ساعدنیوز
ساعدنیوز

حق حبس چیست؟ و نحوه‌ی اعمال آن چگونه است؟

  سه شنبه، 29 شهریور 1401   زمان مطالعه 6 دقیقه
حق حبس چیست؟ و نحوه‌ی اعمال آن چگونه است؟
حق حبس یکی از ضمانتاجراهای مقرره برای متعهدله، در مواجهه با تأخیر در اجرای قرارداد است. لیکن امکان اجرای این حق، در تعهدات منفی قراردادی تا کنون مورد بحث قرار نگرفته است. با توجه به اینکه حق حبس به معنی تعلیق اجرای تعهد و تعهد منفی نیز به معنای عدم اجرای یک عمل معین است. در ادامه به شرایط و نحوه اعمال حق حبس خواهیم پرداخت.

وقتی دو طرف باهم قرارداد می بندند ، به نظر هر دو قصد دارند که در زمان مشخصی دو عوض مورد معامله را باهم تبادل کنند . برای مثال در عقد بیع یا خرید و فروش بنا بر این است که خریدار و فروشنده در یک زمان باهم معاوضه کنند . این معاوضه در واقع تعهد هر کدام از دو طرف قرارداد است . فروشنده تعهد داشته که کالا را تحویل دهد و خریدار تعهد داشته که هزینه را پرداخت کند . کالا و پول، عَوَض این معامله هستند . در این محتوا می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که اگر یکی از دو طرف قرارداد تعهدش را انجام ندهد باید چه کنیم و به بررسی مفهوم حق حبس و نحوه اعمال حق حبس می پردازیم .

پوستر مسائل حقوقی

عدم انجام تعهد توسط یکی از دو طرف قرارداد

وقتی دو نفر با هم قرارداد می بندند حتما برای بستن قرارداد باهم توافق داشته اند و تراضی کرده اند بنابراین باید شرایطی را که خودشان برای اجرای قرارداد تعیین کرده اند محترم بشمارند و به آن عمل کنند . اما گاهی ممکن است اینطور نباشد و یکی از دو طرف معامله از انجام تعهد خودش سرباز بزند . عدم انجام تعهد توسط یکی از دو طرف قرارداد ، موجب واکنش طرف دیگر قرارداد خواهد شد تا او را وادار به انجام مورد تعهدش کند . یکی از راه هایی که می توان انجام داد تا طرفی که تعهدش را انجام نمی دهد مجبور به انجام آن شود ، استفاده از حق حبس است.

حق حبس چیست؟

در عقود معوض موضوع قرارداد ، دو تعهد متقابل است . در این دسته از قراردادها اگر یکی از دو طرف تعهد خود را انجام ندهد ، طرف دیگر هم این اختیار را دارد که اجرای تعهدش را موکول به انجام تعهد توسط طرف مقابل کند . به این کار در حقوق حق حبس می گویند و به معنای خودداری از انجام تعهد در برابر کسی است که طبق قرارداد تعهد خود را انجام نداده است . برای اینکه بتوانیم در برابر کسی که تعهد خود عمل نکرده از حق حبس استفاده کنیم باید به تمام نکات زیر توجه کنیم .

