روکش های دندان و نحوه مراقبت از آن ها

روکش دندان یک "کلاه" دندانی شکل است که روی یک دندان قرار می گیرد و دندان را پوشش می دهد تا شکل و اندازه، و یا ظاهر آن را بهبود بخشد. روکش ها، زمانی که در محل مورد نظر خود قرار می گیرند، به طور کامل قسمت قابل مشاهده یک دندان (روی دندان و بالای خط دندانی) را می پوشانند. پس از گذاشتن روکش دندان جدید، لازم است بدانید که چه کاری هایی باید برای مراقبت از آنها انجام دهید. خوشبختانه مراقبت از روکش دندان نسبتا ساده است! و تا زمانی که دستورالعمل ها را به طور صحیح به کار ببندید، روکش دندان شما دوام خواهد آورد. بعد از اینکه دندان های خود را روکش کردید؛ دندانپزشکتان به شما خواهد گفته است که چه کاری هایی باید برای مراقبت از آنها انجام دهید.

آیا روکش دندانی به مراقبت نیاز دارد؟

از آن جایی که روکش های دندانی برای بازیابی دندان های آسیب دیده بکار می روند نکاتی وجود دارند که رعایت آن ها نه تنها به بهبود درمان روکش دندان کمک می کنند بلکه مانع پوسیدگی و عفونت دندان های زیر روکش می شوند. برای اطمینان از سلامت روکش دندان و دندان زیرین باید مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را با دقت زیاد انجام داد.
جهت تقویت مینای دندان زیرین و پیشگیری از پوسیدگی ریشه دندان بهتر است از مایع دهان شویه حاوی فلوراید یا خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کرد. این روش در افرادی که سابقه بیماری های پریودنتال یا پوسیدگی دندان دارند بسیار حائز اهمیت است.

چرا به روکش دندانی نیاز است؟

دو دلیل عمده ی توصیه روکش دندان عبارتند از:

شکستگی دندان
اگر دندانی در گذشته دچار ترک خوردگی شده باشد این احتمال وجود دارد که بعدها دچار شکستگی شود. اگر دندان شما شکسته شده و دندانپزشک تشخیص می دهد که شما به روکش دندان نیاز دارید از فرصت استفاده کنید و درنگ نکنید. اغلب هنگامی که یک دندان دچار شکستگی می شود این شکستگی آنقدر عمیق است که قبل از روکش باید عصب کشی انجام شود یا شکستگی ممکن است در زیر سطح استخوان تشکیل دهنده دندان رخ داده و غیر قابل بازیابی باشد. بعد از کشیدن دندان اغلب توصیه می شود جای دندان از دست رفته از ایمپلنت یا پل دندانی که بسیار هزینه بر و گران است استفاده کنید. روکش دندان روشی خوب و معقول در ترمیم دندان آسیب دیده است. یک دندانپزشک اغلب روکش دندانی را برای دندان هایی که درمعرض خطر شکستگی هستند نظیر دندان هایی که قسمت اعظم آن ها پر شده یا دندان هایی که خطوط ریز شکستگی یا ترک روی آن ها مشاهده میشود ( خصوصا اگر بیمار سابقه دندان قروچه یا فشردن فک را داشته باشد) توصیه می کند.

پرکردن زیاد
هر بار که حفره ای در دندان مشاهده می شود برای پرشدن و ترمیم آن باید قسمت اعظم ساختارهای دندان را از بین برد. بنابراین اگر دندانی دارید که در طول سال چندین بار پر شده مسلما فضای سالم در دندان شما کمتر خواهد بود. مواد کامپوزیتی ( پرکننده های سفید) که جهت پرکردن دندان استفاده می شوند باید با چسب به سطح دندان بچسبند.
اگر سطح سالم دندان طبیعی بسیار کم باشد این شرایط موجب می شود چسب شل و ضعیف شده و پرکردن دندان با شکست مواجه شود. از طرفی، استحکام و قدرت مواد کامپوزیت همانند مواد روکش دندانی ( طالا یا چینی) نیست بنابراین مواد مخصوص پرکردن دندان و یا حتی خود دندان در دندان هایی که به دفعات زیاد ترمیم و پرشدند بیشتر درمعرض شکستن هستند.

چه نوع روکش های دندانی وجود دارند؟

تعیین و انتخاب نوع روکش دندانی مناسب معمولا به عهده بیمار و دندانپزشک است اما درکل 4 نوع روکش دندانی مختلف وجود دارد:
سرامیکی: این نوع روکش ها برای بازسازی دندان های جلو بکار می روند و به دلیل این که با دندان های طبیعی یکدست هستند در دندان های جلویی بیشتر کاربرد دارند. این نوع روکش دندانی از موادی تهیه شده اند که جنس پایه آن سرامیک است.
چینی متصل به فلز: این روکش ها به دلیل ساختار فلزی که دارند قوی تر از روکش های معمولی سرامیکی هستند. دوام و ماندگاری بالا از دیگر ویژگی های این نوع روکش هااست.
آلیاژهای طلا: این نوع روکش ترکیبی از طلا، مس و مواد دیگر است. آلیاژها علاوه بر این که پیوند محکمی را برای دندان ایجاد می کنند دچار شکستگی نمی شوند و با مرور زمان به خود دندان نیز آسیبی نمی رسانند.
آلیاژهای فلز پایه: این روکش ها به دلیل این که از مواد غیرنجیب تهیه شده اند، در برابر خوردگی بسیار مقاوم هستند و در کل روکش های محکم به شمار می آیند. روکش های فلز پایه برای قرار گرفتن روی دندان به میزان خیلی کمی از دندان سالم نیاز دارند.

