تعریف معاونت در قتل
معاونت در قتل یا شریک جرم و یا مباشر جرم کسی است که فعل اصلی جرمی را مرتکب نشده اما تا حدی موجب وقوع آن شده است. اما برای اینکه معاونت در جرم تحقق پیدا کند شروطی لازم است. اقتران زمانی ( قبل یا حین فعل مجرمانه ) و قصد مشترک مجرم اصلی و معاون جرم، پارامتر های است تا ادعا معاونت در جرم کسی تایید شود. اما ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی ویژگی معاونت در جرم را چنین تعریف کرده است و کسی که معاون یا شریک جرم است باید یکی یا همه موارد زیر را شامل شود پس معاون جرم به شرح زیر است؛
- کسی که وقوع جرمی را تسهیل ببخشد.
- کسی که راه ارتکاب جرم را به مجرم نشان دهد
- کسی که اسباب و لوازم ارتکاب جرم را برای مجرم فراهم نماید
- کسی که دیگری را تشویق یا ترغیب، تطمیع و یا تهدید یا تحریک به ارتکاب جرم نماید یا اینکه با استفاده از قدرت یا دسیسه و فریب موجب ارتکاب و وقوع جرم شود.
انواع معاونت در قتل
معاونت در قتل به معنی دخالت در وقوع جرم یا همکاری نمودن به صورت و حالتی که در ماده ۱۲۶ قانون بیان شده است که قبل یا همزمان با وقوع جرم بوده است، می باشد. معاون در قتل در عملیات اصلی قتل حضور نداشته است بلکه با یکی از حالات پیش بینی شده از سوی قانون گذار در وقوع جرم شریک شده است و مجرم را در ارتکاب جرم کمک کرده است. معاون جرم شخصی است که در شروع فعل مجرمانه و یا اصل عمل اقدامی نکرده باشد.
طبق نظر قانون انجام قتل بر دو حالت؛ قتل عمد و قتل غیر عمد است. معاونت در هر نوع قتلی مجازات مشخص خود را خواهد داشت زیرا مجازات اصلی قتل عمد و غیرعمد برای مجرم کاملا متفاوت می باشد. در متن زیر به مجازات در نظر گرفته قانون برای معاون در قتل خواهیم پرداخت.
مصادیق خاص معاونت در قتل
با وجود اینکه هر یک از موارد فوق الذکر می تواند قابل انطباق با یکی از مصادیق و اشکال معاونت مذکور در ماده 126 ق.م.ما باشد ، معهذا مقنن بموجب ماده 211 قانون مزبور « آمریت و دستور به قتل» و « اکراه بر قتل دیگری» را بعنوان معاونت در قتل عمدی مستوجب قصاص و آمره و اکراه در قتل مزبور را بعنوان معاونت در قتل مستوجب حبس ابد دانسته است.
- اکراه بر قتل دیگری که مباشر اکراه ، قصاص و اکراه کننده به عنوان معاون در قتل مستوجب حبس ابد شناخته شده است.
- -امر و دستور به قتل دیگری که مباشر این قتل مستوجب قصاص بوده و برای آمر بعنوان معاون حبس ابد مقرر شده است.
- تسهیل کننده قتل بطریق مانع شدن مجنی علیه از دفاع و نگهداری او برای اینکه قاتل براحتی مرتکب قتل او گردد. برای چنین شخصی بعنوان ممسک ، حبس ابد مقرر گشته است.
- تسهیل کننده قتل از طریق مراقبت و نظارت برای اینکه قاتل با اطمینان خاطر ، مرتکب قتل گردد. این شخص بعنوان ناظر قتل مستوجب مجازات کورکردن چشم دانسته شده است.
مجازات های معاونت در قتل
علیرغم ماده 43 قانون مجازات اسلامی که تنها به اعمال مجازات تعزیری نسبت به معاون جرم اکتفا نموده است ، قانونگذار در مواردی مجازات خاص را برای معاونین در جرائم مختلف منجمله معاون در قتل عمد تعیین کرده است که ذیلا بدانها اشاره می گردد: مقنن در قسمت اخیر ماده207 برای معاونت در قتل مستوجب قصاص 3 تا 15 سال حبس تعزیری را در نظر گرفته است. این مجازات در صورت سقوط قصاص از مرتکب قتل عمدی به سبب گذشت اولیاء دم یا فقدان شاکی بر طبق تبصره ماده 208 به یک تا پنج سال کاهش داده است. به علاوه بر طبق ماده 211 قانون مزبور برای آمر و دستور دهنده در قتل و اکراه کننده در جرم مزکور مجازات حبس ابد را مقرر داشته است و در صورت صغر یا جنون اکراه شده یا مامور به قتل ، امر و اکراه کننده را مستوجب قصاص دانسته است.