چگونه حق حبس را اعمال کنیم ؟

وقتی کسی تصمیم به اعمال حق حبس می کند باید بداند که چگونه از این حق استفاده کند : عقد باید معوض باشد : اولین نکته ایی که درنحوه اعمال حق حبس باید به آن دقت کنیم این است که این حق تنها در قراردادهای معوض قابل استفاده است . قرارداد یا عقد معوض قراردادی است که دو تعهد در آن وجود دارد . این دو تعهد می تواند تعهد به تحویل دو مال در برابر هم مثل عقد بیع یا خرید و فروش ، تعهد به انجام دادن دو کار در برابر هم و یا تعهد به انجام دادن یک کار در برابر دریافت مال باشد مثل تعهد به ساختن مجسمه در برابر دریافت پول. حق حبس برای عوض اصلی معامله : در اعمال حق حبس باید بدانید که حق حبس فقط نسبت به عَوَض اصلی معامله اعمال می شود . یعنی وقتی در قرارداد اجاره خانه ، موجر ( اجاره دهنده ) از تحویل دادن خانه به مستاجر خودداری کند ، مستاجر هم می تواند اجاره بها را ندهد . چون قرارداد اجاره بابت اجاره خانه و پرداخت وجه مقابل آن است و این دو ( خانه و اجاره بها ) عَوَض قرارداد اجاره هستند . اما مستاجر نمی تواند اجاره بها را به علت اینکه موجر ( اجاره دهنده ) به تعهد خود برای تعمیر لوله های خانه عمل نکرده است انجام ندهد . حتی اگر این مورد در قرارداد ذکر شود. اجرای حق حبس نسبت به عدم اجرای بخشی از تعهد : در بند بالا گفته شد که حق حبس باید بابت موضوع اصلی قرارداد باشد ، حالا فرض کنید در همین موضوع اصلی و عَوَض اصلی قرارداد تعهد نصفه انجام شود . مثلا در عقد بیع یا خرید و فروش اتومبیل ، خریدار فقط مقداری از پول را پرداخت کند ، در این حالت فروشنده می تواند تا زمانی که خریدار تعهدش را به طور کامل اجرا نکرده و همه پول را طبق قرارداد را پرداخت نکرده است ، از حق حبس استفاده کند و از تحویل دادن خودررو به او خودداری کند .

