کاربردهای روکش دندان در دندانپزشکی چیست؟

یکی از روش های دندانپزشکی که در حفظ سلامت و زیبایی دندان ها تاثیر زیادی دارد، روکش دندان است. دندان های انسان در طول دوران زندگی در اثر عواملی من جمله عدم نظافت و رسیدگی به دندان ها، نوع ماده غذایی مصرفی از نظر سختی، بیماری ها، آسیب ناشی از تصادف و… خراب خواهد شد. در این شرایط متخصص ارتودنسی مجرب توصیه می کند در اسرع وقت نسبت به درمان دندان ها اقدام نمایید چرا که هر یک روز تاخیر در درمان، منجر به افزایش پوسیدگی و تخریب دندان می شود. درست است که امروزه می توان دندان کشیده شده را با کمک ایمپلنت دندان جایگزین نمود ولی تمامی ارتودنتیست ها متفق القول هستند که حتی المقدور باید دندان های طبیعی را حفظ نمود و ایمپلنت به عنوان آخرین راهکار پیشنهادی است.

ساده ترین عملی که بر روی دندان ها انجام می شود، ترمیمی و عصب کشی است. با توجه به این که بخشی از دندان تراشیده شده و با مواد مخصوص جایگزین می شود لذا هر متخصص ترمیمی مجرب بر پایه اخلاق حرفه ای خود به بیمار سفارش می کند بعد از ترمیم دندان حتما روکش دندان را انجام دهد. چرا که مواد استفاده شده با گذر زمان ریزش کرده و مجددا نیاز به ترمیم خواهد شد. عمل روکش دندان هم برای زیبایی و هم برای محافظت از دندان های آسیب دیده به کاربرده می شود. روکش دندان که از جنس فلزی یا سرامیکی است، به هیچ عنوان تغییر رنگ نمی دهد و در صورتی که ارتودنتیست روکش را به درستی بر روی دندان قرار دهد، ثابت شده و در نمی آید.

کاربردهای روکش دندان در دندانپزشکی

روکش دندان به دلایل مختلف استفاده می شود. ممکن است علت نیاز به روکش کردن دندان پوسیدگی گسترده و یا ترک های عمیق دندان باشد. در اینجا به کاربردهای مختلف روکش دندان در دندانپزشکی می پردازیم.

پوسیدگی گسترده

در صورتی که دندان دچار پوسیدگی شود و پوسیدگی به حدی باشد که بیش از نیمی از پهنای دندان را درگیر نماید، نمی توان با روش معمولی پر کردن دندان، آن را ترمیم نمود. در چنین شرایطی باید از نوعی ترمیم استفاده شود که از ساختار تضعیف شده و آسیب دیده دندان محافظت نموده و مقاومت خوبی در مقابل فشار داشته باشد تا یکپارچگی دندان دست نرود. چرا که ساختار سالم باقی مانده دندان کم بوده و نمی تواند از پرشدگی دندان پشتیبانی نماید و دندان به شدت مستعد شکستگی می شود. روکش دندان یک کلاهک توخالی است که بر روی دندان قرار می گیرد و تمامی تاج دندان را احاطه کرده و می پوشاند.گاهی اوقات نیز باید پرشدگی بزرگ قدیمی دندان عوض شود و به جای آن روکش دندان استفاده شود چرا که علائم ترک خوردگی در پیرامون پرشدگی مشاهده می شود.

عصب کشی

طی درمان عصب کشی، محفظة پالپ (بخش هسته دندان) تخلیه شده و با مواد مخصوصی پر می شود. غالباً دندانی که به دلیل آسیب های مکانیکی یا پوسیدگی و یا عفونت نیاز به عصب کشی پیدا کرده است، صدمة زیادی دیده است و نیاز به محافظت دارد. معمولاً بلافاصله پس از عصب کشی، روکش بر روی آن قرار می گیرد تا یکپارچگی دندان حفظ شده و زیبایی و عملکرد به دندان باز گردد و از شکستن آن جلوگیری شود.