مجازات معاونت در قتل عمدی
قتل عمد قتلی است که قاتل به قصد و نیت کشتن مقتول را به قتل می رساند و آگاهانه دست به این جنایت خواهد زد. مجازات معاونت در قتل عمدی طبق تعریف ماده قانونی ۲۰۷ قانون مجازات اسلامی چنین است؛ مسلمانی که به طور عمدی توسط قاتل کشته شود محکوم به قصاص است و معاون در قتل نیز به سه تا پانزده سال محکوم به حبس می شود. در این قانون کاملا مشخص است که معاونت در جرم قتل عمد نسبت به حالت شراکت در جرم بین ۳ تا ۱۵ سال محکوم به حبس می شود. ماده ۲۰۸ قانون مجازات اسلامی بیان می کند که جزای تعزیری و حدود با سوگند یاد کردن در دادگاه نفی نمی شود امر قصاص، دیه، ضرر و زیان و ارش ناشی از جرم با سوگند خوردن اثبات خواهد شد. تبصره ماده ۲۰۸ نیز اذعان می کند که معاون در قتل عمد با خوردن سوگند در صورت اثبات بین یک تا پنج سال محکوم به حبس می شود. همچنین در ماده ۲۱۱ قانون مجازات اسلامی بیان می دارد که دستور به قتل کسی دادن و یا در انجام قتل اکراه داشتن مجوز در قتل نیست. پس کسی که دستور به قتل کسی می دهد و یا کسی را وادار به قتل می کند، قاتل است و محکوم به قصاص می شود و آمر یا شخصی که در انجام قتل اکراه داشته است محکوم به حبس ابد خواهد شد.
مجازات معاونت در قتل غیر عمد
اصولا قتل غیر عمد در دو حالت قتل شبه عمد و قتل خطای محض مورد بررسی قرار می گیرد. اما قانونگذار برای معاونت در قتل شبه عمد مجازاتی را تعیین نکرده است پس در صورتی که قتل شبه عمد شناسایی شود باید معاون و یا شریک جرم وی نیز طبق قانون شبه عمد و قانون مجازات اسلامی ماده ۱۲۶ که در ابتدای متن بیان کردیم محکوم شود. ماده ۲۹۵ قانون قتل شبه عمد را اینگونه تعریف کرده است؛ چنانچه شخص یا مجرم و یا جانی قصد فعلی را بر روی مقتول نداشته است و عملی را که انجام داده است به قصد کشتن و قتل مقتول مرتکب نشده است اما عمل وی تصادفا منجر به مرگ مقتول خواهد شد. مثلا کسی که در نزاع شخص مقتول را به قصد دور کردن از خود دور نماید یا هل بدهد ولی تصادفا سر او با تیزی برخورد می کند و کشته می شود. قاتل یا جانی به هیچ وجه قصد کشتن مقتول را نداشته است و اگر برای دادگاه قصد وی محرز شد حکم بر قتل شبه عمد داده می شود. مجازات معاونت در چنین قتلی نیز بر اساس ماده ۱۲۶ تعیین خواهد شد زیرا مجرم اصلی نیز قصد انجام فعل مجرمانه را نداشته است. اما حالت دیگر قتل غیر عمد قتل خطای محض است. در ماده ۲۹۵ بند الف چنین اذعان می کند هر گاه قاتل یا جانی به طور کاملا غیر عمد منجر به قتل مقتول شده باشد یعنی اصلا قصد هیچ جنایتی را بر روی مقتول نداشته باشد. مثلا کسی که برای شکار تیری در کند و تصادفا با شخصی که در دید او نبوده است برخورد کرده و کشته شود. تفاوت قتل خطای محض با قتل شبه عمد در این است که در خطای محض شاید اصلا مجرم مقتول را ندیده باشد و هدف او انجام کاری بوده است و نتیجه کار وی منجر به قتل مقتول شده است اما در قتل شبه عمد شخص قاتل به قصد آسیب جزئی وارد عمل شده است اما منجر به کشته شدن مقتول شده است. مجازات قاتل در قتل خطای محض دیه است و مجازات معاونت در قتل خطای محض نیز مانند قتل شبه عمد به ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی رجوع می شود. زیرا قانونگذار باز در این حالت مجازاتی را برای معاون جرم یا قتل پیش بینی نکرده است پس به فرضیات و بند های ماده مذکوره برای محکومیت رجوع خواهد شد.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
معاونت در جرم چیست؟ و چه مجازاتی دارد؟