ویژگی های و شرایط ایجاد حق حبس

جهت ایجاد حق حبس وجود شرایط ذیل لازم می باشد: حق حبس مختص عقود معوض می باشد که دو تعهد در مقابل یکدیگر قرار دارند اعم از اینکه آن دو انجام عملی باشند، یا دو مال باشند و یا تعهد به انجام کاری در قبال دریافت پول و … . بطور مثال تعهد به بافتن یک فرش در قبال دریافت پول. نکته قابل ذکر این است که در عقود غیر معوض بدلیل اینکه فقط یک تعهد وجود دارد، حق حبس وجود ندارد. بطور مثال اگر کسی کالایی را بخرد و بعد بدلیل معیوب بودن کالا، بیع را فسخ نماید، چون فسخ، یک ایقاع یکطرفه است پس حق حبسی برای هیچ یک ایجاد نمی گردد. اما اگر هر دو طرف قرارداد با یکدیگر توافق کنند که قراردادی را اقاله نمایند (بر هم بزنند) در این شرایط حق حبس ایجاد می گردد. حق حبس فقط در تعهدات اصلی و یا عوضین اصلی قرارداد بوجود می آید نه در تعهدات فرعی. بطور مثال در قرارداد اجاره، تعهد اصلی موجر، تحویل عین مستاجره است و تعهد اصلی مستاجر، پرداخت اجاره بها ماهیانه می باشد و مستاجر نمیتواند پرداخت اجاره بها را موکول به این مساله نماید که بطور مثال عنوان کند که تا موجر ملک را نقاشی نکند، او از پرداخت اجاره بها امتناع ورزد اما میتواند پرداخت اجاره بها را موکول به تحویل عین مستاجره نماید. هر دو تعهد موجود در قرارداد، می بابست حال باشند، یعنی اینکه زمان انجام هر دو تعهد فرارسیده باشد و موجل نباشند. فی الواقع اگر یکی از تعهدات حال باشد و دیگری موجل (مدت دار) باشد، در این شرایط حق حبس بوجود نمی آید. بطور مثال در خرید خودرو اگر خریدار ملزم شده باشد که در لحظه انجام معامله نقداً تمامی ثمن را بپردازد اما فروشنده متعهد شود که ظرف یک هفته بعد، خودرو را تحویل دهد در این شرایط حق حبس بوجود نمی آید چرا که یکی از تعهدات موجل است. در فرضی که انجام هر دو تعهد موجل باشد. بطور مثال مطابق با مورد فوق الذکر، اگر پرداخت ثمن و تحویل خودرو هر دو یک هفته بعد از امضای قرارداد باشد، در اینصورت در لحظه عقد، حق حبس بوجود نمی آید چرا که در آن لحظه موجل است اما بعد از منقضی گشتن مدت یک هفته، حق حبس بوجود می آید چرا که هر دو تعهد حال شده است. در شرایط دیگری ممکن است که انجام هر دو تعهد موجل باشد اما زمان آنها متفاوت باشد. در مثال فوق الذکر فروشنده متعهد شود که یک هفته بعد از قرارداد، خودرو را تحویل دهد و خریدار دو هفته بعد از قرارداد، مبلغ را پرداخت نماید در این فرض فروشنده که انجام تعهدش زودتر می باشد نمی تواند آن را انجام ندهد تا خریدار تعهدش را انجام دهد.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
نظر خود را به اشتراک بگذارید
پربحث های هفته   
خلاقیت خنده دار شهرداری در نصب بنر برای ترغیب زوج ها به فرزندآوری+عکس/ماشاءالله استعداد🤣 (727 نظر) رونمایی از کیک عروسی 450 میلیونی لاکچری در تالار رشت/ کیک که واگعیه ولی رقمش برای ما قفله🙄 (677 نظر) بنر جالب شهرداری برای تبریک تولد یک آقا به خانومش+عکس/ماشاءالله خلاقیت🤣 (407 نظر) خلاقیت خنده دار ناخدای کشتی با ایجاد مُستراح در لِنج+عکس/ بمیرم برای ماهی های کف دریا🤣 (189 نظر) خلاقیت یک ایرانی در تعمیر آینه بغل ماشین اش حماسه آفرید+عکس/صنعت خودروسازی به این بشر نیاز داره🤣 (188 نظر) خلاقیت خنده دار یک شاطر خوش ذوق در پخت نان لواش برای کباب پزها +عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (171 نظر) رونمایی از عکس واقعی زلیخای یوسف پیامبر (یوزارسیف) که در موزه مصر نگهداری میشود /چقدر برازنده و زیبا... (148 نظر) تبدیل بیمارستان غزه به باشگاه بدنسازی اسرائیل! (137 نظر) ایران در زمان یوزارسیف (یوسف پیامبر) چگونه بود؟ (127 نظر) تصاویری از منحصر به فردترین نان هایی که یک شاطر خانوم میپزد/ از بس خوشگلن آدم دلش نمیاد بخوردشون! (118 نظر) کشف شگفت انگیز حلقه طلایی و زیبای کوروش کبیر در روسیه/ چهره شاه ایران باستان رونمایی شد+عکس (80 نظر) تنها فرزند ناصرالدین شاه که انقلاب اسلامی را دید (77 نظر) (فیلم) لحظه دیده نشده از تجلیل آیت الله هاشمی رفسنجانی از مریم میرزاخانی بعد از کسب مدال طلای المپیاد ریاضی با مجری گری حداد عادل (76 نظر) ایده تحسین برانگیز شاطر برای افزایش آگاهی مردم در نانوایی حماسه آفرین شد+فیلم/ آدم حَظ میکنه واقعا... (70 نظر) (فیلم) وقتی رضا بهرام آهنگ بختیاری رو از خود بختیاری‌ها بهتر می‌خونه / بیو بیو که دلُم سیت تنگه! (70 نظر)
دیگران می‌خوانند   
(فیلم) کشف چاهی باستانی در فلسطین که یوسف پیامبر را در آن انداختند! یوسف از قعر چاه به قصر عزیز مصر رسید مادر و خاله دوقلو این بچه را گیج کردند + فیلم (ویدئو) حضور مریلا زارعی در تلویزیون وقتی 9 ساله بود/از همون موقع متین و باوقار😍 سکانس دیدنی از فیلم سینمایی "ضد"+فیلم /خامنه ای و باهنر و بهشتی رو بزن... واکنش وزیر علوم به عزل جلیلی از ریاست دانشگاه شریف/ سرمربی تصمیم می‌گیرد چه کسی داخل زمین بازی کند+ فیلم تغییر چهره جالب جانی دپ از کودکی تا پیری توسط هوش مصنوعی +فیلم گرامیداشت روزدانشجو با حضور وزیر امور خارجه در دانشگاه تهران+عکس شوخی رهبر انقلاب درباره تماشای «سیا ساکتی» با نوه‌هایشان+فیلم/چشم میگیم اگه گوش کنن😂 جزئیات جدید از نحوه ‌قتل ‌داریوش مهرجویی و همسرش/ طراح اصلی قتل که بود؟ حقوق سربازان مجددا افزایش پیدا می کند خلاقیت خنده دار یک راننده ایرانی برای فالوورهایش+عکس/لعنتی حداقل یک فرصت بهشون بده شاید خوشت بیاد🤣 پلاستیک های صنعتی پارس پلیمر چگونه در پیشرفت صنایع مختلف تاثیرگذار است؟ (عکس)جیره بندی خنده دار تخم مرغ در خوابگاه دانشجویی پسران!/ بیچاره سینا😂 خالکوبی جالب بر بدن یک شهید / ماجرا چه بود؟ (فیلم) واکنش احساسی نوزاد تازه متولد شده به صدای مادرش فضای مجازی رو ترکوند! چه ناز داره مامانشو نگا میکنه😍 باچکیده ای ازنام آوران ایرانی آشناشوید خاطرات جالب امین حیایی از زنده یاد خسرو شکیبایی+ فیلم حمله مادر تتلو به مردم +عکس/ چیکار به مردم داری پسرتو باید جمع میکردی! نون خ این بار در چابهار/شهر بعدی کجاست؟ + تصاویر واکنش ضرغامی به ماجرای صادق بوقی، پیرمرد گیلانی: ملاک‌های ما چندگانه و متضاد است هاشمی‌نسب به تمام خانواده‌ام بی‌احترامی کرد/ او با دشمن فرضی‌اش هم درگیر می‌شود (فیلم) پسری که برای فرار از مشق نوشتن می خواد کارگر ساختمونی بشه! / یه اسیر شدیم خاصی تو چشماشه!😂 خوش و بش ریچارد نیکسون با محمدرضا پهلوی که زمینه ساز یک اعتراض تاریخی شد +عکس (ویدئو) شکستن کوزه پیدا شده شده از زیر خاک برای اولین بار/چه گوشواره های زیبایی هم داره😍 ویدیوئی جالب و خنده دار از دعوای دو سنجاب وسط جاده/کاش یه نفر جداشون می کرد😂 (فیلم) واکنش بامزه سگ خجالتی به قربون صدقه رفتن خانم دکتر مهربون/ ای جانم خنده هاشو نگاا😍 شیطان تهران که به بانوان در خیابان تجاوز جنسی می کرد دستگیر شد/ +فیلم اولین مصاحبه‎ (فیلم) بهنوش بختیاری به پیشواز شب یلدا رفت / آخه از الان؟! سکانس خنده دار علی صادقی، ما هم خوبیم شکر خدا، هاشم مُرده🤣 (فیلم)شوخی تاریخی هادی کاظمی با همسرش سمانه پاکدل در برنامه خندوانه/خانومش حتما تو دلش گفته برنامه تموم میشه من میدونمو تو....