روکش وONLAY چیست؟

روکش و onlay از تکنیک های مختلف روکش دندانی محسوب می شوند. تفاوت بین این روکش ها و روکش هایی که قبلا درموردشان صحبت کردیم در نحوه پوشش دندان های زیرین است. روکش های معمولی کل دندان را می پوشانند و این درحالی است که روکش و onlay میزان کمی از دندان های زیرین را می پوشانند.

آماده سازی دندان برای روکش شامل چه مراحلی است؟

آماده سازی دندان برای روکش کردن معمولا در طی 2 جلسه ویزیت در مطب دندانپزشک انجام می شود. مرحله اول شامل معاینه و آماده کردن دندان و مرحله دوم شامل قرار دادن روکش دائمی روی دندان است.

جلسه اول: معاینه و آماده سازی دندان
در جلسه اول آماده سازی، دندانپزشک ممکن است با کمک مقداری اشعه ایکس ریشه و استخوان های اطراف دندانی که قرار است روکش شود را معاینه کند. اگر دندان دچار مشکلاتی از قبیل پوسیدگی شدید، عفونت یا آسیب دیدگی پالپ شده باشد ممکن است در وهله اول درمان عصب کشی انجام شود. قبل از شروع به روکش کردن دندان، دندانپزشک دندان و بافت لثه اطراف آن را با دارو بی حس می کند. سپس دندانی که باید روکش شود را در امتداد سطح جونده و همچنین طرفین آن، سوهان می کشد تا فضای کافی برای روکش ایجاد شود. میزان سوهان کشیدن به نوع روکشی که استفاده می شود بستگی دارد. از طرفی، اگر مقدار زیادی از دندان از بین رفته باشد ( به دلیل پوسیدگی و آسیب) دندانپزشک جهت تقویت دندان و حمایت از روکش از مواد پرکننده استفاده خواهد کرد.
پزشک بعد از ایجاد تغییرات لازم در دندان، برای قالب گیری از دندانی که باید روکش شود از خمیر یا بتونه استفاده می کند. البته برخی مواقع قالب گیری با کمک اسکنرهای دیجیتالی انجام می شود. قالب گیری از دندان های بالا و پایین دندانی که قرار است روکش شود این اطمینان را ایجاد می کند که روکش به بایت دندان آسیبی وارد نخواهد کرد. سپس قالب ها یا اسکن ها به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می شوند تا روکش دندانی تهیه شود. روکش معمولا ظرف 2 تا 3 هفته آماده شده و به مطب دندانپزک ارسال می شود. اگر روکش از جنس سرامیک باشد دندانپزشک معمولا رنگی را انتخاب می کند که دقیقا مطابق رنگ دندان های مجاور باشد. در طی جلسه اول ویزیت در مطب، به منظور محافظت و پوشاندن دندانی که آماده روکش شده یک روکش موقت روی آن قرار می گیرد تا روکش اصلی تهیه شود. روکش های موقت معمولا از جنس اکرلیک هستند و با سیمان مخصوص به طور موقت روی دندان قرار می گیرند.

جلسه دوم: دریافت روکش دندانی دائمی
در جلسه دوم، دندانپزشک روکش موقت را از روی دندان برداشته و اندازه و رنگ روکش دائمی را بررسی می کند. اگر همه نکات بدون عیب و ایراد باشد، دندان موردنظر را بی حس کرده و روکش جدید را برای همیشه روی دندان می چسباند.

مراقبت های پس از درمان روکش دندانی

روکش های موقت
در این روش نیز همانند تمام روش های ترمیم دندانپزشکی باید مراقبت از روکش دندان رعایت شود تا درمان مثمر ثمر باشد. هدف از طراحی و ساخت روکش موقت این است که دندان آماده ی روکش تا ساخت روکش دائمی محافظت شود. با توجه به این موضوع، باید از مصرف خوراکی های چسبنده و سفت که ممکن است موجب حرکت یا کنده شدن روکش موقت شود خودداری کرد. در طول این دوره باید از جویدن آدامس و مصرف خوراکی های خیلی ترد و سفت نظیر بادام زمینی ترد و شکننده یا هویچ اجتناب نمود.

روکش های دائمی
ماندگاری روکش های دندانی چقدر است؟
به طور متوسط روکش های دندانی بین 5 تا 15 سال عمر دارند. طول عمر روکش دندانی به میزان " ساییدگی و آسیب" روکش دندان، چگونگی رعایت بهداشت دهان و دندان و عادات دهانی بیمار بستگی دارد. ( باید از عاداتی نظیر دندان قروچه یا فشردن فک ها، جویدن آدامس، خوردن ناخن انگشت و نفس کشیدن از طریق دهان باز خودداری کنید.)