انجام ورزش برای پیشگیری از بیماری های قلبی- عروقی، دریافت فشار خون بالا، پوکی استخوان، و رهایی از افسردگی و.... مفید است اما از دیگر فواید فعالیت ورزش تاثیر شیمی درمانی را برای از بین بردن تومور ها را افزایش می دهد.
آیا ورزش درمانی در سرطان باعث خستگی بیمار می شود؟
برخی از افراد تصور می کنند که انجام فعالیت های فیزیکی یا ورزش کردن منجر به خسته شدن بیماران مبتلا به سرطان می شود. اما تحقیقاتی که اخیرا انجام شده نشان می دهد که خستگی بیماران به دلیل روند درمان آن ها است و هیچ ارتباطی به ورزش کردن ندارد. همچنین نتیجه تحقیقات نشان داد افرادی که در طول درمان ورزش می کنند، 40 تا 50 درصد خستگی کمتری نسبت به سایر افراد مبتلا به سرطان داشتند. بیشتر خستگی آن ها ناشی از طول درمان آن ها بوده است. ورزش درمانی در سرطان نه تنها موجب خستگی آن ها نمی شود بلکه باعث افزایش قدرت آن ها برای مبارزه با بیماری و انعطاف پذیری بیشتر بیماران خواهد شد.بسیاری از بیماران در روند درمان ، سیستم بدنی آن ها مختل شده و به درستی کار نمی کنند. ورزش می تواند کمکی برای بهبود عملکرد قدرت عضلانی شما، بهبود عملکرد قلب، محافظت کردن از استخوان ها و همچنین بر خلق و خوی شما می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد. به طور کلی، ورزش می تواند وزن شما را متعادل نگه دارد. بسیاری از پزشکان بر این باورند که اضافه وزن در حین درمان و بعد از بهبودی باعث عود کردن بیماری سرطان خواهد شد پس باید به وزن خود توجه بیشتری داشته باشید.
ورزش های مفید برای بیماران سرطانی
پس از تشخیص و درمان سرطان، نحوه زندگی بیمار تغییر می کند. بیشتر افراد همه تلاش خود را به کار می گیرند تا از بازگشت بیماری سرطان جلوگیری کنند. علاوه بر تغذیه مناسب، فعالیت های ورزشی نقش مهمی در حفظ سلامت، تحرک و شادابی افراد ایفا می کنند.پژوهش ها نشان می دهد افزایش سطح فعالیت های بدنی منجر به کاهش خطر بازگشت سرطان و افزایش احتمال درمان موفق سرطان می شود.
چه نوع ورزشی می تواند برای بیماران مبتلا به سرطان مفید باشد؟
نوع و سبک ورزشی که باید برای درمان سرطان انتخاب شود بسیار مهم است و باید در راستای نیاز بیماران باشد اما به طور کلی دارای سه ویژگی است:
- تمرینات هوازی برای همه افراد مبتلا بسیار موثر است. ورزش های هوازی سبب می شود که ضربان قلب شما بالا برود و در نتیجه اکسیژن و خون رسانی در بدن شما افزایش خواهد یافت. تمرینات هوازی را می توانید در منزل یا بیرون از خانه انجام داد.
- این تمرینات شامل دوچرخه سواری، پیاده روی، شنا و دویدن روی تردمیل است. بهتر است این تمرینات هوازی را در محیط های نشاط آوری مانند پارک انجام دهید تا تمرینات هوازی علاوه بر سلامت جسم شما برای روحیه شما مثبت واقع شود.
- نوع دیگری را که باید برای ورزش درمانی در سرطان انجام شود، تمرینات قدرتی برای قدرت و ایجاد عضله باید انجام شود. این تمرینات قدرتی را می توان با بلند کردن وزنه هایی متناسب با قدرت و وزن خود با رعایت اصول آن، انجام دهید.
- حرکت های دیگری که باید انجام صورت گیرد، حرکات کششی است که به منظور عضلات و مفاصل شما باید انجام شود زیرا ممکن است در طی درمان اینگونه اندام ها دچار مشکلاتی شوند. شما با انجام این گونه درمان ها جلوی این مشکلات را خواهید گرفت.
- شما در این باره می توانید با پزشک فیزیوتراپ خود در این خصوص صحبت هایی داشته باشید. از او بخواهید که بهترین نوع ورزش متناسب با مشکل شما را مشخص کند تا بتوانید با خیال راحت به انجام فعالیت های فیزیکی خود بپردازید تا دچار مشکلی نشوید.
- شما لازم نیست که در روز اولی که تصمیم دارید ورزش کنید به خودتان فشار وارد کنید و موجب دلسردی شما از این فعالیت های فیزیکی شود. هر کسی نسبت به توانایی خود می تواند زمان ورزش کردن خود را در طول روز تعیین کند.
