گوجه فرنگی
نام علمی: Lycopersicum esculentum. گوجه فرنگی میوه ای سرخ رنگ و آبدار است. این گیاه بومی آمریکای جنوبی و مرکزی است. انواع مختلف این گیاه امروزه در سراسر جهان پرورش داده می شود. گوجه فرنگی از آن دسته سبزی- میوه هایی است که می توان در هر فصلی و به انواع مختلف مصرف کرد. داخل سالاد، به صورت املت، گوجه فرنگی شکم پُر، کنار خورش ها و غیره.
مواد مغذی گوجه فرنگی
| موارد ضروری و اساسی | ارزش غذایی | درصد مصرف مجاز روزانه |
|---|---|---|
| انرژی | 18کیلوکالری | 1 % |
| کربوهیدرات | 3.9 گرم | 3 % |
| پروتئین | 0.9 گرم | 1.6 % |
| چربی کل | 0.2 گرم | 0.7 % |
| کلسترول | 0 میلی گرم | 0 % |
| فیبر خوراکی | 1.2 گرم | 3 % |
گوجه فرنگی سرشار از ویتامین های آ، ب 1، ب 2، ث و مواد معدنی از جمله كلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، منیزیم، آهن، مس، روی، ارسنیك و كبالت است.
در گوجه فرنگی رسیده، تقریبا تمام آمینو اسیدهای اصلی به استثنای تریپتوفان وجود دارد.قند موجود در گوجه فرنگی رسیده،گلوكز فروكتوز و ساكاروز است كه البته میزان آن اندك است.
رنگدانه اصلی گوجه فرنگی لیكوپن بوده كه سبب رنگ قرمز آن می شود.
خواص گوجه فرنگی
گوجه فرنگی حاوی خواص متعددی است.
1- پیشگیری از سرطان
لیکوپن ها ترکیبات اصلی گوجه فرنگی هستند که خواص فوق العاده ای دارند. این رنگدانه های قرمز - نارنجی رنگ که به خانواده ی کاروتنوئیدها تعلق دارند خواص آنتی اکسیدانی فوق العاده ای دارند. یعنی اینکه تمام قد در برابر رادیکال های آزاد آسیب رسان مقابله می کنند. گوجه فرنگی بخشی از رژیم غذایی مدیترانه ای است، رژیمی که خطر ابتلا سرطان را کاهش می دهد. غلظت بالای کاروتنوئید های موجود در گوجه فرنگی برای پیشگیری و درمان سرطان پستان مفید می باشد.
2- سلامت استخوان ها
لیکوپن و بتاکاروتن موجود در گوجه فرنگی دارای خواص ضد التهابی هستند و برای پیشگیری و درمان روماتیسم، آرتروز و پوکی استخوان مفید می باشند.
3- کمک به درمان اختلالات عصبی
گوجه فرنگی، تقویت کننده دستگاه اعصاب و درمان کننده عصبانیت، افسردگی، دلهره، اضطراب و تسکین دهنده درد های عصبی است.
4- تقویت عضلات
مصرف گوجه فرنگی به صورت خام یا آب آن سلامت عضلات را حفظ می کند. از آن جایی که گوجه فرنگی غنی از پروتئین است، تاثیر مثبتی روی تقویت عضلات دارد. این ماده ی غذایی مقوی همچنین می تواند درد عضلانی را از بین ببرد و ساختار عضلات را بهبود ببخشد.
5- گوجه فرنگی بخورید، خسته نشوید
گوجه فرنگی حاوی ویتامین های زیادی از جمله ویتامین A، C، B3، B6، E و k می باشد. از بین این ویتامین ها ویتامین C برای مقابله با خستگی و ایجاد احساس نشاط و سرزندگی فوق العاده است. ویتامین C نقش زیادی در حفاظت از سلول ها دارد و اثرات رادیکال های آزاد و آلاینده ها را کاهش می دهد. گوجه فرنگی سرشار از ویتامین C و کاروتنوئیدهاست و برای همین هم یک میوه ی ضدپیری محسوب می شود. اگر می خواهید همیشه جوان و شاداب بمانید گوجه فرنگی را دریابید.
6- کمک به درمان سنگ کلیه
مصرف گوجه فرنگی به دلیل محتوای بالای آب به عنوان یک دیورتیک طبیعی باعث افزایش ادرار شده و با دفع سموم بدن، نمک ها و اسید اوریک موجود در بدن به درمان سنگ کلیه کمک می کند.
7- سلامت چشم ها
یکی دیگر از خواص گوجه فرنگی برای سلامتی تاثیر مثبتی است که روی چشم ها دارد. مصرف گوجه فرنگی می تواند از بروز بیماری های چشم جلوگیری کند. گوجه فرنگی غنی از ویتامین A، تیامین، فولات، نیاسین، فلاونوئیدها، ب کمپلکس و غیره است. بنابراین در حفظ سلامت چشم و حتی درمان بیماری های چشم بسیار مفید است.
8- کمک به داشتن اندامی زیبا
گوجه فرنگی حاوی میزان زیادی آب (93 تا 95 درصد) و قند کمی است. برای همین هم تشنگی را برطرف کرده و کالری کمی به بدن می رساند. در واقع هر 100 گرم گوجه فرنگی حدود 17 کیلوکالری انرژی دارد. برای همین اگر دنبال لاغری هستید و رژیم گرفته اید می توانید با خیال راحت به این سبزی - میوه اعتماد کنید. توجه داشته باشید که گوجه فرنگی به هضم غذا و دفع راحت کمک می کند. اگر مشکل هضم دارید می توانید بعد از غذا یک عدد گوجه فرنگی تازه و کاملا رسیده میل کنید.