😂😂 در این بانک از پول خبری نیست! داستان نوزادی که بانی کار خیر شد (فیلم) وقتی ارسطو چشمش به چشم دختر محمود نقاش میفته! / فقط آواز بهتاش: دختر نقاش باشی، با پیرهن خش خشی!😂 سکانس خنده دار متهم گریخت:پذیرایی برای شادی روح آن مرحوم بعد از نماز مغرب و عشا🤣 فیلم دیده نشده رازآلودترین کتابخانه جهان در تبت که فقط 5 درصد کتاب های آن ترجمه شده / شاید ما واقعا هیچی از حقایق دنیا نمی‌دونیم پاشنه آشیل «آرمان صهیونیسم» در جوامع غربی خرید نهال پسته بهتر است یا خرید نهال فندق؟ به سمت حذف «کنکور» می‌رویم/ کنکور مُخل «تربیت» است بابا نوئل واقعی در آسمان سوئیس رؤیت شد! / این صحنه رو فقط تو کارتون های کریسمسی دیده بودم! تولد نوزادی با دو بال واقعی در بدنش +عکس (فیلم) اولین مصاحبه رضا گلزار بعد از عضویت در هیئت رئیسه انجمن پدل ایران / این مسئولیت را من برگزیدم از میان همه خوبان!
تیتر امروز   
واکنش وزیر علوم به عزل جلیلی از ریاست دانشگاه شریف/ سرمربی تصمیم می‌گیرد چه کسی داخل زمین بازی کند+ فیلم جزئیات جدید از نحوه ‌قتل ‌داریوش مهرجویی و همسرش/ طراح اصلی قتل که بود؟ حقوق سربازان مجددا افزایش پیدا می کند خالکوبی جالب بر بدن یک شهید / ماجرا چه بود؟ حمله مادر تتلو به مردم +عکس/ چیکار به مردم داری پسرتو باید جمع میکردی! نون خ این بار در چابهار/شهر بعدی کجاست؟ + تصاویر واکنش ضرغامی به ماجرای صادق بوقی، پیرمرد گیلانی: ملاک‌های ما چندگانه و متضاد است هاشمی‌نسب به تمام خانواده‌ام بی‌احترامی کرد/ او با دشمن فرضی‌اش هم درگیر می‌شود در این بانک از پول خبری نیست! داستان نوزادی که بانی کار خیر شد پاشنه آشیل «آرمان صهیونیسم» در جوامع غربی به سمت حذف «کنکور» می‌رویم/ کنکور مُخل «تربیت» است تولد نوزادی با دو بال واقعی در بدنش +عکس هدیه غیرمنتظره سروش رفیعی به هواداران روزهای سخت + عکس این زن پس از 20سال بیهوشی به دنیا برگشت! کنایه عمو پورنگ به ماجرای فساد چای+عکس/ فقط هوا آلوده نیست !
منتخب روز   
(فیلم) کشف چاهی باستانی در فلسطین که یوسف پیامبر را در آن انداختند! یوسف از قعر چاه به قصر عزیز مصر رسید مادر و خاله دوقلو این بچه را گیج کردند + فیلم (فیلم) واکنش احساسی نوزاد تازه متولد شده به صدای مادرش فضای مجازی رو ترکوند! چه ناز داره مامانشو نگا میکنه😍 (فیلم) واکنش بامزه سگ خجالتی به قربون صدقه رفتن خانم دکتر مهربون/ ای جانم خنده هاشو نگاا😍 (فیلم) وضعیت خنده دار جوان ایرانی در متروی مشهد/ کودک درونش فعاله😂 (فیلم) سکانس عاشقانه پژمان جمشیدی و خانم بازیگر در طویله در سریال جهان بامن برقص (فیلم) آتش بازی جالب معلم شیمی خوش ذوق سر کلاس درس آزمایشگاهی/ دانلود یکی از این معلما لطفا😍 (فیلم) اجرای آهنگ اردک تک تک کنسرت خواننده مشهور را متوقف کرد! ابراز علاقه مردم به عمو پورنگ در کنسرت مهدی یغمایی (فیلم) صحنه غصه دار از عروس زیبایی که کنار قبر داماد با لباس عروس زنده به گور شد (فیلم) لهجه اصفهانی امیرالمومنین علی(ع) در فضای مجازی سر و صدا کرد! (فیلم) خاطرات جالب و شنیده نشده از دیدار احمدی نژاد و پادشاه عربستان / شاه سعودی گفت چرا این قدر در تلویزیون و رسانه هایتان به من فحش می دهید؟ (فیلم) نماینده مجلس: حقوق یک کارگر در آلمان 20 برابر حقوق کارگر ایرانی است؛ آنها BMW تولید می‌کنند ما دنا پلاس!