ممکن است برخی در روز اول با ده دقیقه پیاده روی شروع کنند و برخی دیگر با مدت زمان بیشتری، شما باید به تدریج زمان ورزش کردن خود را افزایش دهید. به طور کلی شما باید حداقل در طول روز سی دقیقه ورزش کنید تا به نتیجه دلخواه خود دست پیدا کنید.
تأثیر ورزش در پیشگیری از سرطان
نگاهی به وضعیت جوامع انسانی در کل جهان نشان می دهد که زندگی بشری نسبت به سالهای گذشته پیشرفت چشمگیری داشته و در مقابل این پیشرفتها یک تغییر مهم در زندگی ایجاد شده که عبارت است از کاهش بکارگیری بدن به دلیل افزایش امکانات و تسهیلات زندگی می باشد. کم تحرکی و بی تحرکی امروزه یکی از مشکلات اساسی بشر می باشد در پیشگیری و کنترل سرطان باید به یک نکته اساسی توجه کرد و آن این که سرطان تنها یک اتفاق لحضه ای نیست بلکه فرایندی از انواع تغییرات سلولی است که باعث می شود سلول بیشتر و بیشتر خود مختار شود. راههایی که ورزش از طرق آن سبب کاهش بیماری ها و سرطان در انسان می شوند را به 10 گروه تقسبم می کنیم:
1: بهبود وضعیت سیستم ایمنی:
در سالخوردگی سیستم ایمنی بدن به طور چشم گیری کاهش می یابد(بخصوص ایمنی سلولی)، به نظر می رسد که این تغییر سیستم ایمنی سبب شیوع بیشتر سرطان باشد ورزش با بهبود وضعیت سیستم ایمنی خصوصاً در افراد سالمند می تواند در پیشگیری از سرطان مؤثر باشد.
2: نقش ورزش در کاهش استرس:
تمرینات بدنی موجب کاهش استرس می شوند زیرا از یک طرف سبب تخلیه انرژی شده و اجازه می دهند که بدن از انجام آنها به ثبات برسد و از طرف دیگر امکان تمرکز را به فرد می بخشد و به او آرامش می دهند و به هر حال باعث کاهش فشارهای روانی می شوند. تغییرات هورمونی در طی فعالیت فیزیکی باعث بهبود خلق می شود و استرس را کاهش می دهد. ورزش باعث افزایش آمادگی جسمانی و احساس مثبت نسبت به شرایط جسمانی در خود فرد می شود. مطالعات نشان داده نگرش فرد به خود و زندگی خود موجب کند شدن و یا سرعت بخشیدن به تکثیر سلولهای خطرناک و ظهور سرطان می گردد. فواید روانی شیوه زندگی فعال در مطالعات زیادی تأیید شده است.فشار روانی در افراد ورزشکار به طور معنی داری کمتر از افراد غیر ورزشکار است.ورزش افراد را در یک وضعیت ایده ال شخصیتی و روانی قرار می دهد. استرس سطح ایمنی بدن ( سلول های مسئول ایمنی) را کاهش می دهد. تجارب فشارآور روانی، حالات عمیق تنشی و اضطرابی، ناکامیهای شدید، افسردگی طولانی، محرومیت از خواب به طور مکرر، داغدیدگی، سوگواری و سایر حالات هیجانی منفی می تواند موجب کاهش مؤقت یا طولانی مدت حساسیت دستگاه ایمن سازی بدن شده و شخص را در معرض انواع بیماریها و سرطان قرار دهد ورزش با افزایش ذخایر فیزیولوژیک بدن انسان را در برابر این فشارها مقاوم می سازد.
3 : نقش ورزش در کاهش افسردگی:
امروزه افسردگی به عنوان یکی از دلایل مهم ابتلا به سرطان اعلام شده و در طی درمان هم وضعیت روحی و روانی فرد درمان گیرنده و طول عمر آنرا مشخص می کند. سرطان مخصوصاً با دو ویژگی عمده شخصیت همراه است که یکی عبارت است عدم ظهور هیجان و یا سرکوبی هیجان ، دیگری تمایل به ظهور احساسات بی پناهی و ناامیدی در مواجهه با استرس به عنوان مثال افراد پرخاشگر مستعد ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب و در حالی که در افراد مستعد ابتلا به سرطان این موضوع برعکس است. افسردگی به میزان فراوانی توسط ورزش رفع می شود. ورزش بیشتر انواع افسردگی را با اثراتی مشابه داروهای درمانی می تواند از بین ببرد.