9- تقویت غده تیروئید
گوجه فرنگی یک منبع عالی از سلنیوم است که می تواند به تنظیم عملکرد غده تیروئید کمک کند و برای درمان کم کاری تیروئید مفید باشد.
10- داشتن پوست سالم
خواص گوجه فرنگی برای پوست و زیبایی یکی از بهترین فواید این ماده ی خوراکی است. اولین فایده ی عالی گوجه فرنگی برای پوست و زیبایی این است که می تواند پوست را درخشان کند. گوجه نه تنها برای سلامت بدن فایده دارد بلکه برای درخشش و سلامت پوست نیز مفید است. گوجه فرنگی را به طور مستقیم روی پوست استعمال کنید و اجازه بدهید به مدت حدود ۱۰ دقیقه بماند. این کار تاثیر مثبتی روی پوست دارد. مصرف گوجه فرنگی سبب می شود که پوست تان بسیار براق و سالم بماند. چنین تاثیری به این دلیل است که گوجه فرنگی حاوی ویتامین C است.
عوارض گوجه فرنگی
- گوجه فرنگی خام مستعد آلودگی با باکتری سالمونلا است که موجب اسهال می شود.
- گوجه فرنگی بسیار اسیدی است و بنابراین ممکن است باعث بروز رفلاکس معده در افرادی شود که مشکلات معدوی همچون ورم معده یا رفلاکس دستگاه گوارش دارند. حتی اگر بدن سالمی داشته باشید، اما گوجه فرنگی یا سس گوجه فرنگی زیادی مصرف می کنید هم ممکن است که چنین سوزش و ترش کردنی را تجربه کرده باشید.
- مصرف یا استعمال آب گوجه فرنگی به میزان بیش از حد باعث واکنش های آلرژیک می شود. آلرژی لیکوپن مانند کهیر، خارش، و همچنین تورم لب ها از جمله عوارضی هستند که در اثر مصرف بیش از حد گوجه فرنگی رخ می دهند.
- مصرف بیش از حد گوجه فرنگی می تواند موجب تشکیل سنگ های کلیه شود. گوجه فرنگی سرشار از اگزالات و کلسیم است و مصرف بیش از حد این مواد مغذی تجزیه آنها را دشوار می سازد. مواد مغذی اضافه در بدن انباشته شده و احتمال تشکیل سنگ های کلیه را افزایش می دهد.
- مصرف زیاد گوجه فرنگی می تواند منجر به بروز درد مفاصل شود. به این خاطر که این میوه نوعی قلیا به نام سلانین دارد که باعث شکل گیری کلسیم در بافت ها می شود. مقدار زیاد این قلیا باعث ایجاد التهاب، درد و ورم مفاصل می شود.
- زمانی که میزان مصرف گوجه فرنگی شما بیش از حد است، مقادیر زیادی لیکوپن وارد بدن می شود که ممکن است به تغییر رنگ پوست منجر شود.
- اگر از سندرم روده تحریک پذیر (IBS) رنج می برید، گوجه فرنگی می تواند سبب تحریک نشانه های این اختلال شود. نشانه ها شامل حالت تهوع، گرفتگی عضلات دردناک، نفخ، تشکیل گاز معده و روده یا یبوست هستند.
انواع گوجه فرنگی
1- گوجه فرنگی کلاسیک
معمولاً رایج ترین گوجه فرنگی ها هستند. در اکثر نقاط دنیا میوه گرد و با دو تا سه حجره و با وزن تک میوه 70-100 گرم هستند.
2- گوجه فرنگی گیلاسی
گوجه هایی که به اندازه گیلاس هستند. وزن تک میوه 20-10 گرم می باشد. دارای تنوع رنگی خوبی هستند (قرمز، طلایی، نارنجی و زرد). به علت شیرین بودن بسیار خوش خوراک هستند.
3- گوجه فرنگی های آلبالویی
با همان خصوصیات گوجه های گیلاسی شکل منتها تیپ آن یکم کشیده تر شده است. در بازار ایران گوجه های زیتونی غالب شده بر گیلاسی به علت اینکه هم سفت است، عمر ماندگاری آن بالا و کمی هم خوشمزه تر است. این گوجه ها عمدتاً به صورت خوشه ای برداشت می شوند نه دانه ای.
4- گوجه فرنگی های Beefsteak
معمولاً درشت ترین گوجه ها هستند با وزن 180-250گرم. هر چه میوه درشت تر شود تعداد حجره های آن هم افزایش پیدا می کنند یعنی معمولاً Beefsteak پنج حجره به بالا هستند. هر چه تعداد حجره بیشتر گوجه فرنگی بی ریخت تر می شود (چاله مانند مثل طالبی) در ایران کمتر دیده می شود چون عادت غذایی مردم با خارج متفاوت است.
نکات مهم
- میوه نارس گوجه فرنگی سمی است و باید از خوردن آن پرهیز كرد.در گوجه فرنگی سبز و نارس ماده ای سمّی به نام سولانین وجود دارد كه خوردن آن موجب مسمومیت شده و ایجاد دل پیچه، اسهال و باز شدن مردمك چشم می شود.
- اگر پوست شما كك و مك دارد،هر روز آن را با آب گوجه فرنگی تمیز كنید،كم كم كك و مك ها را از بین می برد.