سندرم ترک دندان

در این وضعیت دندان دچار ترک خوردگی یا شکستگی می شود که ممکن است بدون علامت و بدون درد باشد . گاهی اوقات دندانی که ترک خورده است در هنگام جویدن و فشار وارد کردن، درد می گیرد. جویدن فشار زیادی بر خطوط شکستگی دندان ایجاد می کند و باعث جدا شدن قطعات آن می شود. روکش قطعات دندان را در کنار هم نگه داشته و نیروی وارد شده را به صورت یکنواخت در تمام طول دندان توزیع می نماید. معمولاً در این حالت، درد بر طرف می شود. ممکن است در چنین شرایطی دندانپزشک تصمیم بگیرد دندان را موقتاً روکش کند تا مطمئن شود درد به این روش برطرف می شود و نیازی به عصب کشی وجود ندارد.

شکستگی برجستگی ها (کاسپ) ی دندان

شکستگی کاسپ تمام غالباً در اثر ضربه و جراحت و گاهی اوقات در اثر بزرگ بودن پرشدگی دندان اتفاق می افتد. از آنجایی که کاسپ بخشی از دندان است که بیشترین فشار را در هنگام جویدن تحمل می کند، در صورتی که شکسته باشد باید به طور کامل پوشیده شود چرا که در غیر این صورت شکستگی ادامه پیدا می کند. گاهی اوقات ممکن است شکستگی دندان عمیق شده و به استخوان برسد. در افزایش طول تاج دندان، استخوان و لثه تا سطح زیر بخش شکسته دندان باید تراشیده شود تا لبه روکش بر روی ساختار سالم و مجکم و مطمئن استخوان قرار بگیرد.

ساییدگی شدید

افرادی که عادت دندان قروچه دارند یا دندان های خود را به هم فشار می دهند، به مرور زمان دندان هایشان کوتاه تر می شود. همچنین فرسایش ممکن است در اثر واکنش شیمیایی بین دندان و اسید موجود در دهان اتفاق بیفتد. عامل فرسایش اسیدی ممکن است رفلاکس معده، استفراغ های مکرر و یا مصرف زیاد غذاهای اسیدی و همچنین فعالیت زیاد باکتری ها در دهان باشد. گاهی اوقات ممکن است مینای دندان به طور کامل از بین برود و تنها بخش نرم و آسیب پذیر داخلی دندان باقی بماند. به مرور زمان ممکن است دندان های مقابل در هم فرو رفته و تنها راه بازگرداندن دندان ها به ابعاد طبیعی، پوشاندن آن ها با روکش باشد.

نامطلوب بودن شکل و رنگ دندان

گاهی اوقات هدف از روکش کردن دندان، زیبایی دندان ها و لبخند است. ممکن است فردی به علت بدرنگی شدید دندان ها که با درمان هایی مانند بلیچینگ یا لمینت قابل اصلاح نیستند، اقدام به روکش کردن نماید. گاهی اوقات نیز برای اصلاح شکل، ابعاد، بدشکلی لبه ها، بدشکلی یا ناهمواری سطح دندان و یا بستن فاصله بین دندان ها، روکش انجام میشود. لمینت اگر چه روشی محافظه کارانه و بسیار موثر در زیبایی دندانهاست اما در برخی شرایط عیب دندان به حدی شدید است که با لمینت نمیتوان آن را اصلاح کرده و زیبا نمود. روکش ظاهری کاملاً طبیعی شبیه دندان واقعی دارد.

ایمپلنت

هنگامی که میخواهید یک یا چند دندان از دست رفته خود را با ایمپلنت جایگزین کنید، پایه پیچی شکل ایمپلنت در داخل استخوان فک کاشته میشود و بر روی ان یک روکش دندان نصب میشود تا جای خالی تاج دندان را در دهان پر کند.