مطالعه 1999 Blumenthal و همکاران 3 گروه مبتلا به افسردگی را بررسی کردند:
گروه 1 : درمان 4 ماه فقط با فعالیت ورزشی هوازی
گروه 2 : درمان فقط استفاده از داروهای ضد افسردگی
گروه 3 : درمان ترکیبی دارو و ورزش هوازی
نتیجه: شروع اثر درمان با دارو(گروه اول) سریع تر بوده اما بعد از 4 ماه تفاوتی بین 3 گروه از نظر علائم افسردگی وجود نداشته ولی بعد از 6 ماه : عود بیماری در کسانی که فقط از ورزش استفاده کرده بودن خیلی کمتر از دو گروه دیگر بوده است.
4 :نقش ورزش در تصحیح شیوه زندگی:
افرادی که ورزش می کنند معمولاً کمتر سیگار می کشند اعتیاد به مواد مخدر و الکل در ورزشکاران بسیار کمتر از دیگر افراد می باشد و امروزه ثابت شده که سیگار، مواد مخدر و الکل از عوامل مهم ابتلا به سرطان می باشند. تغییرات کوچک در شیوه زندگی روزمره به ما کمک می کند که شانس ابتلا به سرطان را کاهش دهیم.
5: نقش ورزش در بازسازی و توانمندسازی منابع بدن:
نقش ورزش در بازسازی منابع بدن بقدری مؤثر و مفید است که در بیماران مبتلا به سرطان دومین عامل مهم بعد از درجه سرطان در نتیجه درمان بیماران، ذخیره فیزیولوژیک آنها است.
6: نقش ورزش در تغذیه صحیح و تناسب بدنی:
معمولاً کسانی که ورزش می کنند دنبال تناسب بدنی هم هستند و پر واضح است که تناسب بدنی در سایه تغذیه صحیح مقدور می باشد ، این سه مثل حلقه های زنجیر به هم پیوسته هستند. امروزه ثابت شده که سرطان با تناسب بدنی و چربی غذا و خون ارتباط زیادی دارد. نقش رژیم غذایی پرچرب خطر ابتلاء به سرطان های سینه ، کولون، پروستات و آندومتر را افزایش می دهد. فیبر موجود در رژیم غذایی در مقابل ابتلا به پولیپ های کولون و سرطان مهاجم کولون اثر محافظتی دارند. عدم تحرک همراه با چاقی می باشد، افرادی که وزن شان زیاد است مقاومت به انسولین پیدا می کنند و سطح انسولین در گردش آنها بالا می رود که منتهی به افزایش غلظت فاکتور رشد شبه انسولین می شود و به نظر می رسد این فاکتور محرک تکثیر مخاط روده ای باشد و ورزش مدت زمان حضور این ماده در بدن و تماس آن با روده را کاهش می دهد. سرطان کولون و رکتوم با افزایش غلظت کلسترول سرم و مرگ و میر ناشی از بیماریهاس عروق کرونر ارتباط دارد بالا بودن کلسترول سرم خطر ایجاد آدنوم و کارسینوم کولون و رکتوم را می افزاید. چاقی ارتباط نسبتاً زیادی با سرطان رحم دارد.
7: نقش ورزش در افزایش تحرک روده و کولون
فعالیت فیزیکی بخصوص از نوع تفریحی با احتمال ابتلا به سرطان کولون و رکتوم ارتباط معکوس دارد. فعالیت فیزیکی در سرطان کولون بسیار مؤثر شناخته شده است. در یک مطالعه از مبتلایان به سرطان های روده ای 71% شان برنامه ورزشی و پیاده روی نداشته اند. پژوهش یکی از دانشمندان ( Jedrychowski ) نشان داد فعالیت های فیزیکی لذت بخش احتمال ابتلا به سرطان کولون را تا 50% کاهش می دهد. افرادی که دارای مشاغل کم تحرک مانند قالی بافی و افراد دارای فعالیت سنگین بدون تفریح ریسک بالایی برای ابتلا به سرطانهای کولورکتال را دارند.
8: نقش ورزش در کاهش عوارض داروها
9: نقش ورزش در بازسازی بافتهای فرسوده و آسیب دیده بدن
10: نقش ورزش در کاهش ابتلا به سرطان پروستات:
یک پژوهش 14 ساله بر روی 48 هزار مرد نشان داد که 70% از از آقایانى که سنین بین ۶۵سال و بیشتر دارند و حداقل هفته اى سه ساعت ورزش سنگین انجام مى دهند کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند و آن عده کمى هم که به این بیمارى مبتلا شده اند، بیماریشان از وخامت زیادى برخوردار نیست و ورزش باعث شده تا روند سرطان پروستات کاهش داشته باشد و حتى میزان مرگ و میر حاصل از این بیمارى نیز کاهش یافته است، بنابراین یک پیوند و رابطه دقیقى بین ورزش و خطر ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد.