این شاید مهم ترین سوالی باشد که افراد دچار زخم های مقعدی از خود می پرسند و به دنبال پیدا کردن جواب مطمئنی برای آن هستند.آگاهی و آشنایی با علائم بیماری های مختلف باعث می شود تا افراد هنگام مبتلا شدن به آن بیماری بتوانند هر چه سریع تر برای جلوگیری از وخامت و درمان بیماری خود اقدام نمایند. متاسفانه بیشتر مشکلاتی که امروزه جامعه پزشکی کشور به آن دچار شده است، ناشی از عدم آگاهی کامل تمامی اقشار جامعه از بیماری های مختلف از جمله فیشر و دلایل و عوامل بروز آن ها می باشد.
شقاق مقعد، یک پارگی در قسمت داخلی راست روده (کانال مقعد) است که باعث ایجاد درد در حین حرکات روده می شود. شکاف مقعدی معمولا منجر به ایجاد مشکلات جدی تری نمی شود اما برای بیماران بسیار دردناک بوده و هراس بزرگی از رفتن به دستشویی و رفع مدفوع را در افراد به وجود می آورد.
علت بیماری شقاق و شقاق مزمن
علت بیماری شقاق ، ایجاد خراشیدگی در پوست مقعد به دنبال اسهال طولانی مدت یا یبوست است . این خراشیدگی باعث انقباض عضله داخلی مقعد می شود و این انقباض باعث ایجاد درد شدید می گردد.
علت اصلی بیماری شقاق یبوست مزاج است. یعنی عبور مدفوع سفت و خشک، در مواقع اجابت مزاج و طولانی شدن فاصله اجابت مزاج ها است.
یبوست، بیماری کرون، زایمان، معاینه داخلی مقعد،جسم خارجی،نخوردن مایعات کافی؛نداشتن ورزش و پیاده روی؛ بارداری؛ بیماری های قابل انتقال از راه تماس جنسی ؛ غذا های آماده و فست فود از علل بیماری شقاق هستند.
انواع بیماری شقاق
زخم مقعد (شقاق ) دو نوع حاد و مزمن دارد . در نوع شقاق حاد ، زخم سطحی است و با درمان دارویی بهبود حاصل می شود . افراد مبتلا به انواع شقاق مزمن سابقه چندین مرتبه درد های مشابه دارند و زخم آن ها عمقی است و با برجستگی در مجاور مقعد همراه است. درمان این گروه افراد مشکل تر است و به جراحی شقاق نیاز پیدا می کنند.البته جراحی با لیزر پیشنهاد می شود. شقاق طی ۱۲ هفته اولی که ایجاد می شود از نوع حاد محسوب می گردد. شقاق حاد سبب اسپاسم اسفنکتر داخلی مقعد می گردد که خود منجر به افزایش درد، گسترش پارگی و کاهش خونرسانی به آنودرم می شود. این چرخه درد، اسپاسم و ایسکمی سبب عدم بهبودی زخم شده و شقاق مزمن بوجود می آید.
شقاق مقعد در چه کسانی شایع است؟
شقاق یا فیشر مقعد در همه سنین رخ می دهد و مختص گروه سنی خاصی نیست. میزان شیوع این بیماری در زنان و مردان تقریبا به یک اندازه می باشد. البته احتمال شقاق مقعد در زنان پس از زایمان و در افراد مبتلا به بیماری کرون بیشتر است. با افزایش سن احتمال ابتلا به فیشر مقعد کم می شود پس اغلب در سنین جوانی و میانسالی رخ می دهد. همچنین این بیماری در کودکان کمتر از یک سال نیز بسیار دیده می شود.
بسته به ناحیه ای که دچار شکاف یا ترک ایجاد شده است انواع شقاق در بدن انسان ایجاد و نام گذاری می شود. شقاق مقعد و شقاق پا، دو شکاف مشترکی هستند که در بدن رخ می دهند. اکثر شقاق ها (۸۵ الی ۹۰ درصد) در پشت مقعد و ۱۰ الی ۱۵ درصد در جلو و برای تعداد معدودی هم جلو و هم عقب مقعد رخ میدهد. شقاقی که در محل دیگری واقع باشد مربوط به بیماری های دیگری است که باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
عوامل ایجاد شقاق مقعد چیست؟
- یبوست
- اسهال طولانى مدت
- کم تحرکی
- رابطه مقعدی
- تنگی دریچه مقعد
- بارداری و زایمان
- خاراندن مداوم
- بیش از حد تمیز کردن مقعد با دستمال زبر
- کرون یا سرطان روده و بیماریهای مقاربتی
- بیمارى هاى زمینه اى مانند سرطان مقعد، AIDS، سل، تروماى ناحیه مقعد
علائم بیمارى شقاق چیست؟
- خونریزى مقعدی
- درد
- سوزش و خارش اطراف مقعد
- احساس ضایعه گوشتى در اطراف مقعد
- درد مقعد هنگام سرفه کردن و یا ادرار
- ترک اطراف مقعد
- مشاهده خون روی دستمال توالت
- درمان شقاق
اگر بیماری حاد باشد، امکان درمان یا بهبود شقاق مقعد (فیشر مقعدی) با رعایت تغذیه و جلوگیری از یبوست، با مصرف مایعات و رژیم غذایی پرفیبر وجود دارد. همچنین میتوان از روشهاى درمان طبی برای حدود٦ تا ٨ هفته استفاده کرد. اگر بعد از این مدت بهبودی در علائم بیمارى مشاهده نشود، شقاق حالت مزمن گرفته است و با درمان طبى بهبودی حاصل نمی شود و اکثر بیماران احتیاج به درمان جراحى دارند.
راه های پیشگیری از بروز شقاق چیست؟
مهم ترین دلیل این درد را پارگی پوشش سلولی مقعد می توان دانست که باعث می شود تا فرد هنگام خروج مدفوع از مقعد خود دچار انقباض اسفنگتر داخلی مخرج شده که همین امر باعث کاهش خون رسانی به مخرج و در نتیجه افزایش درد می شود.در اکثر مواقع این ضایعه با درمان در منزل پس از چند روز یا چند هفته بهبود می یابد که به این نوع شقاق، شقاق مقعدی حاد یا کوتاه مدت می گویند. اما در صورتی بعد از 8 تا 12 هفته بهبود نیابد، فیشر مقعدی مزمن یا طولانی مدت محسوب می شود. برای درمان فیشر مقعدی مزمن باید به پزشک مراجعه شود.بیماری شقاق با نام های دیگری مانند فیشر آنال، فیسور آنال و یا فیشر نیز شناخته می شود.اما چگونه می توان از بروز فیشر یا شقاق در مقعد جلوگیری نمود؟
مقدار زیادی فیبر دریافت کنید
اگر یبوست دارید ، دفع مدفوع بزرگ ، سفت و خشک می تواند باعث ایجاد فیشر مقعدی شود. دریافت مقدار زیادی فیبر در رژیم غذایی – به ویژه از میوه ها و سبزیجات – می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.روزانه 20 تا 35 گرم فیبر دریافت کنید. غذاهایی که منابع فیبر خوبی هستند عبارتند از:
- سبوس گندم
- سبوس جو دوسر
- غلات کامل ، از جمله برنج قهوه ای ، بلغور جو دوسر ، پاپ کورن ، و پاستاهای سبوس دار ، غلات و نان
- نخود و لوبیا
- دانه ها و آجیل ها
- میوه های خانواده مرکبات
- آلو خشک و آب آلو
اگر از طریق رژیم غذایی نمی توانید فیبر کافی دریافت کنید ، مکمل های فیبر را امتحان کنید.چه غذاهای غنی از فیبر بخورید و چه مکمل مصرف کنید ، به تدریج میزان مصرف خود را افزایش دهید تا حرکات روده ای شما نرم و مکررتر شوند. همچنین، مایعات زیادی بنوشید چرا که فیبر بیشتری دریافت می کنید و در این حالت نوشیدن آب به شما کمک می کند دچار نفخ نشوید.
هیدراته بمانید
این می تواند به شما در جلوگیری از یبوست کمک کند. نوشیدن مایعات باعث نرم شدن و دفع مدفوع می شود. هنگام گرم شدن هوا یا افزایش تحرک بدنی، حتماً مایعات بیشتری بنوشید.همه نوشیدنی ها گزینه خوبی برای هیدراته ماندن نیستند. مصرف بیش از حد الکل باعث کم آبی بدن شما می شود. همچنین ، اگرچه یک نوشیدنی کافئین دار ممکن است به شما در دستشویی رفتن کمک کند ، اما مصرف کافئین زیاد می تواند بدن شما را بی آب کند.
ورزش کنید
یکی از مهمترین دلایل یبوست ، کمبود فعالیت بدنی است. روزانه حداقل 3 دقیقه ورزش کنید تا به سیستم گوارشی شما در حرکت و ریپسیدن به وضعیت مناسب کمک کند.
در صورت نیاز به دفع، آن را عقب نیاندازید
اگر بدنتان به شما می گوید وقت آن است که مدفوع کنید ، آن را به بعد موکول نکنید. طولانی یا زیاد منتظر ماندن می تواند سیگنال هایی را که به شما اطلاع می دهد زمان حرکت است، ضعیف کند. هرچه بیشتر مدفوع خود را نگه دارید ، خشک و سخت تر می شود که در نهایت همین خشکی باعث می شود سخت تر عبور کند.
عادت های سالم روده ای را تمرین کنید
این نکات می تواند به کاهش یبوست و فشار در کانال مقعد کمک کند. این رفتارها را مرتبا انجام دهید تا خطر ابتلا به شقاق مقعدی دردناک را کاهش دهید:
- هنگام استفاده از توالت، به خود زمان کافی بدهید تا حرکات روده را به راحتی انجام دهید. اما خیلی طولانی روی توالت ننشینید.
- ناحیه مقعدی را خشک نگه دارید.
- پس از هر بار دفع مدفوع به آرامی خود را تمیز کنید.
- از دستمال توالت یا دستمال مرطوب نرم ، بدون رنگ و بدون بو استفاده کنید.
- اسهال مداوم را درمان کنید
- اگر شرایط دیگری دارید که ممکن است به شکاف های مقعدی منجر شود، (مانند بیماری کرون یا IBS) حتما برای درمان آن اقدام کنید.
از پزشک خود در مورد داروهای ملین سوال کنید.
درصورتی که افزودن فیبر به رژیم غذایی و مصرف مکمل های فیبر برای درمان یبوست موثر واقع نشود، ملین ها می توانند کمک کنند.امن ترین نوع ملین، ملین های فله ساز یا مکمل های فیبر هستند که با اجازه دادن به جذب و نگه داشتن مایعات ، مدفوع شما را افزایش می دهد. آنها همچنین انقباضات روده بزرگ را به حرکت مدفوع ترغیب می کنند. ملین های فله ساز شامل پلی کربوفیل کلسیم ، متیل سلولز ، پسیلیوم یا دکسترین گندم است که با آب مصرف می شوند.از پزشک خود بپرسید کدام نوع ملین – در صورت وجود – برای شما مناسب است و چه مدت باید آن را مصرف کنید.
نوزادان نیز می توانند دچار فیشر مقعدی شوند. پوشک کودک را مرتبا عوض کنید و در صورت مشاهده علائم یبوست از پزشک کمک بگیرید.
پماد گلیسیرین تری نیترات
اگر علائم شما طی یک یا دو هفته بهبود نیافت ، پزشک شما ممکن است دارویی به نام گلیسیرین ترینیترات (GTN)، پمادی که روی کانال مقعدی قرار می گیرد برای دو بار در روز تجویز کند.GTN با شل کردن عضله اطراف مقعد (اسفنکتر مقعدی) و انبساط رگ های خونی و اطراف مقعد به افزایش خون رسانی به پوست آسیب دیده و بهبود سریع شقاق مقعدی کمک می کند. همچنین می تواند برای کاهش فشار در کانال مقعد و تسکین درد موثر باشد.در صورت استفاده صحیح، از هر 10 شقاق مزمن حدود 6 مورد با درمان GTN بهبود می یابند. اثر پماد گلیسیرین ترینیترات (GTN) متوسط است اما ارزش آن را دارد که امتحان کنید.
سردرد یک عارضه جانبی بسیار رایج پماد GTN است که تقریبا نیمی از افرادی که از آن استفاده می کنند، دچار می شوند. برخی از افراد همچنین پس از استفاده از پماد دچار سرگیجه می شوند.GTN برای کودکان مناسب نیست و باید با احتیاط در زنان باردار یا شیرده استفاده شود.اگر سردرد مشکلی ایجاد کند ، کاهش مقدار پماد مصرفی برای چند روز می تواند کمک کند. استفاده از مقدار پماد به اندازه نخود 5 یا 6 بار در روز اغلب بهتر از استفاده مقدار بیشتری از آن دوبار در روز است.
مسدود کننده های کانال کلسیم
مسدود کننده های کانال کلسیم ، مانند دیلتیازم ، نوعی دارو است که معمولاً برای درمان فشار خون بالا (فشار خون بالا) استفاده می شود.مسدودکننده های موضعی کانال کلسیم که مستقیماً روی مقعد قرار می گیرند با شل کردن عضله اسفنکتر و افزایش خون رسانی به شکاف در درمان برخی از افراد با شقاق مقعدی مفید واقع شده است.عوارض جانبی این پماد می تواند شامل سردرد ، سرگیجه ، خارش یا سوزش در محل استفاده از دارو باشد. هرگونه عارضه جانبی باید در عرض یک هفته و زمانی که بدن شما به دارو عادت کرد، برطرف شود تصور می شود که مسدود کننده های موضعی کانال کلسیم به اندازه پماد GTN برای درمان شکاف مقعدی موثر هستند و در صورت عدم کمک سایر داروها ، ممکن است توصیه شوند.همانند پماد GTN، معمولاً باید حداقل 6 هفته یا تا زمانی که شقاق شما کاملاً بهبود یابد، از مسدود کننده های کانال کلسیم استفاده کنید.
بواسیر چیست؟
