزینه در بین روش های کاهش درد، داروهای ضد رماتیسمی کنترل التهاب (DMARDs) است. برای کنترل التهاب در رماتیسم باید با پزشک خودتان در ارتباط باشید. متوتروکسات (methotrexate) بیشترین داروی استفاده شده برای درمان رماتیسم مفصلی است. ممکن است در مواقع عود بیماری از استروئیدها نیز استفاده شود. اگر بیماری با شدت ادامه پیدا کند پزشک از داروهای سه گانه برای شما استفاده خواهد کرد، داروهایی که جدیدتر و گران تر هستند، اما مؤثرند.
داروهای مسکن : بهترین داروها برای درد حاد داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی هستند که با نام اختصاری NSAIDs شناخته می شوند. داروهای قوی تری که داروهای شبه افیونی نامیده می شوند، ممکن است برای درد غیرقابل تحمل تجویز شوند، اما بهتر است تا حد ممکن از آنها استفاده نشود. این داروها باید با احتیاط مصرف شوند زیرا بدن به مرور به آنها عادت می کند و احتمال سوءمصرف را در افراد بالا می برد.
عمل جراحی : و در نهایت اگر بیماری خارج از کنترل شود و نیاز به جراحی پیدا کند،متخصص ارتوپد جراحی خاصی را انجام میدهد که مهمترین آنها عبارتند از:
- خارج کردن برجستگی های زیر پوست که به آنها ندول Nodule میگویند به توسط عمل جراحی
- خارج کردن برجستگی های استخوانی و یا خارج کردن لایه سینوویال اطراف تاندون های دست . هر دو این عوامل میتوانند تاندون را تحت فشار قرار دهند
- درمان پارگی تاندون دست با پیوند تاندون یا جابجا کردن تاندون ها
- خارج کردن لایه سینوویال مفصل مبتلا
- آزاد کردن رباط عرضی مچ دست برای درمان علائم سندروم کانال کارپ
- در صورت تخریب شدید مفصلی جوش دادن استخوان های دو طرف مفصل در موارد خاص
- در موارد آسیب شدید مفصل، تعویض آن با مفصل مصنوعی
راههای درمان خانگی روماتیسم
ورزش : ورزش منظم یکی از اولین اقداماتی است که باید برای درمان روماتیسم مفصلی ( آرتریت روماتوئید ) انجام دهید .ورزش باعث کاهش خستگی ، تقویت عضلات و افزایش میزان حرکت می شود.
سرد و گرم : فشرده های گرم و سرد می توانند به درمان روماتیسم مفصلی کمک کنند . گرما سبب آرام شدن عضلات و کاهش درد مفاصل می شود ، از طرف دیگر سرما سبب کاهش درد و تورم و التهاب مفصلی می شود.
روغن ماهی :مطالعات متعدد نشان می دهد که روغن ماهی سبب کاهش درد مفاصل و درمان آرتریت روماتوئید می شود . روغن ماهی دارای اسید های چرب امگا 3 است که دارای اثر ضد التهابی روی بدن هستند و می توانند به کاهش درد کمک کنند . همچنین روغن ماهی به محافظت در برابر بیماری های قلبی نیز کمک می کند .
زردچوبه : برای مبارزه با علائم روماتیسم مفصلی می توانید از زردچوبه استفاده کنید . یک مطالعه انجام شده در سال 2012 نشان می دهد که کورکومین ، ماده فعال در زردچوبه ، دارای خواص ضد التهابی و ضد آرتریت است که بهتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی کار می کند . زردچوبه می تواند باعث جلوگیری از التهاب مشترک با مسدود کردن آنزیم های خاص و سیتوکین ها شود که موجب التهاب می شوند.
سرکه سیب : سرکه سیب در مواجبه در بسیاری از علائم آرتریت روماتوئید موثر است ، زیرا غنی از مواد معدنی مانند : کلسیم ، منیزیم ، پتاسیم و فسفر است که در درمان روماتسیم مفصلی به کاهش درد و التهاب کمک می کند.
سیر : به علت خواص ضد التهابی قوی سیر برای درمان روماتسیم مفصلی ( آرتریت روماتوئید ) توصیه می شود . سیر توانایی بالایی در تولید مواد ضد التهابی دارد که به کاهش درد و تورم کمک می کند.
زنجبیل : زنجبیل برای درمان بیماری های التهابی مثل آرتریت روماتوئید ( روماتسیم مفصلی ) به دلیل خواص ضد التهابی مورد استفاده قرار می گیرد.
سبزیجات : کاسنی فرنگی، تره فرنگی، کدو حلوایی، فلفل دلمه ای، خیار، بادمجان، آرتیشو، کدو، هویج، تربچه؛ گوجه فرنگی، انواع کلم ها و ... حاوی خواص آنتی اکسیدانی بالایی هستند که برای مقابله با روماتیسم لازم و ضروری هستند.
ماساژ : هنگامی که ماساژ به درستی انجام شود می تواند سفتی عضلات را تکسین دهد و درد ناشی از روماتیسم مفصلی را برطرف کند . ماساژ گردش خون را تحریک می کند و ناراحتی و التهاب را از بین می برد.
طب سوزنی : همچنین برای کاهش درد روماتیسم مفصلی می توانید از طب سوزنی استفاده کنید.
مواد غذایی مضر برای روماتیسم
- غذاهای طبخ شده در حرارت بالا
- غذاهای دارای روغن ذرت
- سیگار کشیدن
- مصرف لبنیات
- غذاهای پر نمک
سخن پایانی
بیماری رماتیسم مفصلی، بیماری ای است که باید به آن توجه بسیاری شود، چون در صورت عدم درمان باعث تخریب و تغییر شکل خاص می شود؛ بنابراین درمان در این نوع بیماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. باید توجه داشته باشید که در صورت بروز هرگونه علایم به متخصص روماتولوژی یا متخصص داخلی مراجعه و درمان را تحت نظر آنها شروع کنید. قطع ناگهانی درمان باعث عود بیماری و پیشرفت آن شده و در نتیجه درمان بیماری نیز سنگین تر می شود. بنابراین حداقل یک بار در روز منطقه آسیب دیده را حرکت دهید به مقداری که موجب درد نشود. از هرگونه فشار بر روی مفاصل خودداری کنید. سعی کنید استرس را کاهش دهید.از ابزار ها و دستگاها برای فعالیت روزانه خود استفاده کنید.از توالت فرهنگی استفاده کنید. به مدت طولانی کار نکنید و استراحت کنید. اگر اضافه وزن دارید سعی کنید لاغر تر شوید. از خوردن نوشیدنی های الکلی و دود به شدت پرهیز کنید.
