زبان کوچک اندامی مخروطی شکل است که در حلق و در بخش نرم کام قرار دارد و از بافت های پیوندی و برخی غدد گوارشی مخروطی شکل به همراه بافت های عضلانی تشکیل شده است. وقتی صحبت از عملکرد زبان کوچک به میان می آید با نظرات متفاوتی روبه رو می شویم.
به عنوان مثال عده ای بر این باورند وظیفه زبان کوچک جلوگیری از ورود آب و مواد غذایی به داخل بینی است و درست مثل دریچه اپیگلوت برای نای عمل می کند. گروهی می گویند این اندام کوچک نقش مهمی در حرف زدن، آواز خواندن و عمل بلع دارد. همچنین مقدار قابل توجهی بزاق ترشح کرده و پشت گلو را نرم می کند. حتی به باور عده ای دیگر، واکنش استفراغ و بالا آوردن با لمس زبان کوچک هم ایجاد می شود بنابراین می تواند جایگزینی برای استفاده از داروهای تهوع آور باشد.البته بسیاری از متخصصان با این نظریه ها موافق نیستند. زبان کوچک ضایعه ای است که کارایی زیادی ندارد و از حیوانات به انسان به ارث رسیده است. حتی برداشتن زبان کوچک مشکلی در تکلم و تلفظ واژگان و مصرف مواد غذایی ایجاد نمی کند، اما در صورتی که دچار مشکلاتی مثل التهاب و تورم شود می تواند سلامت افراد را به خطر بیندازد؛ بیماری نه چندان شایعی که در اصطلاح پزشکی اوولیت نام دارد.
التهاب زبان کوچک معمولا به دلیل عفونت های ناشی از باکتری ها و بویژه ویروس ها ایجاد می شود، اما در مواردی هم دلیل آن ناشناخته است. همچنین، مشکلات مادرزادی مثلا کمبود برخی فاکتورهای انعقادی و حساسیت به برخی غذاهای آلرژی زا هم ممکن است باعث التهاب زبان کوچک شود. در چنین شرایطی غشای مخاطی دور زبان کوچک متورم و اندازه زبان کوچک چهار تا پنج برابر اندازه طبیعی بزرگ خواهد شد و فرد احساس می کند یک جسم خارجی در انتهای حلقش وجود دارد، دچار تنگی نفس هم می شود؛ حالتی که ممکن است خفگی ایجاد کند. به عبارتی اگر التهاب اوولیت شدید شود و به حالت «آنژیو ادم» برسد و فرد را به منظور باز کردن راه هوایی موقت از راه گردن سریع به اورژانس نرسانند، بیمار به دلیل خفگی جان خود را از دست می دهد.
علل
عفونت های باکتریایی و ویروسی مانند گلودرد استرپتوکوکی، مونونوکلئوز یا عفونت دستگاه تنفسی می تواند باعث تورم زبان کوچک شود. سرماخوردگی یکی از علل شایع عفونت زبان کوچک است، زیرا باعث مسدود شدن بینی می شود و شخص را مجبور به نفس کشیدن از طریق دهان می کند.
عفونت زبان کوچک معمولاً به دلیل شرایط دیگری مانند عفونت دهان یا گلو رخ می دهد. هر یک از این شرایط می تواند باعث التهاب گلو شوند که ممکن است پس از آن به تورم زبان کوچک منجر شود.
علل دیگر
آلرژی: واکنش های آلرژیک می تواند باعث تجمع مایعات در گلو یا دهان شده و منجر به تورم شود. این واکنش می تواند در نتیجه یک واکنش آلرژیک به مواد غذایی و یا حتی یک نیش حشره رخ دهد.
ژنتیک: شکاف لب یا شکاف کام یک مشکل مادرزادی است که سقف دهان را تحت تأثیر قرار می دهد. این مشکل ژنتیکی می تواند باعث بزرگ شدن، جابجایی، چروکیدگی و حتی از دست دادن زبان کوچک شود.
تورم زبان کوچک همچنین می تواند به دلایل زیر ایجاد شود:
درمان های گیاهی برای ریختن آب دهان در خواب
- خشکی دهان
- صدمه به زبان کوچک یا منطقه گلو
- رفلکس اسید
- مصرف سیگار و الکل بیش ازحد و تنفس مواد شیمیایی نیز می تواند باعث التهاب دهان و در نتیجه تورم زبان کوچک شود.
خروپف را نادیده نگیرید
بد نیست بدانید خروپف کردن هم می تواند باعث التهاب زبان کوچک شود. این در حالی است که این مشکل در آقایان و افراد مسن بیشتر دیده شده و برخلاف باور عموم اصلا یک موضوع عادی نیست، چون افرادی که در خواب خرخر می کنند به تناوب دچار آپنه تنفسی (نوعی اختلال خواب که با بروز مشکلات تنفسی و به دنبال قطع کامل یا جزئی جریان هوا و انسداد مجرای هوا اتفاق می افتد و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد) می شوند. بنابراین اگر هنگام خواب خروپف می کنید حتما باید به پزشک مراجعه کرده و به فکر درمان باشید، چون سلامت تان در خطر است. فراموش نکنید درمان خروپف به تشخیص بستگی دارد. در واقع معاینه پزشک معلوم خواهد کرد که خروپف به دلیل حساسیت، عفونت و تغییر شکل بینی است یا به دلیل اضافه وزن و چاقی زیاد، مشکل لوزه ها و... به همین دلیل هم درمان های متفاوتی از جمله کاهش وزن، مصرف دارو، استفاده از ماسک های مخصوص بینی و حتی جراحی به بیمار توصیه می شود. از طرفی بزرگ شدن زبان کوچک به هر دلیلی که ایجاد شده باشد هم می تواند باعث ایجاد اختلالات خواب از جمله خروپف و وقفه تنفسی شود. به همین دلیل ممکن است فردی بدون سابقه خرخر کردن در خواب به پزشک مراجعه کند و از خروپف هنگام خواب شبانه کلافه باشد. در چنین وضعی تورم زبان کوچک باید مورد بررسی قرار بگیرد، چرا که با رفع این عارضه، مشکل خروپف بیمار حل می شود.