بریج دندان

بریج یکی دیگر از روشهای پر کردن جای خالی دندانهاست. در این روش از یک دندان مصنوعی در وسط (که قرار است جای خالی دندان را پر کند و دو روکش دندان در طرفین که قرار است به عنوان پایه این پل و نگهدارنده دندان مصنوعی عمل کنند، استفاده میشود. روکشها بر روی دندانهای سالم مجاور قرار میگیرند و دندان مصنوعی را نگه میدارند.

نحوه انجام روکش دندان

برای قرار گرفتن روکش دندان ایمپلنت های فک بالا نیاز به 6 ماه انتظار و فک پایین، 4 ماه زمان نیاز است تا ایمپلنت در استخوان جوش بخورد و بعد از آن پروتز بارگذاری شده و روکش دندان نصب می شود.

برای کار گذاشتن روکش دندان، اقدامات متعدی نیاز است. ابتدا دندانپزشک متخصص، وضعیت دندان را از لحاظ موقعیت، شرایط فک، وجود فضای کافی و غیره مورد بررسی قرار می دهد. چنانچه بیمار شرایط ذکر شده را داشت، مراحل بعدی انجام می شود.مرحله بعد تراش پوسیدگی ها و سپس ترمیم جای خالی با موادی مانند آمالگام و کامپوزیت، صورت می گیرد.در جلسات بعدی مراجعه بیمار، پایه فلزی روکش که در لابراتوار ساخته شده روی دندان تطبیق داده می شود تا اگر بیمار احساس مطلوبی با آن ندارد، ایرادات آن برطرف شود. رنگ روکش نیز در این مرحله انتخاب می شود.در مراجعه بعد، روکش که دارای سطح پرسلن یا چینی است، روی دندان سوار شده و دندانپزشک وضعیت بیمار را بررسی کرده و رضایت بیمار نسبت به وضعیت جدید را می­سنجد. چنانچه اگر ایرادی وجود داشته باشد، رفع می شود.

مواد تشکیل دهنده روکش دندان

روکش دندان همانند دیگر پروتز های دندانی، باید به گونه ای ساخته شود که با بدن سازگار بوده و مواد سمی ایجاد نکند. همچنین قابلیت زنگ زدن نداشته باشد. زیرا محیط دهان همیشه مرطوب بوده و مدام در معرض انواع مواد غذایی و نوشیدنی ها قرار دارد.

یکی از بهترین فلزاتی که برای روکش دندان مناسب است، طلا می باشد. طلا فلزی است که بسیار سازگار با بدن انسان بوده و حساسیت ایجاد نمی کند. تنها لایه نازکی از طلا، برای روکش دندان کافی است. زیرا استحکام بسیار بالایی داشته و نیازی به تراش مقدار زیادی از نسج دندان به منظور جای گرفتن روکش نیست. ضمن اینکه فلز طلا به دلیل تطابق پذیری بالا، به راحتی فرم می­گیرد و یک روکش دقیق و کامل را ایجاد می کند.

با گذشت زمان و گران شدن این فلز ارزشمند، استفاده از طلا برای روکش دندان ها منسوخ شده و جای خود را به مواد تمام سرامیک چینی و پرسلن و همچنین روکش هایی که ترکیب سرامیک و فلز هستند، مانند زیرکونیا داد. مهمترین حسن این مواد این است که روکش های امروزی دندان ها را هم رنگ و هماهنگ جلوه می دهند. البته ممکن است برای دندان های عقب، جنس روکش تمام فلز باشد، زیرا در معرض دید نیست. اما بیشتر افراد ترجیح می دهند دندان های عقب نیز با مواد همرنگ دندان طبیعی روکش شود.

روکش های امروزی که در لابراتوار ها ساخته می شوند، فلزاتی هستند که روی آن پرسلن یا مواد چینی کار می شود تا همرنگ دندان باشد. پرسلن دارای طیف رنگی بوده به طوری که دندانپزشک قادر است رنگ روکش دندان را با رنگ دندان های فرد تطابق داده تا روکش نیز مانند سایر دندان ها به نظر برسد.

انواع روکش دندان کدام است؟